Παναγία Χρυσελεούσα, Στρόβολος
Η σημερινή εκκλησία της Παναγίας Χρυσελεούσας στον Στρόβολο είναι το αποτέλεσμα επεκτάσεων της αρχικής εκκλησίας που έγιναν το 1817 επί αρχιεπισκόπου Κυπριανού και το 1952 και παραμόρφωσαν τελείως την αρχική εκκλησία. Η αρχική εκκλησία, τμήμα της οποίας μαζί με τον τρούλλο σώζεται πίσω από το εικονοστάσιο της σημερινής εκκλησίας, ανήκει σ' ένα εξαιρετικά σπάνιο στην Κύπρο αρχιτεκτονικό τύπο, τον τρίκογχο ή τετράκογχο. Δυστυχώς είναι αδύνατο σήμερα, χωρίς ανασκαφική έρευνα, να διαπιστωθεί αν η αρχική εκκλησία ήταν τρίκογχος ή τετράκογχος. Σήμερα σώζονται μόνο η βόρεια κι η νότια κόγχη και υπολείμματα της ανατολικής κόγχης. Η ανατολική κόγχη καταστράφηκε όταν την διεύρυνε ο αρχιεπίσκοπος Κυπριανός το 1817. Τότε καταστράφηκε και το δυτικό τμήμα της αρχικής εκκλησίας με τη διεύρυνση κι επέκταση του προς δυσμάς. Στην Κύπρο είναι γνωστές άλλες δυο τρίκογχες εκκλησίες: το καθολικό της μονής του Σταυροβουνιού, του οποίου η ανατολική κόγχη κατέρρευσε και αντικαταστάθηκε από ευθύ ανατολικό τοίχο στις αρχές του 20ού αιώνα, και το ερειπωμένο καθολικό της μονής του Αγίου Μάμα, κοντά στη Σουσκιού που ανήκε σε Γεωργιανούς (Ίβηρες) μοναχούς. Το καθολικό της Γεωργιανής μονής του Αγίου Μάμα μπορεί να χρονολογηθεί από τα υπολείμματα των τοιχογραφιών του στον 12ο αιώνα.
Το τρίκογχο όμως της Παναγίας Χρυσελεούσας στον Στρόβολο δεν μπορεί να είναι αρχαιότερο του 13ου αιώνα όπως δείχνουν τα έντονα οξυκόρυφα τόξα που στηρίζουν τον τρούλλο. Οι διαστάσεις της αρχικής εκκλησίας δεν μπορούν να υπολογισθούν. Οι δυο αρχικές αψίδες (βόρεια και νότια) έχουν χορδή 2,38 μ. και βέλος 1,35. Ο κεντρικός τετράγωνος χώρος ο οποίος καλύπτεται από τον τρούλλο έχει διαστάσεις 4,30 Χ 4,30 μ. Έτσι το πλάτος του αρχικού τρικόγχου ήταν 7 μ. περίπου.
Ο τρούλλος της εκκλησίας έχει οκτώ παράθυρα. Στο κέντρο του τρούλλου εικονίζεται ο Χριστός ολόσωμος, μέσα σε τόξο ίριδος, να κάθεται σε τόξο του στερεώματος. Πρόκειται για το μοναδικό παράδειγμα ολόσωμου Παντοκράτορα σε τρούλλο στην Κύπρο. Ο Παντοκράτορας περιβάλλεται από ζώνη στην οποία υπάρχει η Ετοιμασία του Θρόνου, η Δέηση (Παναγία-Πρόδρομος δεόμενοι). Και πίσω απ' αυτούς δυο ομάδες από έξι δεόμενους αγγέλους η κάθε μια. Έτσι και στην περίπτωση αυτή η εικονογραφία του τρούλλου συνδέεται με τη Δευτέρα Παρουσία. Μεταξύ των οκτώ παραθύρων του τρούλλου εικονίζονταν δεκαέξι προφήτες από τους οποίους σώζονται σε αρκετά καλή κατάσταση οι Ιεζεκιήλ, Σοφονίας, Αββακούμ, Μαλαχίας, Ναούμ κι ένας άλλος αδιάγνωστος. Άλλων σώζονται μόνο μικρά κομμάτια (Σολομών, Δανιήλ, Μιχαίας, Ελισσαίος). Οι τοιχογραφίες του τρούλλου είναι πολύ καλής τέχνης και μπορούν να χρονολογηθούν στις αρχές του 14ου αιώνα αν όχι και στο δεύτερο μισό του 13ου αιώνα. Στα βόρεια της ανατολικής αψίδας σώζεται τοιχογραφία όρθιου ιεράρχη του 16ου αιώνα. Στην αψίδα σε ειδική θήκη σώζεται εικόνα της Θεοτόκου βρεφοκρατούσας του 15ου-16ου αιώνα με έντονη ιταλική επίδραση.