Πολιτική επιτροπή, που ιδρύθηκε με υπόδειξη του Γεωργίου Γρίβα - Διγενή τον Νοέμβριο του 1971, με σκοπό (όπως ανέφερε σε διακήρυξή της την οποία υπέγραφαν 61 πρόσωπα), τήν συνένωσιν καί τόν συντονισμόν τῶν ἑνωτικῶν δυνάμεων, ὣστε αὗται νά ἀποβοῦν ἰσχυρός ρυθμιστικός παράγων τοῦ ἐθνικοῦ ἀγῶνος τοῦ Κυπριακοῦ λαοῦ... Προσετίθετο ότι ἀμετάθετος στόχος μας εἶναι ἡ πραγματοποίησις τῆς Ἑνώσεως τῆς Κύπρου μετά τῆς Μητρός Ἑλλάδος, και ότι η Επιτροπή δεν αποτελούσε πολιτικό κόμμα αλλά καθαρά εθνική κίνηση. Με την ίδια ανακοίνωση χαιρετιζόταν η μυστική άφιξη του στρατηγού Γρίβα στην Κύπρο, που διαθέτει τάς ἀπαραιτήτους ψυχικάς καί ἡγετικάς δυνάμεις καί τήν στρατιωτικήν πεῖραν διά νά ὁδηγήσει τόν Κυπριακόν λαόν εἰς νέους θριάμβους...
Πρόεδρος της ΕΣΕΑ τοποθετήθηκε ο πρώην πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου Γεώργιος Βασιλειάδης.
Η ΕΣΕΑ έδρασε ως αντιπολιτευτική κατάσταση κατά του προέδρου Μακαρίου, μέχρι και το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή που ακολούθησε το καλοκαίρι του 1974. Στην ουσία αποτελούσε την πολιτική έκφραση της τρομοκρατικής οργάνωσης ΕΟΚΑ Β' και καθοδηγείτο από τον ίδιο τον Γρίβα. Παράλληλα η ΕΣΕΑ συνεργάστηκε στενά με το στρατιωτικό καθεστώς των Αθηνών, το οποίο και διέταξε τελικά τη διενέργεια του πραξικοπήματος στις 15.7.1974, που προκάλεσε την μεγαλύτερη τραγωδία της νεότερης ιστορίας
της Κύπρου.