Ανταλκίδειος ειρήνη
Η συνθήκη αυτή, γνωστή επίσης και ως συνθήκη του μεγάλου βασιλέα ή και βασίλειος ειρήνη, είχε υπογραφεί το 386 π.Χ. ύστερα από διαπραγματεύσεις μεταξύ του Σπαρτιάτη ναυάρχου Ανταλκίδα και του βασιλιά των Περσών Αρταξέρξη Β' (404-359/8 π.Χ.). Η συνθήκη αυτή ήταν ατιμωτική για τους Έλληνες. Ο Ισοκράτης τη χαρακτηρίζει όχι συνθήκη αλλά πρόσταγμα του μεγάλου βασιλέως των Περσών, ενώ ο Πλάτων τη θεωρούσε αισχρό και ανόσιο έργο.
Η συνθήκη προνοούσε ότι όλες οι ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας και τα νησιά Κύπρος και Κλαζομεναί θα παραδίδονταν στην περσική αυτοκρατορία (Ξενοφών, Ελληνικά, V, 1.31), ενώ οι πόλεις της ηπειρωτικής Ελλάδας, μικρές και μεγάλες, θα κηρύσσονταν αυτόνομες ώστε να μη έχουν τη δυνατότητα να ενωθούν σε ενιαία δύναμη κατά των Περσών.
Η υπογραφή της ανταλκιδείου ειρήνης είχε σοβαρές επιπτώσεις επί της Κύπρου και των πολιτικοστρατιωτικών πραγμάτων στο νησί. Εξαιτίας της συνθήκης αυτής απέτυχε το όνειρο του Ευαγόρα Α' βασιλιά της Σαλαμίνος, να ενοποιήσει την Κύπρο κάτω από το σκήπτρο του και να την απελευθερώσει από τον περσικό ζυγό. Και τούτο γιατί με την υπογραφή της ανταλκιδείου ειρήνης, ο Ευαγόρας στερήθηκε την τόσο πολύτιμη βοήθεια των Αθηναίων με τους οποίους είχε συνάψει συνθήκη συμμαχίας λίγο πιο πριν (389/8 π.Χ.), και οι οποίοι είχαν κιόλας στείλει στην Κύπρο, προς ενίσχυση των προσπαθειών του Ευαγόρα, τον Αθηναίο στρατηγό Χαβρία με 10 τριήρεις και 800 πελταστές. Με τη νέα κατάσταση πραγμάτων που δημιούργησε η υπογραφή της ειρήνης του Ανταλκίδα με τους Πέρσες, οι Αθηναίοι αναγκάστηκαν να ανακαλέσουν το στρατιωτικό τους απόσπασμα από την Κύπρο. Ο Ευαγόρας συνέχισε μόνος τον πόλεμο κατά των Περσών. Αφού απέτυχε να εξασφαλίσει ενεργότερη υποστήριξη από τον Άκορι της Αιγύπτου, ο οποίος επίσης πολεμούσε κατά των Περσών, αναγκάστηκε κι αυτός να συνθηκολογήσει με τους Πέρσες.
Η Κύπρος εξακολούθησε να βρίσκεται κάτω από την περσική κυριαρχία, η οποία τερματίστηκε μετά τη θυελλώδη προέλαση του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ασία.
Το κείμενο της ανταλκιδείου ειρήνης, όπως το παραθέτει ο Ξενοφών, έχει ως εξής:
Ἀρταξέρξης βασιλεύς νομίζει δίκαιον τάς μέν ἐν τῇ Ἀσίᾳ πόλεις ἑαυτοῦ εἶναι καί τῶν νήσων Κλαζομενάς καί Κύπρον, τάς δέ ἂλλας Ἑλληνίδας πόλεις καί μικράς καί μεγάλας αὐτονόμους ἀφεῖναι πλήν Λήμνου καί Ἴμβρου καί Σκύρου· ταύτας δέ ὣσπερ τό ἀρχαῖον εἶναι Ἀθηναίων. Ὁπότεροι δέ ταύτην τήν εἰρήνην μή δέχονται, τούτοις ἐγώ πολεμήσω μετά τῶν ταῦτα βουλομένων καί πεζῇ καί κατά θάλατταν καί ναυσί καί χρήμασιν.