Επιτροπή Αγώνος Κύπρου ΕΑΚ
Μυστική επιτροπή από Κυπρίους που ζούσαν στην Αθήνα και από Ελλαδίτες, η οποία δημιουργήθηκε το 1951 στην ελληνική πρωτεύουσα κι εργάστηκε για την προπαρασκευή του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων Κυπρίων (1955- 1959).
Σκέψεις για ανάληψη ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα στην Κύπρο γίνονταν από το 1948. Τον Μάρτιο του 1951, στην Αθήνα, ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ' έδωσε την έγκρισή του, οπότε σχηματίστηκε στη συνέχεια η Επιτροπή για την προπαρασκευή του κινήματος, στην οποία μετείχε ενεργά και ο ίδιος ο αρχιεπίσκοπος. Από τα πρώτα μέλη της Επιτροπής ήσαν οι Κύπριοι αδελφοί Σωκράτης και Σάββας Λοΐζίδης. Οι δυο αυτοί αγωνιστές μύησαν και ενέταξαν στην Επιτροπή, τον Μάιο του 1951, τον Γεώργιο Στράτο, πρώην υπουργό, και τον Κύπριο απόστρατο συνταγματάρχη του ελληνικού στρατού Γεώργιο Γρίβα, ύστερα από συγκατάθεση του αρχιεπισκόπου. Μυήθηκε επίσης, κι εντάχθηκε στην Επιτροπή και ο αξιωματικός μυστικών υπηρεσιών Ηλίας Αλεξόπουλος.
Τον επόμενο μήνα (Ιούλιος του 1951), ο Γρίβας ήρθε σαν τουρίστας στην Κύπρο όπου διενήργησε την πρώτη του λεπτομερή αναγνώριση κι έκαμε τις πρώτες στρατιωτικές εκτιμήσεις για τη δυνατότητα ενός ένοπλου αγώνα στο νησί. Ταυτόχρονα ο Γρίβας, με τη σύμφωνη γνώμη του Μακαρίου, ήρθε σε επαφή με τους πρώτους πυρήνες αγωνιστών στο νησί.
Στην Αθήνα, η Επιτροπή διευρύνθηκε στο μεταξύ με την ένταξη σ' αυτήν και άλλων προσωπικοτήτων που μπορούσαν να προσφέρουν υπηρεσίες σε διάφορους προπαρασκευαστικούς τομείς και που επιλέγονταν με πολλή προσοχή και μυστικότητα. Μέλη της Επιτροπής έγιναν ο καθηγητής της θεολογίας Γεράσιμος Κονιδάρης, ο καθηγητής της νομικής Δημήτριος Βεζανής, ο δικηγόρος Αντώνιος Αυγίκος, ο στρατηγός Ν. Παπαδόπουλος, ο Ηλίας Τσατσόμοιρος και ο Δημ. Σταυρόπουλος. Οι δυο τελευταίοι απεχώρησαν λίγο αργότερα. Το 1953 διεγράφη και ο στρατηγός Παπαδόπουλος, επειδή αρνήθηκε να υπακούσει σε υπόδειξη της Επιτροπής να επιστρέψει στους Βρετανούς τα παράσημα που του είχαν απονείμει.
Με την Επιτροπή συνεργάστηκαν και έμπιστοι άνδρες του Γρίβα, όπως οι αδελφοί Κώστας και Μιχαήλ Ευσταθόπουλος, ο Γεώργιος Γαζουλέας, ο Μιχαλολιάκος κ.α.
Η πρώτη συνεδρία της ολομέλειας της Επιτροπής έγινε στην Αθήνα τον Ιούλιο του 1952 (δυο συναντήσεις), οπότε αποφασίστηκε ότι αρχηγός του προετοιμαζόμενου αγώνα θα ήταν ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος, ενώ την αρχηγία του στρατιωτικού αγώνα ανέλαβε (με ομόφωνη αποδοχή) ο Γεώργιος Γρίβας. Στην ίδια συνεδρία έγινε ευρεία συζήτηση ως προς τη μορφή του αγώνα. Ο Μακάριος υποστήριζε την περιορισμένη δράση παρενόχλησης και σαμποτάζ και την αποφυγή αιματοχυσίας, ο δε Γρίβας υπεστήριζε γενικότερες πολεμικές δραστηριότητες κατά των Άγγλων. Την άποψη του Γρίβα υπεστήριζαν και τα περισσότερα από τα μέλη της Επιτροπής.
Το 1953 (7 Μαρτίου) τα μέλη της Επιτροπής έδωσαν μυστικό όρκο, τον οποίο και υπέγραψαν. Η Επιτροπή συνέχισε τις δραστηριότητές της στην Ελλάδα και στην Κύπρο, μέχρι και την έναρξη του αγώνα.
Μια από τις κύριες φροντίδες της Επιτροπής ήταν η εξεύρεση οπλισμού και η αποστολή του στην Κύπρο. Προς τούτο οργανώθηκε δίκτυο συγκέντρωσης και αποστολής πολεμικού υλικού στην Ελλάδα, καθώς και δίκτυο παραλαβής και απόκρυψής του στην Κύπρο.
Πρόεδρος της Επιτροπής ήταν ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Όταν αυτός δεν βρισκόταν στην Αθήνα, την προεδρία της Επιτροπής είχε ο Γεώργιος Στράτος.
Πηγή:
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια