Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Κατά τα εντελώς πρόσφατα χρόνια, και ιδίως μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου, δυο βασικά γεγονότα επηρέασαν σημαντικά την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής στην Κύπρο, ανέκοψαν τη μακραίωνη παράδοση και δημιούργησαν νέες καταστάσεις. Αφενός η ευρεία χρήση νέων δομικών υλικών όπως το τσιμέντο, το τούβλο, το σίδερο, το πλαστικό κλπ., και αφετέρου η μαζική μετακίνηση αγροτικού πληθυσμού στα αστικά κέντρα εξαιτίας των ευνοϊκών συνθηκών απασχόλησης που δημιουργήθηκαν, και άλλων κινήτρων.

Η εκτεταμένη αστυφιλία συνέβαλε στην απότομη εξέλιξη των πόλεων προς τα έξω, ενώ ο πληθυσμός των χωριών μειώθηκε σημαντικά. Οι πόλεις αναπτύχθηκαν στην περιφέρειά τους με τη δημιουργία μεγάλων οικιστικών περιοχών όπου η ανέγερση σπιτιών έγινε ραγδαία, σε πάρα πολλές περιπτώσεις απρογραμμάτιστα και χωρίς γενικό πολεοδομικό σχέδιο.

Ωστόσο ο Κύπριος εξακολουθεί σ' ένα πάρα πολύ μεγάλο ποσοστό να τρέφει αντιπάθεια στις πολυκατοικίες και να προτιμά να κτίζει το δικό του σπίτι σε δική του γη, με ιδιόκτητο κήπο ολόγυρα, έτσι που στον ξένο επισκέπτη τον συνηθισμένο στα ασφυκτικά πλαίσια των μεγαλουπόλεων να προκαλεί εντύπωση η ύπαρξη χιλιάδων «επαύλεων» μέσα στις πόλεις και γύρω απ' αυτές. Η πολυκατοικία είναι κάτι το εντελώς νέο στην Κύπρο. Εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια στις πόλεις ως ανάγκη πια δόμησης σε ύψος, εξαιτίας της τιμής των οικοπέδων που αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στο κτίσιμο μοναχικών σπιτιών. Έτσι οι μέχρι πριν 40 χρόνια χαμηλές πόλεις της Κύπρου αλλάζουν τώρα εντελώς όψη και αποκτούν συνεχώς ύψος.

Τα σπίτια και οι πολυκατοικίες κτίζονται με τσιμέντο και τούβλο, ενώ καταβάλλεται κατά κανόνα προσπάθεια ωραιοποίησης των όψεων. Οι Κύπριοι αρχιτέκτονες σπούδασαν σε διάφορες χώρες του κόσμου (Ελλάδα, Αγγλία, Γαλλία, ΗΠΑ, Ιταλία, πρώην ΕΣΣΔ, Γερμανία κλπ.) γι’ αυτό παρατηρείται το φαινόμενο μέσα από τη δουλειά τους να εκφράζονται ποικίλες φιλοσοφικές και αισθητικές αντιλήψεις, διάφορες τάσεις και ροπές. Από μια άποψη αυτό είναι ένα ευχάριστο φαινόμενο που, μεταξύ άλλων, αποκλείει την βαριά μονοτονία στις κατασκευές. Αν και στο Λονδίνο, για παράδειγμα, ή στην Αθήνα, σ' ολόκληρες συνοικίες τα σπίτια είναι πανομοιότυπα, στη Λευκωσία κανένα σπίτι δεν είναι παρόμοιο με το διπλανό του.

Όμως ταυτόχρονα οι πόλεις χάνουν σιγά - σιγά την προσωπικότητά τους. Άλλο χαρακτηριστικό της σύγχρονης εποχής, που είναι αποτέλεσμα της τεράστιας όσο κι απότομης ανάπτυξης της τουριστικής βιομηχανίας, είναι η ανέγερση μεγάλων ξενοδοχείων που αλλοιώνουν το περιβάλλον των παραλιακών πόλεων και δίνουν μια νέα όψη σ' αυτές. Η Αμμόχωστος πρώτη, στη δεκαετία 1964-1974, άλλαξε εντελώς την ανατολική (παραλιακή) της όψη με τη δημιουργία ενός τείχους από πολυκατοικίες και ξενοδοχεία στην ακτή. Παρόμοιο φοβερό τείχος έχει υψωθεί, μετά το 1974, και στη Λεμεσό, ενώ ακολουθούν η Λάρνακα και η Πάφος.

Η οικονομική ευμάρεια οδήγησε και στην οικοδόμηση σύγχρονων σπιτιών με σύγχρονα υλικά και στην ύπαιθρο, με αποτέλεσμα το παλαιό και παραδοσιακό να συγκρούεται συνεχώς με το καινούργιο και «μοντέρνο».

Η βιομηχανική, επίσης, ανάπτυξη δημιούργησε εργοστάσια στις περιφέρειες των πόλεων.

Μετά την τραγωδία του 1974 και την προσφυγοποίηση τεράστιου μέρους του πληθυσμού από τα κατεχόμενα από τους Τούρκους μέρη της Κύπρου στα ελεύθερα, δημιουργήθηκε οξύτατο στεγαστικό πρόβλημα. Η άμεση ανάγκη στέγασης των προσφύγων οδήγησε στη δημιουργία προσφυγικών οικισμών κοντά και γύρω από τις ελεύθερες πόλεις και σε πολλά μέρη στην ύπαιθρο. Οι οικισμοί αυτοί, σχεδιασμένοι γρήγορα και κτισμένοι ακόμη πιο γρήγορα, αποτελούν σήμερα μικρές πόλεις ή μοντέρνα χωριά με πολλά προβλήματα, κι όχι μόνο αισθητικά.

Ο Κύπριος εξακολουθεί ν' αγαπά και να φροντίζει ιδιαίτερα το σπίτι του. Ένα στοιχείο που υπάρχει σε κάθε κυπριακό σπίτι, στην πόλη και στο χωριό, είναι οι γλάστρες ή οι τενεκέδες με τα λουλούδια, ιδιαίτερα όπου δεν υπάρχουν κήποι για την καλλιέργειά τους.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια