Επιφάνιος δούκας
Δούκας - κυβερνήτης της Κύπρου κατά τα τέλη του 6ου μ.Χ. αιώνα, πατέρας του διαπρεπούς ιεράρχη και πατριάρχη Αλεξανδρείας (610 - 619) Ιωάννη του Ελεήμονος.
Ο Επιφάνιος αναφέρεται στις πηγές ότι είχε ως έδρα του την Αμαθούντα, στην οποία γεννήθηκε και ο γιος του Ιωάννης και στην οποία πέθανε κι ετάφη (το 620 μ.Χ.) μετά την επιστροφή του εκεί από την Αλεξάνδρεια. Το γεγονός ότι ο δούκας Επιφάνιος είχε ως έδρα του την Αμαθούντα, που υπήρξε σημαντική πόλη κατά την Ρωμαϊκή εποχή κι είχε δώσει την ονομασία της και στη μια από τις τέσσερις υποδιαιρέσεις του νησιού, ενισχύει την υπόθεση ότι η πόλη αυτή διετέλεσε για κάποιο διάστημα πρωτεύουσα (μητρόπολις) της Κύπρου. Εάν οι πηγές στις οποίες είχε βασιστεί ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός για την Χρονολογική Ἱστορία του είναι βάσιμες, τότε θα πρέπει να δεχθούμε ότι η Αμαθούς εξακολουθούσε και κατά τους πρώτους αιώνες της Βυζαντινής περιόδου να αποτελεί σπουδαία πόλη, αφού ο Κυπριανός γράφει πως εἰς τόν καιρόν τῶν Δουκῶν τῶν ἀπό Κωνσταντινουπόλεως ἢνθει καί ἐτιμᾶτο ὡς Μητρόπολις καί καθέδρα τῶν ἰδίων...
Αν και ο Κωνσταντίνος Σάθας υποστηρίζει ότι ο Επιφάνιος ήταν διοικητικός αξιωματούχος του νησιού, υπό τον Βυζαντινό στρατηγό Ηράκλειο ή και τον γιο του, αυτοκράτορα Ηράκλειο, ο Νεόφυτος Ρόδινος (Περί Ἡρώων..., Ρώμη, 1659, σ. 85) αναφέρει σαφώς ότι ήταν δούκας, δηλαδή πολιτικοστρατιωτικός διοικητής βυζαντινής επαρχίας.
Ο Επιφάνιος, ως κυβερνήτης της Κύπρου (νησιού με μεγάλη στρατιωτική σημασία) πιθανότατα συνέδραμε τον στρατηγό Ηράκλειο κατά τη διάρκεια των πολύχρονων πολέμων του κατά των Περσών ή και αργότερα, οπότε ως έξαρχος της Αφρικής αρνήθηκε ν’ αναγνωρίσει ως αυτοκράτορα τον Φωκά, ανεβάζοντας στον θρόνο της αυτοκρατορίας τελικά τον γιο του Ηράκλειο, το 610. Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος συνέβαλε, τον ίδιο χρόνο, στην εκλογή του γιου του Επιφανίου, Ιωάννη του Ελεήμονος, ως πατριάρχη Αλεξανδρείας.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια