Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ήρωας του απελευθερωτικού αγώνα του 1955 - 59. Γεννήθηκε το 1932 στο χωριό Λεύκα της επαρχίας Λευκωσίας και σκοτώθηκε σε σύγκρουση με Άγγλους στρατιώτες στην περιοχή του χωριού Ευρύχου στις 18 Ιανουαρίου 1957. 

Ο Μάρκος Δράκος, μια από τις πιο ευγενικές και θαρραλέες μορφές του αγώνα, αποφοίτησε από την Εμπορική Σχολή Σαμουήλ της Λευκωσίας και εργαζόταν στην πρωτεύουσα, όπου παράλληλα αποτελούσε στέλεχος των Χριστιανικών Οργανώσεων και αργότερα της ΠΕΟΝ (Παγκύπρια Εθνική Οργάνωσις Νεολαίας). Υπήρξε ανώτατο στέλεχος της διοίκησης της ΠΕΟΝ, την οποία είχε ιδρύσει ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ', και της οποίας πολλά μέλη εντάχθηκαν αργότερα στις τάξεις της ΕΟΚΑ. Ο Δράκος εντάχθηκε από τους πρώτους στην ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών) και εργάστηκε για την προετοιμασία του ένοπλου αγώνα. Μεταξύ άλλων, στρατολόγησε άνδρες που τους ενέταξε στην Οργάνωση. Πήρε μέρος στις πρώτες επιθέσεις της ΕΟΚΑ, που σήμαναν και την έναρξη του αγώνα, το βράδυ της 31 Μαρτίου προς την 1 Απριλίου του 1955, οπότε ηγήθηκε της ομάδας που επιτέθηκε εναντίον του Ραδιοφωνικού Σταθμού Λευκωσίας στον οποίο προκλήθηκαν εκτεταμένες ζημιές από ανατινάξεις με δυναμίτιδα. Λίγο αργότερα καταζητήθηκε και συνελήφθη. Οι Άγγλοι τον έκλεισαν στο μεσαιωνικό φρούριο της Κερύνειας που το χρησιμοποιούσαν ως στρατόπεδο συγκεντρώσεως. Από το φρούριο ο Μάρκος Δράκος κατόρθωσε να δραπετεύσει στις 23 Σεπτεμβρίου 1955, μαζί με 15 άλλους κρατουμένους, βάσει σχεδίου που οι ίδιοι κατάρτισαν και ενέκρινε ο αρχηγός της ΕΟΚΑ Διγενής. Οι 16 δραπέτες χωρίστηκαν σε δυο ομάδες που ακολούθησαν διαφορετικές κατευθύνσεις διαφυγής. Μερικοί και από τις δυο ομάδες συνελήφθησαν ξανά. Η ομάδα του Δράκου (8 άτομα από τα οποία συνελήφθησαν τα 2) κατόρθωσε να διαφύγει στους αγρούς και να φθάσει στην Λάπηθο. Μετά 2 ημέρες η ομάδα μετακινήθηκε στον Λάρνακα Λαπήθου από όπου, την 1η Οκτωβρίου 1955, μετεφέρθη στα βουνά του Κύκκου, όπου απετέλεσε τον πρώτο πυρήνα των εκεί αντάρτικων ομάδων. Μετά την απόδρασή του, ο Δράκος επικηρύχθηκε από τους  Άγγλους έναντι ποσού 5.000 λιρών. Τότε διορίστηκε αρχηγός των αντάρτικων ομάδων της ΕΟΚΑ στην περιοχή Κύκκου, με το ψευδώνυμο «Λυκούργος». Σύντομα οι αντάρτικες ομάδες στην περιοχή αυξήθηκαν, επειδή στέλνονταν εκεί αρκετοί αγωνιστές που ανέβαιναν στο βουνό όταν επισημαίνονταν από τους Άγγλους στις πόλεις όπου δρούσαν. Στην περιοχή Κύκκου κατέφυγε και ο αρχηγός της ΕΟΚΑ Γεώργιος Γρίβας-Διγενής, και η ομάδα του Μάρκου Δράκου, με περιοχή διαμονής τον Ποταμό του Κάμπου, απετέλεσε τη μια από τις δυο ομάδες διοικήσεως.

Μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου του 1956 οι Άγγλοι έκαμαν εκτεταμένης κλίμακας στρατιωτικές επιχειρήσεις στην περιοχή Κύκκου, συνέπεια των οποίων ήταν μερικές από τις αντάρτικες ομάδες να διαλυθούν και αρκετά μέλη τους να συλληφθούν. Η μια από τις δυο ομάδες διοικήσεως, με επικεφαλής τον ίδιο τον Γρίβα, κατόρθωσε να διαφύγει και μετά από μεγάλη πολυήμερη πορεία να φθάσει στη Λεμεσό. Η δεύτερη ομάδα, υπό τον Μάρκο Δράκο, κατόρθωσε επίσης να διαφύγει, ενισχυμένη μάλιστα και με μέλη άλλων ομάδων που είχαν διαλυθεί.

