Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Βασικά εργαλεία ψαρέματος, που χρησιμοποιούν οι επαγγελματίες και ερασιτέχνες ψαράδες. Γνωστά από τα αρχαιότατα χρόνια, έμοιαζαν στην κατασκευή με τα σύγχρονα ˙ στη θέση των φελλών και των μολυβιών χρησιμοποιούνταν ξύλα και πέτρες αντιστοίχως.

Προηγουμένως ήταν κατασκευασμένα με νήμα από μετάξι, καννάβι, λινάρι, βαμβάκι, ακόμη και από μέταλλο. Στην Κύπρο, μέχρι πριν από μερικά χρόνια, τα δίκτυα γίνονταν στο χέρι, από γυναίκες κυρίως, προσπάθεια που απαιτούσε αρκετό χρόνο και κόπο. Το χωριό Ορμήδεια ήταν κέντρο κατασκευής δικτύων. Σήμερα σχεδόν όλα είναι εισαγόμενα και κατασκευασμένα από συνθετικά νήματα, με αποτέλεσμα να μειωθούν στο ελάχιστο οι δυσκολίες χρήσης και ιδιαίτερα συντήρησης τους. Τα δίκτυα συμπληρώνονται με δυο σχοινιά γνωστά σαν γραγκιά ή γρατιά,  τους φελλούς και τα μολύβια. Όταν ριχθούν στη θάλασσα παραμένουν κάθετα στο βυθό με τη βοήθεια των φελλών που βρίσκονται κατά μικρά διαστήματα στο πάνω σχοινί, και των μολυβιών που βρίσκονται επίσης κατά μικρά διαστήματα στο κάτω σχοινί. Εντοπίζονται σχετικά εύκολα στη θάλασσα, από τις σημαδούρες που επιπλέουν στο νερό και που είναι ενωμένες με σχοινί με τις δυο άκρες των δικτύων.

Οι Κύπριοι ψαράδες, υπολογίζουν τα δίκτυα με τις σακκούλλες ή ζεμπύλες. Κάθε σακκούλλα έχει συνήθως 5 - 6 κομμάτια δικτύων συνολικού μήκους 240 μέτρων περίπου, αλλά αυτό εξαρτάται από το είδος των δικτύων και το μέγεθος τους. Το ύψος τους υπολογίζεται με τους βρόγχους ή μάτια και φυσικά το μέγεθος τους. Η χρήση τους απαιτεί επιδεξιότητα αφενός για καλά αποτελέσματα, αφετέρου δε για αποφυγή ατυχημάτων. Στην Κύπρο χρησιμοποιούνται δυο γενικοί τύποι δικτύων σε διάφορες παραλλαγές και μεγέθη:

α) Μονωμένα ή με τρέμεζα: Σύνθετα δίκτυα που αποτελούνται από 3 κάθετα φύλλα. Το μεσαίο, που είναι πιο ψηλό, έχει μικρούς βρόγχους πιο γνωστούς σαν μάπα, ενώ τα άλλα δυο φύλλα που είναι γνωστά σαν τρέμεζα ή φονιάδες. έχουν μεγάλους βρόγχους. Στα μανωτά δίκτυα πιάνονται ψάρια που περνούν   από το πρώτο δίκτυ με τους μεγάλους βρόγχους, περιπλέκονται στο δεύτερο με τους μικρούς βρόγχους και σχηματίζουν ένα σακκούλι που επεκτείνεται στο τρίτο δίκτυ με τους επίσης μεγάλους βρόγχους.

β) Δίκτυα δίχως τρέμεζα, πιο γνωστά σαν τιτσίρκα: Αποτελούνται από το μεσαίο φύλλο μόνο. Σ' αυτά τα δίκτυα πιάνονται ψάρια κυρίως από τα σπάραχνα τους, όταν προσπαθούν να περάσουν μέσα από τους βρόγχους των δικτύων.

Τα πιο συνηθισμένα είδη δικτύων με τα οποία ψαρεύουν οι Κύπριοι ψαράδες είναι:

1. Παρπουνόδιχτα ή ψιλούθκια: Δίκτυα με τρέμεζα. Χρησιμοποιούνται για το ψάρεμα όλες τις εποχές του χρόνου, ενώ παράλληλα χρησιμοποιούνται και από ερασιτέχνες.

2. Βοππόδικτα ή γοππόδικτα: Μονόφυλλα δίκτυα δίχως τρέμεζα που χρησιμοποιούνται κυρίως για ψάρεμα γόπας. 

3. Κοστριάρικα: Δίκτυα με τρέμεζα που χρησιμοποιούνται κυρίως για σουπιές, μένουλλες κλπ.

