Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η γεωργία  απετέλεσε  από  τα παλαιά χρόνια βασική απασχόληση των  κατοίκων των  χωριών της  οροσειράς  του  Τροόδους παρά τις  δύσκολες συνθήκες εκμετάλλευσης  της  γης  που  επικρατούν.

Η ανώμαλη  τοπογραφία, που  συχνά χαρακτηρίζεται από ψηλές κορφές και στενές βαθιές κοιλάδες με απότομες πλαγιές, δημιουργεί πολλά προβλήματα και δυσκολίες στον αγρότη στην προσπάθειά του να αξιοποιήσει τη γη του. Εξάλλου τα μικρά και σκόρπια χωράφια με τα ακανόνιστα σχήματα δυσκολεύουν τη χρήση γεωργικών μηχανημάτων για καλλιέργεια και αναγκάζουν τον αγρότη να διανύει μεγάλες αποστάσεις σπαταλώντας τον χρόνο του στους δρόμους. Ακόμη η ύπαρξη στενών ελικοειδών δρόμων και μονοπατιών ή και η παντελής έλλειψη αγροτικών δρόμων δεν επιτρέπουν την αξιοποίηση της γης. Η παραγωγικότητα είναι χαμηλή και οι διάφοροι νόμοι της διακατοχής γης και της κληρονομιάς παρεμποδίζουν την ορθολογιστική εκμετάλλευση της ιδιοκτησίας. Δεν είναι λοιπόν εκπληκτικό που στην περιοχή του Τροόδους  υπάρχουν αρκετές  εγκαταλειμμένες ιδιωτικές εκτάσεις που καταλαμβάνονται από ποικίλη φυσική βλάστηση.

Οι κύριες καλλιέργειες στην οροσειρά του Τροόδους έχουν ως ακολούθως:

α) Αμπέλια: Όλα  σχεδόν τα αμπέλια  είναι  ξηρικά και  στην πλειονότητά  τους είναι  οινοποιησίμων  ποικιλιών. Ωστόσο η απόδοσή τους είναι χαμηλή σε σύγκριση με τα αμπέλια των αμπελοχωριών της Λεμεσού και της Πάφου. Οι μεγαλύτερες εκτάσεις αμπελοκαλλιεργειών βρίσκονται στα χωριά Αγρός, Καλό Χωριό Λεμεσού, Παλαιχώρι, Φαρμακάς, Φοινί, Κυπερούντα, Λουβαράς και Άγιος Ιωάννης Αγρού. Μικρότερες εκτάσεις αμπελιών απαντώνται σε αρκετά άλλα χωριά της οροσειράς, τα κυριότερα από τα οποία είναι η Λεμίθου, τα Καμινάρια, το Καμπί, η Άλωνα, ο Ασκάς, οι Τρεις Ελιές, ο Κάμπος, το Μηλικούρι, οι Άγιοι Βαβατσινιάς και η Οδού.

β) Φυλλοβόλα  οπωροφόρα  δέντρα:  Καταλαμβάνουν το πλείστο μέρος της αρδευόμενης γης σε αρκετά χωριά του Τροόδους, ιδιαίτερα των περιοχών της Μαραθάσας, της Σολιάς και της Πιτσιλιάς. Την πρώτη θέση στα φυλλοβόλα οπωροφόρα δέντρα, με βάση την αξία παραγωγής τους σε τιμές παραγωγού, κατέχουν οι μηλιές και ακολουθούν οι κερασιές, οι ροδακινιές, οι αχλαδιές, οι δαμασκηνιές, οι χρυσομηλιές και οι καϊσιές.

Οι  μεγαλύτερες  εκτάσεις φυλλοβόλων οπωροφόρων δέντρων  βρίσκονται στα  χωριά  Πελέντρι, Κυπερούντα, Μουτουλλάς, Πρόδρομος, Γαλάτα, Πεδουλάς, Κακοπετριά, Κάμπος, Καλοπαναγιώτης, Φοινί, Αγρός, Παλαιχώρι και Κάτω Αμίαντος. Μικρότερες εκτάσεις φυλλοβόλων οπωροφόρων δέντρων απαντώνται επίσης σ’ όλα τα υπόλοιπα χωριά της Μαραθάσας, της Σολιάς και της Πιτσιλιάς καθώς και σε μερικά άλλα όπως τον Λυθροδόντα, την Κλήρου, την Τριμίκλινη, τον Μονιάτη, τα Μαντριά, τις Πάνω Πλάτρες και τις Κάτω Πλάτρες.

