Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ερήμη- Erimi. Χωριό της επαρχίας Λεμεσού, περί τα 12 χμ. δυτικά της πόλης της Λεμεσού. Από το γειτονικό του χωριό Επισκοπή, που βρίσκεται δυτικότερα, απέχει μόλις 1,5 χμ. Ένα μικρό μέρος της διοικητικής έκτασης της Ερήμης, στα νότια του οικισμού, περιλαμβάνεται στο έδαφος της βρετανικής στρατιωτικής βάσης Ακρωτηρίου - Επισκοπής.

 

» Βλέπε λήμμα: Βάσεις Βρετανικές

 

Mε την μεταρρύθμιση του 2022 η Ερήμη ενσωματώθηκε στον ευρύτερο Δήμο 

της Δυτικής Λεμεσού, με έδρα τον Ύψωνα, ο οποίος αποτελείται από τον δήμο Ύψωνα και τις κοινότητες Ακρωτηρίου, Ασώματου (Λεμεσού), Επισκοπής (Λεμεσού), Καντού, Κολοσσίου, Σωτήρας (Λεμεσού) και Τραχωνίου (Λεμεσού)

 

» Βλέπε λήμματα: Δήμοι- Δημαρχεία και Δήμοι- Δημαρχεία- Οι 20 Δήμοι της μεταρρύθμισης του 2022

 

Γεωλογία- Κλίμα

Η Ερήμη είναι κτισμένη στην ανατολική (αριστερή) όχθη του ποταμού Κούρη, σε μέσο υψόμετρο 70 μέτρων. Το ανάγλυφο είναι γενικά ήπιο με μεμονωμένες μορφολογικές εξάρσεις. Από γεωλογικής απόψεως, το χωριό βρίσκεται πάνω σε πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου, κρητίδες, μάργες και μαργαϊκές κρητίδες. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν προσχωσιγενή εδάφη, ξερορεντζίνες και ασβεστούχα εδάφη.

 

Με μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 460 χιλιοστόμετρα, καλλιεργούνται στην περιοχή του χωριού τα εσπεριδοειδή (κυρίως λεμόνια και γκρέιπφρουτ), οι ελιές, οι χαρουπιές, τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά, τα λαχανικά (κυρίως μπιζέλια) και τα αμπέλια (τόσο επιτραπέζιες όσο και οινοποιήσιμες ποικιλίες). Οι αρδευόμενες εκτάσεις του χωριού βρίσκονται κυρίως στα νότια και στα δυτικά. Για την άρδευση αξιοποιούνται τόσο τα νερά του ποταμού Κούρη όσο και νερά από διατρήσεις στην περιοχή η οποία επηρεάζεται από το υδροφόρο στρώμα Ακρωτηρίου - Κούρη. Στο χωριό σχετικά ανεπτυγμένη είναι και η κτηνοτροφία.

 

Η Ερήμη περιλαμβάνεται στο μεγάλο αρδευτικό σχέδιο του Νοτίου Αγωγού, από το οποίο ωφελήθηκε στο πλαίσιο της δεύτερης φάσης του, με την άρδευση και άλλων σημαντικών εκτάσεων γης.

 

Συγκοινωνίες

Το χωριό εξυπηρετείται με ένα καλό συγκοινωνιακό δίκτυο. Βρίσκεται πάνω στον κύριο δρόμο Λεμεσού - Πάφου, πράγμα που εξασφαλίζει ευκολότερη διακίνηση προσώπων και εμπορευμάτων προς τις δυο πόλεις. Στα δυτικά συνδέεται με την πόλη της Πάφου (περί τα 54 χμ.), στα ανατολικά με την πόλη της Λεμεσού μέσω του χωριού Ύψωνας, στα βορειοδυτικά με το χωριό Καντού (περί τα 2,5 χμ.) και μέσω αυτού με αρκετά άλλα χωριά και με το Τρόοδος, και στα νότια με το Ακρωτήρι και την περιοχή του, και με τη Λεμεσό.

 

Η μικρή απόσταση του χωριού από τη Λεμεσό, η γειτνίασή του με τη μεγάλη βρετανική βάση και η καλή οδική σύνδεσή του, είναι παράγοντες που συνέβαλαν στην πληθυσμιακή ανάπτυξή του, ιδιαίτερα μετά το 1946. Αρκετοί κάτοικοι του χωριού εργοδοτούνται στην πόλη της Λεμεσού αλλά και στη γειτονική βρετανική βάση.