4. Απλάθκια ή άτρα ή χοντρά: Μεσαία χοντρά δίκτυα με τρέμεζα, πιο ψηλά από τα συνηθισμένα. Χρησιμοποιούνται κυρίως τον χειμώνα για σουπιές, οχταπόδια, συναγρίδες κλπ. Στην Ελλάδα, καθώς επίσης και μερικοί ψαράδες στην Κύπρο, απλάδια, (απλάθκια), ονομάζουν μερικά είδη μονόφυλλων δικτύων.

5. Μισινέτινα ή αρμιθκιές: Μεσαία χοντρά μονόφυλλα δίκτυα του χειμώνα, από μισίνα, που το ύψος τους φθάνει πολλές φορές τα 4,5 - 6 μέτρα περίπου. Χρησιμοποιούνται ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, από τις αρχές του Νοέμβρη μέχρι τέλος Απρίλη για μεγάλα ψάρια Παράλληλα, αρμιθκιές ονομάζονται και όλα τα δίκτυα που είναι κατασκευασμένα από αρμιθκιά ή μισίνα.

6. Σκυλλόδικτα: Χοντρά δίκτυα δίχως τρέμεζα που χρησιμοποιούνται από λίγους για καρχαρίες, σκυλλόψαρα, μινέρια και άλλα μεγάλα ψάρια. Η χρήση τους απαιτεί κάποια επιδεξιότητα.

7. Αστακόδικτα: Δίκτυα που χρησιμοποιούνται για αστακούς. Συνήθως δολώνονται με ψαράκια ή ακόμη με μικρά κομματάκια ρούχων. Η χρήση τους όμως είναι περιορισμένη, επειδή οι αστακοί είναι πολύ λίγοι στα κυπριακά νερά.

Άλλα είδη δικτύων:

1. Τράτα: Συρόμενα δίκτυα με μικρούς βρόγχους σε σχήμα σακκούλας. Πολύ αποδοτικό εργαλείο αλλά ταυτόχρονα και καταστροφικό για τη θαλάσσια ζωή. Το συνηθισμένο μήκος της σακκούλας είναι 26 οργιές περίπου.

2. Μιζόλος ή πριζόλος ή τριζόλος: Δίκτυ κωνικού σχήματος το οποίο χειρίζεται ένα άτομο. Ρίπτεται με το χέρι κυρίως στην ακτή ή από βάρκα. Στην Ελλάδα είναι γνωστός με το όνομα πεζόβολος. Το τράβηγμα του δικτύου «τράτα» στο καράβι.

3. Πεζότρατα: Είδος τράτας που ρίχνεται στη θάλασσα σε ομαλό βυθό με σκάφος και τραβιέται στην ακτή από την ξηρά με τα χέρια από πολυμελή ομάδα, ή ακόμη και με μηχανικά μέσα. Η χρήση της έχει περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό.

4. Γκαγκάβα: Δεν χρησιμοποιείται πια στην Κύπρο. Μοιάζει με την σακκούλα της τράτας. Με την γκαγκάβα ψάρευαν σφογγάρια στα κυπριακά νερά, πριν από    πολλά χρόνια, Ελλαδίτες κυρίως ψαράδες.

Το 1982 έγιναν κάποιες σκέψεις και προσπάθειες για να εισαχθούν επιπλέοντα δίκτυα για τόνους και κυκλικά δίκτυα, πιο γνωστά με το όνομα γρι - γρι, εξαιρετικά μεγάλα δίκτυα ειδικά για αφρόψαρα.

Τα τελευταία χρόνια, και μέχρι πρόσφατα, χρησιμοποιήθηκαν στην Κύπρο σε μεγάλη κλίμακα, δίκτυα για τη σύλληψη πουλιών. Κατασκευασμένα από τα ίδια περίπου υλικά, με τρέμεζα ή δίχως τρέμεζα, έχουν συνηθισμένο μήκος 12 -18 μέτρα και ύψος 2,5 - 3 μέτρα. Αυτού του είδους τα δίκτυα, που δεν έχουν φελλούς και μολύβια, στερεώνονται σε ξύλινους πασσάλους ή σιδερένιες σωλήνες, μπροστά από δέντρα, κυρίως συκιές, σε περάσματα πουλιών, και μέσα ή στις άκρες περβολιών. Τα πουλιά πιάνονται κυρίως την αυγή και αργά το απόγευμα. Με τις μεθόδους αυτές αποδεκατίζονταν χιλιάδες πουλιά όλων των ειδών, και ιδιαίτερα τα αποδημητικά. Αντιδράσεις και διαμαρτυρίες όμως, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, οδήγησαν στην απαγόρευση τους.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια