Ελάφι
Elaphus. Μηρυκαστικό άγριο ζώο της οικογένειας των Ελαφιδών. Είναι θηλαστικό, χαριτωμένο ζώο που απαντάται κυρίως στα δάση της Ευρώπης, της Ασίας και της βόρειας Αμερικής. Το ύψος του φθάνει το 1,50 μ. και το μήκος του τα 2,30 μ. Γεννά 1 - 2 μικρά, ζει σε ομάδες, είναι πολύ ευκίνητο (μπορεί να πηδήξει μέχρι 8 μ.) και κολυμπά θαυμάσια. Τα κέρατα του αρσενικού είναι μεγάλα, με διακλαδώσεις. Διακρίνεται σε διάφορα είδη, όπως η έλαφος η ευγενής, η έλαφος η αστεροφόρος, η έλαφος η καναδική κ.α.
Έχει αποδειχθεί ότι στην Κύπρο ζούσαν ελάφια στα αρχαία χρόνια. Στη Χοιροκοιτία έχουν βρεθεί κατά τις ανασκαφές οστά και κέρατα ελαφιών, πράγμα που σημαίνει ότι τέτοια ζώα υπήρχαν στο νησί κατά τη Νεολιθική εποχή. Στα Κούκλια της Πάφου, οι ανασκαφές έχουν επίσης αποδείξει ότι ελάφια ζούσαν στην Κύπρο και κατά την Ύστερη εποχή του Χαλκού.
Οστά ελαφιών βρέθηκαν επίσης σε άλλα μέρη της Κύπρου, όπως για παράδειγμα στα κατάλοιπα οικισμού της Χαλκολιθικής Εποχής στην τοποθεσία Κοκκινόροτσος, στη διοικητική έκταση του χωριού Πολιτικόν (επαρχία Λευκωσίας). Η ανεύρεση στη θέση αυτή πολλών οστών ελαφιών δείχνει ότι οι κάτοικοι του οικισμού ασχολούνταν εκτεταμένα με το κυνήγι ελαφιών, που θα πρέπει να υπήρχαν σε αρκετά μεγάλους αριθμούς στην περιοχή.
Στις αρχαίες φιλολογικές πηγές γίνεται επίσης αναφορά σε ελάφια που έφθαναν στην Κύπρο κολυμπώντας! Έτσι, ο ποιητής Ηδύλος ο Σάμιος (3ος π.Χ. αιώνας) αναφέρει:
..ἱραί τῷ Φοίβῳ πολλόν διά κῦμα θέουσαι,
ἢλθομεν αἱ ταχιναί τόξα φυγεῖν ἒλαφοι...
Σε μετάφραση:
... Εμείς, τα γρήγορα και ιερά του Απόλλωνος ελάφια,
κολυμπώντας φθάσαμε, για να ξεφύγουμε απ’ τα βέλη...
Το μέρος στο οποίο έφθαναν, αναφέρεται ότι ήταν το Κούριον. Ο Στράβων, ο οποίος διασώζει το πιο πάνω απόσπασμα του Ηδύλου, δεν θεωρεί λογικό ότι τα ελάφια έφθαναν κολυμπώντας στις ακτές του Κουρίου από τις ακτές της Κωρύκου στη Μικρά Ασία, επειδή ένα τέτοιο ταξίδι δεν θα είχε τον άνεμο βοηθητικό, και τα ζώα θα είχαν να παραπλεύσουν τα παράλια της Κιλικίας αντί να κολυμπήσουν σε ευθεία πορεία προς την Κύπρο.
Αλλά υπάρχει και η μαρτυρία του Αιλιανού (Περί Ζώων Ἰδιότητος, 5.56), ο οποίος γράφει ότι τα ελάφια που έφθαναν στην Κύπρο κολυμπώντας για να βοσκήσουν, προέρχονταν από τα βουνά της Συρίας. Κατέβαιναν, σημειώνει, στα παράλια, και όταν ο άνεμος ήταν ευνοϊκός, ρίχνονταν στη θάλασσα και κολυμπούσαν μέχρι την Κύπρο σε μια γραμμή, κρατώντας το ένα το άλλο.
Ο Αιλιανός γράφει ακόμη ότι τέτοια ελάφια βρίσκονταν άφθονα στην Κουριάδα, δηλαδή στην περιοχή του Ακρωτηρίου (κοντά στο Κούριον), όπου πολλοί κυνηγοί τα κυνηγούσαν. Όσα από τα ζώα κατέφευγαν όμως στο ιερό του Απόλλωνος έβοσκαν άφοβα, εμπιστευόμενα τη σωτηρία τους, από κάποιο μυστηριώδες ένστικτο, στον θεό. Ο Αιλιανός γράφει ακόμη, ότι ένα ελάφι με τέσσερα κέρατα κατόρθωσε να συλλάβει ο βασιλιάς της Σαλαμίνος Νικοκρέων, που το αφιέρωσε στον Απόλλωνα στους Δελφούς, συνοδεύοντάς το με ένα επίγραμμα.
Την διά θαλάσσης άφιξη ελαφιών στην Κύπρο από την Κιλικία αναφέρει και ο Λατίνος συγγραφέας Πλίνιος (Naturalis Historia, 8.114), που προσθέτει ότι τα ζώα κολυμπούσαν προς την Κύπρο οδηγούμενα από τη μυρωδιά της στεριάς.
Μαρτυρίες για την ύπαρξη ελαφιών στην Κύπρο, έχουμε και κατά τα μεσαιωνικά χρόνια από εντυπώσεις ταξιδιωτών που είχαν επισκεφθεί το νησί, όπως για παράδειγμα οι Τσέχοι Jan Hasisteinský (1493) και Oldrich Préfat (1545). Βλ. Π. Φλουρέντζου, Τά Τσέχικα Ὁδοιπορικά καί ἡ Κύπρος, Λευκωσία, 1977, σσ. 3 και 33. Ακόμη, στην Κοσμογραφία του Seb. Münster που εξεδόθη στη Βασιλεία το 1545 και το 1550, δημοσιεύθηκαν και ξυλογραφίες που παρουσιάζουν κυπριακά ελάφια. Είναι όμως πολύ πιθανό ότι τα ελάφια είχαν εξαλειφθεί από το νησί πολύ πιο πριν, και οι μεσαιωνικοί περιηγητές να είχαν δει και θεωρήσει σαν τέτοια, τα κυπριακά αγρινά.
Πριν από μερικές δεκαετίες εισήχθησαν στην Κύπρο ελάφια του είδους Dama dama, με σκοπό τον πολλαπλασιασμό τους.