Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Δύμες- Dymes. Xωριό της επαρχίας Λεμεσού, στη γεωγραφική περιφέρεια της Πιτσιλιάς. Βρίσκεται περί τα 35 χμ. βόρεια της Λεμεσού, επί του κυρίου δρόμου Λεμεσού- Ζωοπηγής- Κυπερούντας. Από την Κυπερούντα απέχει 3 1/2 χμ. περίπου, ενώ πιο κοντινό χωριό είναι η Ποταμίτισσα που απέχει από τις Δύμες 1.5 χλμ. στα νοτιοανατολικά.

Οι Δύμες είναι κτισμένες σε ορεινή περιοχή, με μέσο υψόμετρο 960 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Το τοπίο είναι διαμελισμένο από τους παραποτάμους του Ποταμού του Λιμνάτη. Στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν τα σκληρά, ανθεκτικά πετρώματα του γάββρου, πάνω στα οποία αναπτύχθηκαν πυριτιούχα ανώριμα εδάφη. Η μέση ετήσια βροχόπτωση στην περιοχή κυμαίνεται γύρω στα 750 χιλιοστόμετρα και οι κύριες καλλιέργειες του χωριού είναι τα αμπέλια (κυρίως οινοποιήσιμες ποικιλίες), τα λαχανικά (κυρίως πατάτες) και τα φρουτόδεντρα (μηλιές, δαμασκηνιές, ροδακινιές). Καλλιεργούνται επίσης λίγες ελιές, χαρουπιές, αμυγδαλιές και καρυδιές.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχείο, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως εξής:

Το χωριό Δύμες περιλαμβάνεται στο Σχέδιο Ενιαίας Αγροτικής Αναπτύξεως Πιτσιλιάς και έχει ωφεληθεί απ’ αυτό με τη βελτίωση αγροτικών δρόμων, την κατασκευή εγγειοβελτιωτικών έργων, την ανόρυξη διάτρησης και την επέκταση της άρδευσης.

Το χωριό χαρακτηρίζεται από μικρά σχετικά κτήματα και μεγάλο πολυτεμαχισμό της γης. Τα αμπέλια και η χαμηλή φυσική βλάστηση κυριαρχούν στο τοπίο. Τα παραδοσιακά σπίτια, οι ανηφορικοί δρόμοι, το ανώμαλο ανάγλυφο, οι κληματαριές, οι μικρές αυλές με τους ψηλούς αυλόγυρους, οι κεραμιδένιες και τσίγκινες στέγες των σπιτιών και τα γραφικά ανώγια, συνθέτουν την βασική εικόνα του χωριού. Τα σπίτια, κτισμένα τα περισσότερα με το τοπικό πέτρωμα, εναρμονίζονται σε μεγάλο βαθμό με το φυσικό περιβάλλον.

Ιστορία

Ως φέουδο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας μνημονεύει το χωριό ο ιστορικός Φλώριος Βουστρώνιος (16ος αιώνας). Συγκεκριμένα γράφει ότι κατά την αναδιανομή των κυπριακών φέουδων στην οποία προέβη ο βασιλιάς της Κύπρου Ιάκωβος Β΄ μετά την άνοδό του στο θρόνο το 1460, έδωσε τις Δύμες, το Δάλι και άλλα ακόμη χωριά στον ευγενή Λουδοβίκο Μεριέ.

Η εκκλησία του χωριού, αφιερωμένη στον Ιωάννη τον Πρόδρομο, κτίστηκε το 1861 και δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ο συγγραφέας Γκάννις σημειώνει ότι είδε σ’ αυτήν εικόνα της Παναγίας που τη χρονολόγησε στο 17ο αιώνα, του λέχθηκε δε ότι προερχόταν από ερειπωμένο ξωκλήσι στην περιοχή.

Τα γράμματα άρχισαν να διδάσκονται στο χωριό από το 1863 με δάσκαλο τον ιερέα παπά Νικόλα Ιωάννου που δίδασκε στο σπίτι του και για αμοιβή τα παιδιά τον βοηθούσαν στην καλλιέργεια των κτημάτων του και στη βοσκή. Αργότερα τα παιδιά φοιτούσαν σε ιδιωτικό σχολείο στο γειτονικό χωριό Ποταμίτισσα, μέχρι το 1887 οπότε λειτούργησε στις Δύμες κοινοτικό σχολείο με πρώτο δάσκαλο τον Χατζηκωνσταντή από την Παναγιά.

Τοπων: Δύμες, ονομασία αρχαιοελληνική, που σχετίζεται με τον αποικισμό της Κύπρου από τους Αχαιούς μετά τα Τρωικά. Στην Αχαΐα (Πελοπόννησος) υφίστατο κατά την αρχαιότητα πόλη με την ονομασία Δύμη (η). 

Πηγή: 

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια