Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Στην Κύπρο συναντάμε είκοσι δύο διαφορετικά είδη ερπετών. Έντεκα είδη σαυρών, δύο είδη θαλάσσιων χελωνών, μία χελώνα γλυκού νερού και οκτώ είδη φιδιών. Ο δρόπης με το κοινό και επιστημονικό όνομα Coin Snake – Hemorrhois nummifer (Reus, 1833) της οικογένειας Κολουβρίδες (Colubridae) είναι κυρίως νυχτόβιο φίδι, είναι ένα από τα οκτώ φίδια της Κύπρου και είναι μη δηλητηριώδη. Το συναντάμε από τα παράλια μέχρι και τις υψηλότερες κορυφές του Τροόδους με εξάπλωση σε ολόκληρη την Κύπρο.

Αποτελεί ίσως το πιο όμορφο φίδι της Κύπρου, με μήκος που φτάνει περίπου το ενάμισι μέτρο, αλλά στην Κύπρο πολύ σπάνια συναντάς έναν δρόπη με τόσο μεγάλο μέγεθος, λόγω του ανελέητου σκοτωμού τους από τους ανθρώπους οι οποίοι δεν τα αφήνουν να ζήσουν αρκετά για να αποκτήσουν το τελικό τους μέγεθος. Η φοβία των Κυπρίων, γενικά, για τα φίδια και οι διάφοροι μύθοι που κυκλοφορούν έχουν ως αποτέλεσμα οι άνθρωποι να σκοτώνουν αυτά τα υπέροχα και ωφέλιμα ζώα. Ο δρόπης ποτέ δεν επιτίθεται στον άνθρωπο, εκτός αν απειληθεί. Για να δαγκώσει κάποιον πρέπει να τον πατήσει κατά λάθος ή να προσπαθήσει να τον πιάσει. Εάν στριμωχτεί κάπου και δεν έχει τρόπο διαφυγής παίρνει αμυντική στάση σηκώνοντας το κεφάλι, βγάζοντας νευρικά τη γλώσσα έξω, συρίζοντας, για να σε φοβίσει και να απομακρυνθείς από κοντά του. Εάν έχει τρόπο διαφυγής θα εξαφανιστεί σε κλάσματα δευτερολέπτου. Εάν δείτε έναν δρόπη στην αυλή σας το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να το αγνοήσετε και πολύ πιθανόν να μην το ξαναδείτε. Εάν μπει μέσα στο σπίτι σας μην το σκοτώσετε, αλλά να ειδοποιήσετε την Πυροσβεστική και θα σας δώσει τα τηλέφωνα ειδικών για να το απομακρύνουν.

Ο δρόπης αλλά και όλα τα φίδια είναι πολύ ωφέλιμα για τη γεωργία, καθώς ένα μεγάλο μέρος της διατροφής τους αποτελείται από τρωκτικά, τα οποία προκαλούν πολλές αρρώστιες και ανυπολόγιστες ζημιές στον άνθρωπο. Έτσι κρατούν τις ισορροπίες της φύσης. Εκτός από τρωκτικά τρέφονται, επίσης, με άλλα μικρά θηλαστικά όπως μυγαλές, με σαύρες, πουλιά, βατράχους και άλλα μικρά φίδια. Υπάρχει ακόμα και κανιβαλισμός μεταξύ τους, δηλαδή τρώνε και φίδια του δικού τους είδους (το μεγάλο τρώει το μικρότερο). Πολλοί πιστεύουν ότι τρώνε και έντομα αλλά αυτό είναι λάθος, ούτε σε νεαρή ηλικία, αλλά ούτε ως ενήλικες τρέφονται με έντομα, γενικά δεν τα αναγνωρίζουν ως τροφή.  

Οι δρόπηδες αλλά και όλα τα φίδια ζευγαρώνουν τέλος της άνοιξης, αρχές καλοκαιριού, και γεννούν τα αβγά τους μέσα καλοκαιριού και εκκολάπτονται το φθινόπωρο. Στο ζευγάρωμά τους είναι ακίνητα με ενωμένα τα σώματά τους. Γεννούν αναλόγως του μεγέθους τους μέχρι και δέκα μακρά μεμβρανοειδή αβγά σε τρύπες, λαγούμια, σχισμές βράχων, κάτω από μεγάλες πέτρες και άλλα αντικείμενα, και αυτά εκκολάπτονται με τη θερμοκρασία και την υγρασία του περιβάλλοντος σε περίπου δύο μήνες. Τα εκκολαπτόμενα μικρά είναι σε θέση να επιβιώσουν μόνα τους και τρέφονται κυρίως με μικρές σαύρες μέχρι να μεγαλώσουν και να μπορούν να τραφούν με πιο μεγάλα θηράματα. Πρόκειται για γρήγορα και ευκίνητα φίδια και έχουν την ικανότητα να αναρριχώνται με μεγάλη ευκολία σε ανώμαλους τοίχους, ξερολιθιές, γκρεμούς, ακόμα και σε δέντρα.

