Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ο Επιφάνιος είναι ο πρώτος εκκλησιαστικός συγγραφέας που με ειδική διατριβή υποστήριξε το αειπάρθενο της Θεοτόκου (Ἐπιστολή πρός Ἂραβας) και ο πρώτος εικονοκλάστης θεολόγος. Υποστήριξε ότι η ενσάρκωση του Χριστού δεν δικαιώνει την κατασκευή εικόνων που τις χαρακτήρισε σαν νέα μορφή ειδωλολατρίας. Αναφέρεται σχετικά επεισόδιο κατά το οποίο ο Επιφάνιος αφαίρεσε και κατέστρεψε ύφασμα με εκκλησιαστική παράσταση που βρισκόταν σε ναό. Παρόλα αυτά, ο ίδιος έκτισε λαμπρή βασιλική στην Κωνσταντία (Σαλαμίνα) την οποία και διακόσμησε.

Διάφορες πληροφορίες για τον άγιο Επιφάνιο περιέχονται σε δυο Βίους του. Ο ένας είναι ο εκτενής (W. Dindorf, Epiphanii opera, V, Leipzig, 1862, σο. 3-45) και ο δεύτερος ο σύντομος (V-XXVIII ). Τα έργα όμως αυτά είναι μεταγενέστερα δημιουργήματα συναξαριστικής διαθέσεως, των οποίων τα πλείστα στοιχεία δεν είναι διασταυρωμένα και ελεγμένα.

Ο Βίος του αγίου Επιφανίου αναφέρει ότι ο άγιος έγινε επίσκοπος Κωνσταντίας όταν, ύστερα από θαλασσοταραχή, το καράβι που τον μετέφερε πήγε στη Σαλαμίνα. Ο Επιφάνιος, αναφέρει ο Βίος, είχε πάει από την Παλαιστίνη στην Πάφο για να δεχθεί την ευλογία του ασκητή αγίου Ιλαρίωνος του Μεγάλου. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του, συνάντησε τρικυμία που τον οδήγησε στη Σαλαμίνα. Εκεί χειροτονήθηκε επίσκοπος από τον Πάππο και άλλους αρχιερείς.

Σε άλλα σημεία του Βίου, διαβάζουμε μεταξύ άλλων:

• Ο άγιος Επιφάνιος έκανε στην Κύπρο πολλά θαύματα. Από εισφορές πλουσίων που θεράπευσε ή ανέστησε, έκτισε στη Σαλαμίνα μεγάλη και λαμπρή βασιλική (σώζονται τα ερείπιά της [βλέπε λήμμα Επιφανίου Αγίου βασιλική]). Τον ναό αυτό τον έκτισε ύστερα από θεία εντολή που του είχε δοθεί.
• Στη Ρώμη ο Επιφάνιος πήγε ύστερα από πρόσκληση των βασιλέων Αρκαδίου και Ονωρίου, για να θεραπεύσει την αδελφή τους. Αναφέρεται ότι ο άγιος θεράπευσε και τον ίδιο τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο, στην Κωνσταντινούπολη.
• Επειδή στην Κύπρο υπήρχαν πολλές αιρέσεις, ο Επιφάνιος απέκτησε διάταγμα του αυτοκράτορος Θεοδοσίου που του έδινε την εξουσία να εξορίζει από την Κύπρο αιρετικούς.
• Ο Επιφάνιος ήταν φοινικικής καταγωγής αλλά υιοθετήθηκε από τον πλούσιο Ιουδαίο νομοδιδάσκαλο Τρύφωνα που τον εκπαίδευσε στον Ιουδαϊσμό. Αργότερα κατηχήθηκε από τον μοναχό Λουκιανό στον Χριστιανισμό, βαπτίσθηκε και ακολούθησε τον Λουκιανό σε μοναστήρι, σε ηλικία 16 χρόνων, οπότε κι έγινε μαθητής του Ιλαρίωνος του Μεγάλου.