Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Από τα πολύ παλιά χρόνια μερικά γραφικά χωριά, που βρίσκονται γύρω από την κορυφή του  Τροόδους, συγκέντρωναν τους θερινούς μήνες κάποια κίνηση εσωτερικού τουρισμού από λιγοστούς κατοίκους των πόλεων που είχαν το θάρρος να ταξιδεύσουν με τις οικογένειές τους για πολλές ώρες πάνω σε ζώα για να φιλοξενηθούν σε συγγενικά σπίτια και να αποφύγουν τις ζέστες του καλοκαιριού. Μερικά από τα χωριά αυτά εξελίχθηκαν αργότερα σε κέντρα ορεινού τουρισμού.

Οι Πλάτρες άρχισαν να αναπτύσσονται σαν καθαρά τουριστικό κέντρο από τα πρώτα χρόνια του  εικοστού αιώνα, οπότε  άρχισαν να κτίζονται στο χωριό εξοχικές επαύλεις και ξενοδοχεία. Οι πρώτοι επισκέπτες ήσαν ξενιτεμένοι Κύπριοι από την Αίγυπτο καθώς και αρκετοί ξένοι από τη διεθνή κοινωνία της Αιγύπτου.

Στο Τρόοδος κτίστηκε το πρώτο ξενοδοχείο το 1906 και αργότερα δημιουργήθηκαν πολλές κατασκηνώσεις. Η κυβερνητική μηχανή μεταφερόταν εκεί τους καλοκαιρινούς μήνες και γι’ αυτό ίσως τον λόγο η κυβέρνηση δεν ενεθάρρυνε την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής. Λίγο αργότερα, το 1916, ο Πεδουλάς απέκτησε το πρώτο ξενοδοχείο όπου σύχναζαν ξένοι της Αιγύπτου και άλλων γειτονικών χωρών. Γύρω στο 1930 ο Πρόδρομος, χάρις στην οικοδόμηση ενός μεγάλου ξενοδοχείου, βρέθηκε στην πρώτη γραμμή των τουριστικών θερέτρων με εκλεκτή πελατεία από χώρες της Μέσης Ανατολής.

Η πρώτη περίοδος της ανάπτυξης του ορεινού τουρισμού ήταν τα χρόνια του πρώτου Παγκοσμίου πολέμου (1914-1918). Η πολεμική κατάσταση που δημιουργήθηκε στις γειτονικές χώρες της Κύπρου, ανάγκασε πολλούς ξένους που ήσαν εγκατεστημένοι εκεί να καταφύγουν στην Κύπρο για ασφάλεια και για να απολαύσουν τις εξοχές της. Ήταν για πρώτη φορά που μεγάλες ομάδες ξένων γνώριζαν την ωραιότητα των κυπριακών εξοχών, και οι Κύπριοι απολάμβαναν επίσης για πρώτη φορά τα αγαθά της «βιομηχανίας των ξένων», όπως χαρακτηριστικά λεγόταν τότε ο τουρισμός.

Ακολούθησε η περίοδος 1930-1940 κατά την οποία κτίστηκαν μεγαλύτερα και ωραιότερα ξενοδοχεία που ήσαν σε θέση να φιλοξενήσουν εκλεκτή πελατεία μεγαλύτερης εισοδηματικής τάξης, όπως μέλη της βασιλικής οικογένειας της Αγγλίας και πολλούς τιτλούχους της Ευρώπης.

Την ανοδική πορεία του ορεινού τουρισμού ανέκοψε ο δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος (1939-1945), στη διάρκεια του οποίου τα περισσότερα ξενοδοχεία κατασχέθηκαν από την αποικιοκρατική κυβέρνηση και χρησιμοποιήθηκαν σαν νοσοκομεία. Με τη λήξη του πολέμου και την επιστροφή των ξενοδοχείων στους ιδιοκτήτες τους, τα ορεινά θέρετρα του Τροόδους γνώρισαν τη χρυσή εποχή τους (1946-1950). Σ’ αυτά τα χρόνια τα ορεινά θέρετρα φιλοξένησαν ποιητές και καλλιτέχνες αλλά και μέλη βασιλικών οικογενειών, αρχηγούς κρατών, υπουργούς, ναυάρχους και στρατηγούς που έρχονταν να απολαύσουν την ομορφιά των κυπριακών βουνών.

Μέχρι το 1950 τα ορεινά θέρετρα αποτελούσαν και τις μόνες τουριστικές περιοχές της Κύπρου. Όμως μετά το 1950 αρχίζει η λειτουργία περιορισμένου αριθμού ξενοδοχείων και στις παραλιακές πόλεις της Κύπρου και αρχίζει να διαφαίνεται μια τάση προς τη θάλασσα. Στη συνέχεια καινούργια πολεμικά γεγονότα έπληξαν τον τουρισμό των ορεινών θέρετρων. Με την αγγλογαλλική επίθεση εναντίον του Σουέζ έγιναν επιτάξεις ξενοδοχείων, ενώ στη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ (1955-1959) τα περισσότερα ξενοδοχεία μετετράπησαν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως.