Σε πολλές περιοχές της Κύπρου, και ιδίως στην περιοχή της Μόρφου, δρόπη ονομάζουν όλα γενικά τα φίδια που του μοιάζουν, έτσι η γενίκευση της ονομασίας του είναι χαρακτηριστική στο να ξεχωρίζουν τα μη φαρμακερά φίδια από τα φαρμακερά.

 Όπως όλα σχεδόν τα φίδια της Κύπρου, έτσι και ο δρόπης γεννά αυγά και όχι ζωντανά φιδάκια. Γεννά περί τα 20 κάτασπρα αυγά σε θερμό μέρος κατά τους μήνες Μάιο και Ιούνιο, που εκκολάπτονται μόνα τους μετά 2 περίπου μήνες. Τα μικρά φιδάκια εκκολάπτονται σπάζοντας μόνα τους το κέλυφος του αυγού -όπως και τα πουλιά- με ένα δοντάκι που έχουν στην άκρη της μύτης τους και που πέφτει λίγο αργότερα. Τα μικρά ουδέποτε ακολουθούν τη μητέρα τους αλλά βρίσκουν μόνα την τροφή τους που είναι αράχνες, μυρμήγκια, ακρίδες και άλλα μικρά έντομα.

Ο δρόπης λέγεται και ξυλόδροπης γιατί αρέσκεται στο να κρύβεται σε ξηρά κλαδιά στις όχθες των ποταμών και των λιμνών, εκεί δε γεννά συνήθως και τα αυγά του.

Ο δρόπης δεν είναι δηλητηριώδης και δεν επιτίθεται στους ανθρώπους. Εάν όμως κάποιος αποπειραθεί να τον πιάσει, τότε θα δαγκάσει αλλά το δάγκωμά του δεν είναι επικίνδυνο αφού δεν έχει δηλητήριο. Γι’ αυτό και σε πολλά μέρη της Κύπρου υπάρχει για τον δρόπη, σε αντιδιαστολή με τα φαρμακερά ερπετά που ζουν στη ξηρά, το γνωμικό: Αν σε κρούση στο νερόν, μέν βουρήσεις στον γιατρόν, μ’ αν σε κρούσει εις την ξέρην πρώτος ο παπάς το ξέρει. (Αν δηλαδή σε δαγκώσει φίδι στο νερό δεν έχεις ανάγκη από γιατρό, αν όμως σε δαγκώσει φίδι στη ξηρά, πρώτος το μαθαίνει ο ιερέας που θα τελέσει την κηδεία).

Ο δρόπης αλλά και όλα τα φίδια είναι ενεργά από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο λόγω του ότι όλα τα ερπετά είναι ψυχρόαιμα, δηλαδή δεν έχουν δική τους θερμοκρασία σώματος, όπως τα θηλαστικά ή τα πουλιά και παίρνουν τη θερμότητα που τους χρειάζεται από το περιβάλλον, για να είναι ενεργά. Τον χειμώνα πέφτουν σε χειμερία νάρκη. Στην Κύπρο λόγω όμως του ήπιου χειμώνα που έχουμε μπορούμε να συναντήσουμε φίδια ακόμα και στην καρδιά του χειμώνα, όταν έχει ηλιόλουστη μέρα.

Παρά τον ανελέητο σκοτωμό τους από τους Κύπριους, ο πληθυσμός τους ευτυχώς βρίσκεται σε ικανοποιητικά επίπεδα. Το 95% των κλήσεων στην Πυροσβεστική για απομάκρυνση φιδιών από σπίτια, αυλές και άλλα υποστατικά, αφορά ακίνδυνα θερκά και δρόπηδες.

Ο δρόπης αλλά και όλα τα φίδια είναι πολύ ωφέλιμα για τη γεωργία, καθώς ένα μεγάλο μέρος της διατροφής τους αποτελείται από τρωκτικά, τα οποία προκαλούν πολλές αρρώστιες και ανυπολόγιστες ζημιές στον άνθρωπο. Έτσι κρατούν τις ισορροπίες της φύσης. Εκτός από τρωκτικά τρέφονται, επίσης, με άλλα μικρά θηλαστικά όπως μυγαλές, με σαύρες, πουλιά, βατράχους και άλλα μικρά φίδια. Υπάρχει ακόμα και κανιβαλισμός μεταξύ τους, δηλαδή τρώνε και φίδια του δικού τους είδους (το μεγάλο τρώει το μικρότερο). Πολλοί πιστεύουν ότι τρώνε και έντομα αλλά αυτό είναι λάθος, ούτε σε νεαρή ηλικία, αλλά ούτε ως ενήλικες τρέφονται με έντομα, γενικά δεν τα αναγνωρίζουν ως τροφή.