Μερικά  χωριά, όπως ο Πρόδρομος, η Κακοπετριά, η Γαλάτα και η Ευρύχου, είναι ιδιαίτερα γνωστά για την εξαιρετική ποιότητα των μήλων τους.

γ) Εσπεριδοειδή:  Η ορεινή τοπογραφία της οροσειράς περιορίζει σημαντικά την εσπεριδοκαλλιέργεια. Οι μεγαλύτερες εκτάσεις εσπεριδοειδών βρίσκονται στα χωριά Αρακαπάς, Επταγώνια, Πύργος Λεμεσού, Παρεκκλησιά, Διερώνα, Ακρούντα και Άγιοι Βαβατσινιάς. Σε μικρότερη έκταση καλλιεργούνται τα εσπεριδοειδή στα χωριά Κόρνος, Οδού, Μελίνη, Ορά, Κατύδατα, Ευρύχου, Κάμπος, Παλαιχώρι, Καλοπαναγιώτης, Τεμπριά, Καλιάνα, Γαλάτα, Άλωνα και Μοσφιλωτή.

δ) Ξηροί  καρποί:  Τα κυριότερα δέντρα ξηρών καρπών που καλλιεργούνται στην περιοχή του Τροόδους είναι οι αμυγδαλιές, οι φουντουκιές και οι καρυδιές. Οι μεγαλύτερες εκτάσεις αμυγδαλιών, βρίσκονται στα χωριά Παλαιχώρι, Άλωνα, Ασκάς, Φτερικούδι, Πλατανιστάσα, Άγιος Θεόδωρος Σολιάς, Άγιος Επιφάνιος Ορεινής, Γούρρι, Κλήρου, Αγία Μαρίνα Ξυλιάτου και Πολύστυπος.  

Οι  φουντουκιές  καλλιεργούνται κυρίως στα  χωριά  Άλωνα, Ασκάς, Λαγουδερά, Πολύστυπος, Φτερικούδι, Πλατανιστάσα, Παλαιχώρι και Σαράντι, ενώ οι καρυδιές βρίσκονται στα χωριά Σπήλια, Ασκάς, Καλοπαναγιώτης, Πεδουλάς και Μηλικούρι καθώς και σε μερικά άλλα ορεινά χωριά.  

ε) Ελιές: Τα ελαιόδεντρα βρίσκονται είτε σε συμπαγείς εκτάσεις είτε συγκαλλιεργούνται με άλλες ξηρικές ετήσιες καλλιέργειες. Η κυριότερη ποικιλία που καλλιεργείται είναι η κυπριακή λαδοελιά, που χρησιμοποιείται τόσο για επιτραπέζια χρήση όσο και για ελαιοποίηση. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο εισήχθησαν και καλλιεργούνται νέες ποικιλίες ελιάς. Στο Λυθροδόντα βρίσκεται η μεγαλύτερη έκταση ελιών της Κύπρου. Άλλες σημαντικές εκτάσεις ελιών βρίσκονται στα χωριά Ορά, Κόρνος, Βαβατσινιά, Καπέδες, Άγιοι Βαβατσινιάς, Αναλιόντας, Καλό Χωριό Λεμεσού, Αρακαπάς, Καμπιά και Ακαπνού. Μικρότερες εκτάσεις ελαιοδέντρων απαντώνται σε αρκετά άλλα χωριά της οροσειράς.

στ) Χαρουπιές: Βρίσκονται είτε σε συμπαγείς εκτάσεις, είτε συγκαλλιεργούνται με άλλες ξηρικές καλλιέργειες, ιδιαίτερα σιτηρά και ελιές. Απαντώνται κυρίως στα χωριά Ορά, Κόρνος, Πύργος Λεμεσού, Βάβλα, Λάγεια, Καλό Χωριό Λεμεσού, Ασγάτα και Κάτω Δρυς.   

