Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Νωρίς το 1969 και ύστερα από ενθάρρυνση του προέδρου Μακαρίου που είχε δηλώσει ότι ευνοούσε την ίδρυση στην Κύπρο και άλλων πολιτικών κομμάτων πέραν του αριστερού κόμματος ΑΚΕΛ, σημειώθηκε στο νησί έντονη κομματική δραστηριότητα, εν όψει μάλιστα και της προοπτικής για τη διεξαγωγή βουλευτικών εκλογών το 1970. Εκτός από το ΑΚΕΛ, υφίστατο μόνο το δεξιό Δημοκρατικόν Εθνικόν Κόμμα (ΔΕΚ) που είχε ιδρυθεί τον Μάιο του 1968 και είχε αντιπολιτευθεί τον Μακάριο, διεκδικώντας τις προεδρικές εκλογές του ίδιου χρόνου και εξασφαλίζοντας ποσοστό 3,71%. Τα νέα κόμματα που ιδρύθηκαν ήσαν το Ενιαίον, η ΕΔΕΚ, το Προοδευτικόν Κόμμα και η Προοδευτική Παράταξις.

Το Ενιαίον Κόμμα ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του 1969 από τον πρόεδρο της Βουλής Γλαύκο Κληρίδη, με συναρχηγό του τον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη. Ο δεύτερος ήταν υπουργός Εσωτερικών και Αμύνης της Δημοκρατίας αλλά είχε εξαναγκαστεί σε παραίτηση στις 2 Νοεμβρίου 1968 μετά την κρίση που είχε δημιουργηθεί εξαιτίας της ενεργού αναμείξεώς του στην απόπειρα δολοφονίας του αρχηγού του στρατιωτικού καθεστώτος που κυβερνούσε την Ελλάδα Γεωργίου Παπαδοπούλου διά της στρατολόγησης και εκπάιδευσης στην Κύπρο του Αλέκου Παναγούλη.

Το όλο ζήτημα της ίδρυσης ενός κόμματος που θα φιλοδοξούσε να συνενώσει όλες τις πέραν της Αριστεράς δυνάμεις του τόπου, είχε συζητήσει ο Γλαύκος Κληρίδης επανειλημμένα με τον πρόεδρο Μακάριο, του οποίου την υποστήριξη είχε εξασφαλίσει. Όταν στις 5 Φεβρουαρίου 1969 ο Κληρίδης ανακοίνωσε επίσημα την ίδρυση του Ενιαίου Κόμματος, ο Μακάριος εξέδωσε και δική του ανακοίνωση με την οποία χαιρέτιζε τήν ἀναληφθεῖσαν πρωτοβουλίαν διά τήν ὀργάνωσιν πολιτικοῦ κόμματος τῆς ἐθνικόφρονος παρατάξεως. Από τη δική του πλευρά, το νέο κόμμα ανακοίνωσε ότι υποστήριζε τον πρόεδρο Μακάριο.

Το Ενιαίον Κόμμα οργανώθηκε στη συνέχεια, αλλά έγινε και στόχος επιθέσεων της παράνομης οργάνωσης Εθνικόν Μετωπον που εμφανίστηκε τον Μάρτιο του 1969.

Ο Πολύκαρπος Γεωρκάτζης δεν πρόλαβε τις βουλευτικές εκλογές του 1970. Πριν απ' αυτές, συνέβησαν μερικά τραγικά γεγονότα: στις 8 Μαρτίου 1970 έγινε δολοφονική απόπειρα κατά του προέδρου Μακαρίου και ο αρχιεπίσκοπος διεσώθη χωρίς να πάθει τίποτε. Ενεργά αναμεμειγμένος στην απόπειρα, που έγινε ενώ ο Μακάριος απογειωνόταν από την Αρχιεπισκοπή με το προεδρικό ελικόπτερο, ήταν ο Γεωρκάτζης που δολοφονήθηκε σε ερημική τοποθεσία βόρεια της Λευκωσίας μια εβδομάδα αργότερα (στις 15 Μαρτίου 1970). (Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος-Αρχείο ΡΙΚ)

Το Ενιαίον Κόμμα διεκδίκησε τις βουλευτικές εκλογές που έγιναν στις 5 Ιουλίου 1970 και ανεδείχθη το μεγαλύτερο πολιτικό κόμμα του νησιού. Εξασφάλισε τις 15 από τις 35 έδρες της Βουλής και ο αρχηγός του Γλαύκος Κληρίδης ανέλαβε ξανά την προεδρία του Σώματος.

Σοβαρά προβλήματα για το κόμμα δημιουργήθηκαν μετά το πραξικόπημα και την τουρκική στρατιωτική εισβολή του 1974, και συγκεκριμένα μετά τις κατηγορίες που διατυπώθηκαν κατά του Γλαύκου Κληρίδη, ότι κατά τον 5ο γύρο των συνομιλιών στη Βιέννη για το Κυπριακό (Φεβρουάριος του 1976) είχε υπερβεί τις εντολές και οδηγίες που του είχαν δοθεί (ο Κληρίδης ήταν ταυτόχρονα, από το 1968, και εκπρόσωπος της ελληνοκυπριακής πλευράς στις διακοινοτικές συνομιλίες).

Μετά τις κατηγορίες κατά του προσώπου του και κατά των πολιτικών του χειρισμών, ο Κληρίδης παραιτήθηκε από τη θέση του εκπροσώπου στις διακοινοτικές συνομιλίες στις 7 Απριλίου 1976 και από τη θέση του προέδρου της Βουλής στις 16 Ιουλίου 1976.

Στο μεταξύ είχαν προκηρυχθεί νέες βουλευτικές εκλογές για τον Σεπτέμβριο του 1976. Ενόψει των εκλογών αυτών, και επειδή το Ενιαίον Κόμμα αντιμετώπιζε πολλά εσωτερικά προβλήματα εξαιτίας των εξελίξεων που προκάλεσαν διαφωνίες και διχασμούς, ο Κληρίδης το διέλυσε και ίδρυσε, στις 4 Ιουλίου 1976, νέο πολιτικό κόμμα. Το νέο αυτό κόμμα έχει την ονομασία Δημοκρατικός Συναγερμός και είναι σήμερα ένα από τα δύο μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα της Κύπρου.