 

Πληθυσμός

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

 

Χρονολογία	Κάτοικοι
1881	145
1891	175
1901	221
1911	213
1921	275
1931	265
1946	403
1960	601
1973	680
1976	727
1982	816
1992	1.120
2001	1.432
2011	2.432
2021	3.156

 

Οικιστική ανάπτυξη

Το χωριό αναπτύχθηκε κυρίως κατά μήκος του ασφαλτόστρωτου δρόμου που το διασχίζει. Τόσο ο δρόμος αυτός όσο και ο ποταμός Κούρης, που ρέει παράλληλα, υπήρξαν οι κύριοι παράγοντες που διαμόρφωσαν τη σημερινή γραμμική διάταξη του οικισμού. Στο χωριό έχουν κτιστεί αρκετές σύγχρονες και πολυτελείς επαύλεις, κυρίως στις ωραίες τοποθεσίες στην αριστερή όχθη του ποταμού.

 

Εκκλησίες

Η κύρια εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον. Περισσότερο ενδιαφέρουσες είναι οι μεσαιωνικές εκκλησίες της Παναγίας Χρυσοπολίτισσας και του Αγίου Γεωργίου (15ου και 16ου αιώνα αντιστοίχως). Ο Τζέφρυ μνημονεύει και εκκλησία της Αγίας Μαρίνας. Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται σήμερα σε κατάσταση ερειπίων κι όταν την είχε δει ο Γκάννις στη δεκαετία του 1930, εδιατηρείτο μόνο το δυτικό της άκρο με τις αψίδες και τις κολόνες. Κοντά στο χωριό βρίσκεται και άλλη, παλαιότερη, εκκλησία αφιερωμένη στον άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο.

 

Ιστορικά στοιχεία

Η Ερήμη ήταν γνωστή με την ίδια ονομασία τουλάχιστον από την εποχή της Φραγκοκρατίας, οπότε κι αποτελούσε αρχικά φέουδο που ανήκε στους Ναΐτες ιππότες. Μετά τη διάλυση του τάγματος των Ναϊτών, το χωριό πέρασε στην ιδιοκτησία του τάγματος των Ιωαννιτών ιπποτών. Εξάλλου το χωριό βρίσκεται σημειωμένο και σε μεσαιωνικούς χάρτες, με την ονομασία Erimu.

 

» Βλέπε λήμματα: Ναϊτες ιππότες και Ιωαννίτες ιππότες

 

Ο ιστορικός Φλώριος Βουστρώνιος (16^ος  αιώνας) αναφέρει το χωριό με την αυτή ονομασία, Erimi, ως ένα των πολλών χωριών που ανήκαν στο Τάγμα των Ναϊτών ιπποτών κατά την πρώιμη περίοδο της εποχής της Φραγκοκρατίας. Μετά τη διάλυση του Τάγματος αυτού, το 1313, τόσο η Ερήμη όσο και τα άλλα χωριά που κατείχαν, περιήλθαν στην κατοχή του Τάγματος των Ιωαννιτών ιπποτών.

 

Έχει ωστόσο αποδειχθεί ότι η περιοχή του χωριού είχε κατοικηθεί από τα αρχαιότατα χρόνια, αφού έχουν βρεθεί εκεί και ανασκαφεί τα αρχαιολογικά κατάλοιπα ενός από τους πιο σημαντικούς προϊστορικούς οικισμούς που χρονολογείται στη Χαλκολιθική εποχή (3900 -2500 π.Χ.). Για τον αρχαιολογικό αυτό χώρο και τα ευρήματά του, βλέπε το αμέσως επόμενο λήμμα.

 

Η ονομασία του χωριού υποδηλώνει πιθανώς την ύπαρξη εκεί παλαιότερου οικισμού που για κάποιους λόγους είχε ερημωθεί (ίσως από την περίοδο και εξ αιτίας των αραβικών επιδρομών;) προτού ξαναδημιουργηθεί.

 

» Βλέπε λήμμα: Αραβικές επιδρομές

 

Ονομασία

Όσο για την προέλευση της ονομασίας του χωριού, ο Άντρος Παυλίδης εισηγήθηκε ότι πιθανώς να αποτελεί παραφθορά αρχαίας ονομασίας, ίσως Ερμήη, από το όνομα του θεού Ερμή. Ο θεός είχε λατρευτεί στην περιοχή του Κουρίου (στην οποία ανήκε και η Ερήμη), βρέθηκε δε στο Κούριον και μεγάλο μαρμάρινο άγαλμα του Ερμή, του 2ου μ.Χ. αιώνα, σήμερα στο τοπικό Μουσείο της Επισκοπής. Ερμήη, δηλαδή τοποθεσία όπου υπήρχε ναός του Ερμή και όπου ο θεός λατρευόταν.

 

» Βλέπε λήμμα: Κούριο και Ερμής

 

 

Πηγή:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
2. Polignosi