Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Οι τοιχογραφίες διατηρούντο σε καλή κατάσταση μέχρι το 1974. Στα χρόνια που ακολούθησαν την τουρκική εισβολή του νησιού ο ναός έγινε θύμα συστηματικής σύλησης. Καταστράφηκαν και αφαιρέθηκαν τοιχογραφίες αλλά και εκκλησιαστικές εικόνες και εκκλησιαστικά ξυλόγλυπτα αντικείμενα. Τα κεφάλια των δύο αρχαγγέλων στην αψίδα του ναού καταστράφηκαν, αφαιρέθηκε το άνω τμήμα της σκηνής της Γέννησης του Χριστού και ο Παντοκράτορας στον τρούλο πυροβολήθηκε με κυνηγετικό όπλο.

Οι σημαντικές τοιχογραφίες της Μέλλουσας Κρίσης και της Ρίζας του Ιεσσαί τεμαχίστηκαν και αφαιρέθηκαν από το ναό. Πολλά τμήματα καταστράφηκαν κατά την αφαίρεση αυτή.

Τη δεκαετία του ’80 εντοπίστηκαν στην Ολλανδία, τέσσερις εικόνες από την εκκλησία του Αντιφωνητή (υπόθεση Λανς). Οι εικόνες εικάζεται πως αφαιρέθηκαν από το ξυλόγλυπτο εικονοστάσι του Μοναστηριού το 1975 και αγοράστηκαν μέσω ενός Αρμένιου εμπόρου έργων τέχνης από ένα ηλικιωμένο ζεύγος Ολλανδών, το ζεύγος Λανς, μεταξύ των ετών 1975-77. Οι Λανς αποφασίζουν να πουλήσουν τις εικόνες μέσω του οίκου Sotheby’s, το 1995,  οι λειτουργοί του οποίου, όμως, τους παρέπεμψαν στις κυπριακές αρχές λόγω της ύποπτης προέλευσης των εικόνων. Οι Λανς προσέγγισαν την πρόξενο Τασούλα Χατζητοφή και η ίδια ενημερώνει τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Α’ και τις κυπριακές αρχές. Το 1996 η  Εκκλησία της Κύπρου καταθέτει μήνυση στο Επαρχιακό Δικαστήριο του Ρότερνταμ για να επανακτήσει τις εικόνες. Το Δικαστήριο αποφάσισε ότι οι εικόνες αποτελούν ιδιοκτησία των Λανς, ακόμα και μετά τη γνωμάτευση του βυζαντινολόγου Αθανάσιου Παπαγεωργίου ότι οι εικόνες προέρχονται από το Μοναστήρι του Αντιφωνητή. Η  Χατζητοφή ζήτησε με οδηγίες δικηγόρου της υπόθεσης Ρόμπερτ Πόλλακ, από τον υπουργό Εξωτερικών της Κύπρου να απευθυνθεί στο Ολλανδό ομόλογο του για να επιστραφούν οι εικόνες στην Κύπρο. Η ολλανδική κυβέρνηση απαντά ότι επειδή ξεκίνησε δικαστικός αγώνας  δεν ήταν δυνατόν να παρέμβει. Το 2002, δόθηκε η τελική απόφαση του δικαστηρίου η οποία τόνιζε ότι η  Συνθήκη της Χάγης δεν είχε εφαρμογή στην Ολλανδία.

Στον πρωθυπουργό της Ολλανδίας κ.Κοκ τίθεται το ερώτημα για την αναγκαιότητα αλλαγής της ολλανδικής νομοθεσίας ούτως ώστε να μην χρειάζεται χώρες όπως η Κύπρος να παλεύουν στα δικαστήρια για το δίκαιο τους, μετά από λόμπυ που προκάλεσαν Χατζητοφή και Πολάκ σε μέλη του ολλανδικού κοινοβουλίου. Αποτέλεσμα τούτου ήταν η Ολλανδία να τροποποιήσει τη νομοθεσία της το 2007, και άνοιξε στην Κύπρο το δρόμο της επαναδιεκδίκησης των εικόνων.

Το 2011 η Κυπριακή Δημοκρατία ζήτησε επίσημα τις εικόνες από την ολλανδική κυβέρνηση, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής προεδρίας και η Πράξη Μεταβίβασης από την Ολλανδία στην Κυπριακή Δημοκρατία των εικόνων υπογράφηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2013. Στις 24 Σεπτεμβρίου οι εικόνες επέστρεψαν στην Κύπρο και σήμερα εκτίθενται στο Βυζαντινό Μουσείο στη Λευκωσία.