Η ομάδα του Δράκου, που είχε τη συνθηματική ονομασία «Ουρανός», παρέμεινε στην περιοχή όπου διενήργησε ενέδρες και άλλες παρενοχλητικές στρατιωτικές αποστολές. Η ομάδα συνενώθηκε για λίγο με την καταδιωκόμενη ομάδα του Πολύκαρπου Γεωρκάτζη με την οποία ανέπτυξε κοινή δράση.

Μια από τις μάχες που έγιναν στην περιοχή του Μάρκου Δράκου ήταν και εκείνη στο Μερσινάκι (κοντά στους αρχαίους Σόλους). Κατ’ αυτήν σκοτώθηκε ο Χαράλαμπος Μούσκος, συγγενής του αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ', που ήταν και ο πρώτος νεκρός του αγώνα σε μάχη. Συνελήφθησαν επίσης δυο, ο Ανδρέας Ζάκος  και ο Χαρίλαος Μιχαήλ, που καταδικάστηκαν αργότερα σε θάνατο και εκτελέστηκαν. Από την ομάδα του Δράκου τραυματίστηκαν επίσης τρεις, μεταξύ δε αυτών και ο ίδιος ο Μάρκος. Η μάχη έγινε στις 15 Δεκεμβρίου 1955.

Ένα σχεδόν χρόνο αργότερα, στις 18 Ιανουαρίου1957, ο Μάρκος Δράκος και μέλη της αντάρτικης ομάδας του κατέβηκαν στην περιοχή του χωριού Ευρύχου για να παραλάβουν υλικό που θα τους χρησίμευε για την κατασκευή κρησφυγέτου. Ήταν μια κρύα και βροχερή νύχτα, με αστραπές και βροντές. Οι αντάρτες έπεσαν σε ενέδρα Άγγλων στρατιωτών και προσπάθησαν να διαφύγουν. Ένα μέλος της ομάδας τραυματίστηκε. Ο Μάρκος Δράκος δέχτηκε πλήθος σφαιρών από αυτόματα όπλα, και πέθανε αμέσως. Οι Άγγλοι δεν επέτρεψαν να γίνει δημόσια η κηδεία του και τον έθαψαν στον περίβολο των Κεντρικών Φυλακών Λευκωσίας.

Σύμφωνα με το ανακοινωθέν που εξέδωσαν οι Άγγλοι μετά τον θάνατό του, ὁ Δράκος ἦτο ἐκ τῶν κορυφαίων στελεχῶν τῆς ΕΟΚΑ, ἐπικηρυγμένος ἀντί 5.000 λιρῶν. Εἶχε μακράν δρᾶσιν... ἦτο ἀρχηγός ὀρεινῆς ὁμάδος, εἰς ἰδικάς του δε ὁδηγίας ὠφείλοντο αἱ προηγουμένως διαπραχθεῖσαι ἀπόπειραι κατά τῆς ζωῆς τοῦ Κυβερνήτου [σερ Τζων Χάρτιγκ] εἰς τό ξενοδοχεῖον «Λήδρα Πάλας» καί τόν κινηματογράφον «Παλλάς». Ἒλαβε μέρος εἰς τήν κατά τόν Ἀπρίλιον 1955 ὀργανωθεῖσαν ἐπίθεσιν κατά τοῦ Κυπριακοῦ Ραδιοσταθμοῦ. Διηύθυνε τάς ἐπιχειρήσεις κατοπτεύσεως καί ἀποπείρας κατά τῆς ζωῆς ἀξιωματικῶν τῆς Ἀστυνομίας καί ἐσχεδίασε καί διηύθυνε τήν ἐπίθεσιν κατά τοῦ Κεντρικοῦ  Ἀστυνομικοῦ Σταθμοῦ Λευκωσίας τήν 30ήν Ἰουνίου 1955...

Ο Μάρκος Δράκος ήταν ένας από τους πιο αγνούς και ανιδιοτελείς αγωνιστές. Στη Λευκωσία έχει στηθεί ανδριάντας του (Βιντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος -Αρχείο ΡΙΚ) σε πλατεία που φέρει το όνομα του.

Γράφει ο πατέρας του Εθνομάρτυρα Μάρκου Δράκου για τον γιο του:

Σαν κόσσινον εκάμασιν οι σφαίρες το κορμίν σου, στον Πλάστη μας παρέδωσες, Μάρκο μου, την ψυσιήν σου. Εφέραν με, παιδάτζιν μου, για να διαπιστώσω, αν είσαι εσύ ο Μάρκος μου να τους το φανερώσω. Εγύρισά σε ανάσκελα, στάθηκα με καμάρι, αντίκρυσα τον γιόκκα μου ήρωα, παλικάρι. Εφίλησά σε τζι’ είπουν σου «Χαλάλιν σου, παιδί μου» έφαες τις σφάρες που μπροστά, που να’ σεις την ευτζιήν μου. Τζιαι δεν οπισθοχώρησες παιδί μου, ήρωά μου, χαλάλιν σου σίλιες φορές τούτη εν η χαρά μου.