Οι δρόπηδες αλλά και όλα τα φίδια ζευγαρώνουν τέλος της άνοιξης, αρχές καλοκαιριού, και γεννούν τα αβγά τους μέσα καλοκαιριού και εκκολάπτονται το φθινόπωρο. Στο ζευγάρωμά τους είναι ακίνητα με ενωμένα τα σώματά τους. Γεννούν αναλόγως του μεγέθους τους μέχρι και δέκα μακρά μεμβρανοειδή αβγά σε τρύπες, λαγούμια, σχισμές βράχων, κάτω από μεγάλες πέτρες και άλλα αντικείμενα, και αυτά εκκολάπτονται με τη θερμοκρασία και την υγρασία του περιβάλλοντος σε περίπου δύο μήνες. Τα εκκολαπτόμενα μικρά είναι σε θέση να επιβιώσουν μόνα τους και τρέφονται κυρίως με μικρές σαύρες μέχρι να μεγαλώσουν και να μπορούν να τραφούν με πιο μεγάλα θηράματα. Πρόκειται για γρήγορα και ευκίνητα φίδια και έχουν την ικανότητα να αναρριχώνται με μεγάλη ευκολία σε ανώμαλους τοίχους, ξερολιθιές, γκρεμούς, ακόμα και σε δέντρα.

Έχουν ανοικτό καφέ χρώμα με σχηματισμούς σε μορφή ρόμβου και χρώμα σκούρο καφέ σε όλο το μήκος της πλάτης του. Οι δρόπηδες όπως και όλα τα είδη φιδιών αλλάζουν το δέρμα τους αρκετές φορές τον χρόνο.

Η διαδικασία αλλαγής του δέρματος:

Σκοπός της αλλαγής του δέρματος είναι για να μπορέσουν να μεγαλώσουν, επίσης για να απαλλαχθούν από τυχόν παράσιτα, γδαρσίματα και σημάδια από επουλωμένες πληγές. Η διαδικασία αλλαγής του δέρματος δεν γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη, αλλά διαρκεί μερικές μέρες. Περίπου έξι με επτά μέρες πριν από την αλλαγή του δέρματος τα μάτια του φιδιού γίνονται ολόασπρα -από την αποκόλληση του δέρματος από τα μάτια- με αποτέλεσμα το φίδι να μην βλέπει καθόλου. Βρίσκει έτσι ένα ασφαλές μέρος και κουλουριάζεται μέχρι να έρθει η ώρα της αλλαγής, κατά την οποία τρίβεται πάνω σε ξύλα ή πέτρες και το δέρμα αρχίζει να βγαίνει σιγά-σιγά από το κεφάλι μέχρι την ουρά, ολόκληρο. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας το φίδι είναι ευάλωτο σε θηρευτές και, επίσης, δεν τρέφεται καθόλου. Το αλλαγμένο δέρμα των φιδιών στην Κύπρο το ονομάζουν φόρεμα, ντύμα, πετσιά ή μαδέρι της κουφής.

Εχθροί του δρόπη στην Κύπρο, εκτός από τον άνθρωπο, είναι τα αρπακτικά πουλιά, οι γάτοι, οι αλεπούδες και όταν είναι σε πολύ νεαρή ηλικία τα τρώνε άλλα είδη φιδιών, οι σκαντζόχοιροι και όσο και να σας φαίνεται παράξενο, οι νυφίτσες.

Εκτός από την Κύπρο το είδος αυτό το συναντάμε στην Ελλάδα, την Αίγυπτο, την Τουρκία, στα παράλια της Ανατολικής Μεσογείου (Ισραήλ, Ιορδανία) μέχρι και το Ιράν. Προστατεύονται από την ευρωπαϊκή Οδηγία 92/43/ΕΚ, καθώς και τον κυπριακό Νόμο 153(Ι)2003 που προνοούν πολύ αυστηρά πρόστιμα όταν τα σκοτώσεις, αλλά, δυστυχώς, οι νόμοι αυτοί δεν εφαρμόζονται και κανένας δεν διαμαρτύρεται.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