ζ) Λαχανικά: Καλλιεργούνται συνήθως σε πολύ μικρές εκτάσεις γης στις στενές κοιλάδες αρκετών χωριών. Οι μεγαλύτερες εκτάσεις λαχανικών βρίσκονται στα χωριά Παλαιχώρι, Αγρός, Κυπερούντα, Πελέντρι, Χαντριά, Ασκάς, Φαρμακάς, Αγρίδια, Μοσφιλωτή, Άγιος Ιωάννης Αγρού, Άγιος Θεόδωρος Αγρού και Λυθροδόντας. Τα κυριότερα είδη λαχανικών που καλλιεργούνται είναι οι πατάτες, τα μπιζέλια, τα φασολάκια, οι τομάτες, τα αγγουράκια και οι φράουλες.

η) Σιτηρά: Λόγω της ανώμαλης τοπογραφίας τα σιτηρά δεν είναι πολύ διαδεδομένη καλλιέργεια. Οι μεγαλύτερες εκτάσεις βρίσκονται στα χωριά Τρούλλοι, Αναλιόντας, Λυθροδόντας, Ευρύχου, Σιά, Σινά Όρος, Μαθιάτης και Κλήρου.  

θ) Νομευτικά  φυτά:  Καλλιεργούνται στις οριακές κυρίως εκτάσεις και η έκτασή τους είναι περιορισμένη. Τα κυριότερα νομευτικά φυτά που καλλιεργούνται είναι το κριθάρι για βόσκηση (φαρράς) και ο βίκος.   

ι) Όσπρια: Η  καλλιέργειά  τους περιορίζεται στις στενές κοιλάδες της οροσειράς. Οι μεγαλύτερες  εκτάσεις οσπρίων  βρίσκονται στα  χωριά Αγία Μαρίνα Ξυλιάτου, Κοράκου, Παλαιχώρι, Νικητάρι, Ευρύχου, Καλό Χωριό Ορεινής, Κλήρου, Μιτσερόν, Μαλούντα, Καπέδες, Αναλιόντας και Ξυλιάτος. Τα κυριότερα είδη οσπρίων που καλλιεργούνται είναι τα κουκιά, τα λουβιά, τα φασόλια και τα ρεβίθια.  

Κτηνοτροφία: Η κτηνοτροφία  στα  χωριά  του  Τροόδους είναι  πολύ περιορισμένη και  εκτός  από  λίγες  εξαιρέσεις διεξάγεται πάνω σε οικιακή  βάση. Εξάλλου  σε αρκετά ορεινά χωριά, όπου το ανάγλυφο αποτελεί σοβαρό περιοριστικό παράγοντα, η  κτηνοτροφία  είναι  ανύπαρκτη. Περισσότερο ανεπτυγμένη είναι η εκτροφή κατσικών και ακολουθεί η εκτροφή προβάτων, ενώ η εκτροφή αγελάδων και χοίρων περιορίζεται σε ελάχιστα χωριά με σχετικά ήπιο ανάγλυφο.

Η εκτροφή κατσικών είναι περισσότερο ανεπτυγμένη στα χωριά Πύργος Λεμεσού, Παρεκκλησιά, Τρούλλοι, Νικητάρι, Ψευδάς, Βαβατσινιά, Πηγαίνια, Λυθροδόντας, Μαθιάτης, Παλαιχώρι, Καλό Χωριό Ορεινής και Αναλιόντας. Η προβατοτροφία είναι ανεπτυγμένη κυρίως σε μερικά χωριά χαμηλού υψομέτρου, όπως οι Τρούλλοι και ο Ψευδάς, η δε αγελαδοτροφία στα χωριά Τρούλλοι, Μαθιάτης, Λυθροδόντας και Μιτσερόν. Αξιόλογες χοιροτροφικές μονάδες δημιουργήθηκαν στα χωριά Σιά, Μιτσερόν, Κάτω Φλάσου και Παρεκκλησιά.

Η εκτροφή  κοτόπουλων είναι  ιδιαίτερα  ανεπτυγμένη  στο  χωριό  Μοναγρούλλι, όπου δημιουργήθηκαν μερικές  μεγάλες  πτηνοτροφικές  μονάδες. Αρκετά ανεπτυγμένη  είναι  επίσης η  εκτροφή  κοτόπουλων και  σε μερικά άλλα χωριά, όπως η Ευρύχου, ο Ψευδάς, ο Κάτω Πύργος, η Ορά, η Μελίνη και η Κλήρου.