Μετά την ανεξαρτησία (1960) τα άλλοτε περίφημα ξενοδοχεία των ορεινών θέρετρων, ύστερα από  τις κακουχίες της βρετανικής στρατιωτικής κατοχής, δεν ήσαν πια σε θέση να εξυπηρετήσουν τον  σύγχρονο τουρισμό που στο μεταξύ απέκτησε νέες τάσεις και ετράπη προς τη θάλασσα.

Τα τελευταία χρόνια τα ξενοδοχεία των ορεινών θέρετρων αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα χαμηλών πληροτήτων σε σύγκριση με τα ξενοδοχεία των παραλιακών τουριστικών περιοχών. Γι’ αυτό έγιναν προσπάθειες για ανακαίνιση των τουριστικών καταλυμάτων και τη δημιουργία καταλλήλων έργων υποδομής, χωρίς ωστόσο να επηρεάζεται αρνητικά το φυσικό περιβάλλον.  

Το κυριότερο ορεινό θέρετρο στην οροσειρά του Τροόδους είναι εκείνο των Πλατρών, στο οποίο λειτουργούσαν το 1987 επτά ξενοδοχεία ενός έως τεσσάρων αστέρων συνολικής δυναμικότητας 497 κλινών, καθώς και οκτώ ξενοδοχεία «άνευ αστέρος» με 283 κλίνες. Ταυτόχρονα λειτουργούσε και μια επιχείρηση οργανωμένων διαμερισμάτων με 31 κλίνες. Άλλα ορεινά θέρετρα είναι εκείνα του Πεδουλά, του Προδρόμου, της Κακοπετριάς, του Καλοπαναγιώτη, του Τροόδους, του Αγρού, της Γαλάτας, της Κυπερούντας και του Κάμπου. Η κυριότερη  πελατεία των  ορεινών  θέρετρων είναι  οι Κύπριοι. Αρκετοί περνούν τις διακοπές τους στα ορεινά θέρετρα μέσα στα πλαίσια του Σχεδίου Επιχορήγησης Αδειών Εργοδοτουμένων, που βρίσκεται υπό την ευθύνη του υπουργείου Εργασίας και το οποίο καλύπτει τους καλοκαιρινούς μήνες Ιούλιο-Σεπτέμβριο. Παράλληλα οι θαυμάσιοι εκδρομικοί χώροι που δημιουργήθηκαν στην περιοχή, όπως είναι τα Πλατάνια, το Λειβάδι του Πασιά, ο Φράκτης του Προδρόμου, η Καπουρά, το Γεφύρι της Παναγιάς, το Καμπί του Καλογήρου, η Ξεραργάκα, ο Μάραθος κ.α., αποτελούν πόλο έλξης για πολυάριθμους μονοήμερους εκδρομείς, ιδιαίτερα τις Κυριακές και τους καλοκαιρινούς μήνες. 

Το κύριο χαρακτηριστικό της τουριστικής κίνησης στα ορεινά θέρετρα είναι η μεγάλη συγκέντρωση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο και ιδιαίτερα τον Αύγουστο.

Παράλληλα με τις ενέργειες για  αύξηση του τουριστικού ρεύματος προς τα ορεινά θέρετρα το καλοκαίρι, έγιναν προσπάθειες για την αύξηση του χειμερινού τουρισμού με την προβολή του Τροόδους σαν κέντρου χιονοδρομιών. Στον Όλυμπο λειτουργούν τέσσερις ανελκυστήρες για τους χιονοδρόμους και ο κάθε ανελκυστήρας έχει και τη δική του καφετερία. Ο πρώτος ανελκυστήρας εγκαταστάθηκε στη βόρεια πλευρά του Ολύμπου το 1968 από τον Όμιλο Χιονοδρομιών Κύπρου με την ονομασία «Δίας» και τον ίδιο χρόνο τοποθετήθηκε και δεύτερος στην περιοχή Sun Valley με την ονομασία «Αφροδίτη». Το 1973 ο Όμιλος εγκατέστησε και τρίτον ανελκυστήρα στην περιοχή Sun Valley με το όνομα «Ερμής» και το 1986 λειτούργησε και ο τέταρτος στην βόρεια πλευρά του Ολύμπου με το όνομα «Ήρα». Συγχρόνως με την τοποθέτηση των ανελκυστήρων, κατασκευάζονταν και πίστες. Από το 1960 ο Όμιλος Χιονοδρομιών Κύπρου άρχισε να διοργανώνει ετήσιους αγώνες χιονοδρομιών και το 1962 έγιναν οι πρώτοι διεθνείς αγώνες στην Κύπρο.

Στο Τρόοδος λειτουργεί επίσης κατά την  περίοδο Μάιο-Οκτώβριο, ένας αξιόλογος κατασκηνωτικός χώρος δυναμικότητας 650 ατόμων. Ο χώρος αυτός, που διαθέτει όλες τις απαραίτητες διευκολύνσεις για τους κατασκηνωτές, μπορεί να δεχθεί μέχρι 170 τροχόσπιτα ή αντίσκηνα και είναι ιδιαίτερα πολυσύχναστος τον Αύγουστο, κυρίως από Κυπρίους.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όπως και κατά τις περιόδους εορτών και αργιών, παρατηρείται επιστροφή στα χωριά του Τροόδους αρκετών κατοίκων τους που ζουν μόνιμα στις πόλεις ή και στο εξωτερικό.