Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Διερώνα- Dierona. Χωριό της επαρχίας Λεμεσού, στη γεωγραφική περιφέρεια Πιτσιλιάς. Βρίσκεται περί τα 20 χμ. βορειοανατολικά της Λεμεσού, κοντά στο χωριό Αρακαπάς από το οποίο απέχει περίπου 1 χμ. προς τα νότια. Συνδέεται οδικά με ασφαλτόστρωτο δρόμο με τον Αρακαπά, καθώς και με τον κύριο δρόμο Λευκωσίας - Λεμεσού μέσω Γερμασόγειας.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Η Διερώνα είναι κτισμένη σε ημιορεινή περιοχή, στα αριστερά του ποταμού της Γερμασόγειας, σε μέσο υψόμετρο 460 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Τα κύρια εδάφη είναι πυριτιούχα ανώριμα που σχηματίστηκαν πάνω σε πυριγενή πετρώματα, κυρίως σερπεντίνες, διαβάσες, πλαγιογρανίτες και γάββρους.

Βλέπε λήμμα: Γερμασόγειας ποταμός

Δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτώση περί τα 600 χιλιοστόμετρα.

Οι κύριες καλλιέργειες του χωριού είναι τα εσπεριδοειδή και ιδιαίτερα τα μανταρίνια για τα οποία φημίζεται, όπως και ο γειτονικός Αρακαπάς. Καλλιεργούνται επίσης λίγα αμπέλια οινοποιήσιμων ποικιλιών, ελιές και νομευτικά, ενώ υπάρχουν και χαρουπιές και αμυγδαλιές.

Η κτηνοτροφία του χωριού είναι πολύ περιορισμένη.

Το χωριό περιλαμβάνεται στο μεγάλο σχέδιο ενιαίας αγροτικής αναπτύξεως Πιτσιλιάς και έχει ωφεληθεί από το σχέδιο με τη βελτίωση αγροτικών δρόμων, τη δημιουργία αναβαθμίδων, την ανόρυξη διάτρησης, την κατασκευή δεξαμενής και την άρδευση 400 περίπου σκαλών γης. Στην περιοχή του χωριού κατασκευάστηκε το 1984 χωμάτινο φράγμα.

Η κύρια εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον αρχάγγελο Μιχαήλ, στον οποίο είναι αφιερωμένη και άλλη μεγάλη εκκλησία έξω από το χωριό που είναι άγνωστο πότε είχε κτιστεί και που σήμερα είναι εγκαταλειμμένη. Ο Γκάννις σημειώνει ότι είχε δει, πριν από το 1936, εικόνες της εγκαταλειμμένης εκκλησίας στη νεότερή της εκκλησία του χωριού.

Ιστορικά στοιχεία- Ονομασία

Η Διερώνα αναφέρεται από την εποχή της Φραγκοκρατίας, ως ένα από τα φέουδα που ανήκαν στους Ναΐτες ιππότες και που μετά τη διάλυση του τάγματός τους περιήλθε στην κατοχή των ιπποτών του τάγματος των Ιωαννιτών. Κατά την εποχή αυτή το χωριό ήταν γνωστό με την ονομασία Ιερώνα. Βρίσκεται σημειωμένο στο χάρτη του Κίτσενερ, ενώ στον χάρτη του ντε Μας Λατρί (1862) σημειώνεται ο σημερινός οικισμός με την ονομασία Πάνω Ιερώνα και με ένδειξη πληθυσμού κάτω των 500 κατοίκων, ταυτόχρονα δε σημειώνεται και Κάτω Ιερώνα στα νοτιοδυτικά, που πιθανό να ήταν τότε τοπωνύμιο και όχι δεύτερος οικισμός. Εξάλλου στους πίνακες απογραφής πληθυσμού κατά την Αγγλοκρατία, σημειώνεται σε μια μόνο περίπτωση (το 1881) ο συνολικός πληθυσμός της Κάτω και Πάνω Διερώνας. Σε μια άλλη περίπτωση (απογραφή του 1931) σημειώνεται: Διερώνα και Μάντρες. Ωστόσο δεν φαίνεται να υπήρχαν δυο χωριστοί οικισμοί αφού στην απογραφή του 1881 η Πάνω και η Κάτω Διερώνα, που τοποθετείται διοικητικά στον ναχιέ (διαμέρισμα) Επισκοπής, παρουσιάζεται ως ένα χωριό τόσο στον πίνακα πληθυσμού όσο και στον πίνακα σπιτιών που ήσαν συνολικά 58 κατοικημένα και 3 ακατοίκητα. Φαίνεται μάλλον ότι οι ονομασίες Πάνω και Κάτω αφορούσαν γειτονιές του χωριού, όπως συνηθίζεται να διαχωρίζονται τα ημιορεινά και ορεινά χωριά της Κύπρου. Το χωριό μνημονεύει ο ιστορικός Φλώριος Βουστρώνιος (16ος αιώνας) σε δύο περιπτώσεις, γράφοντάς το ως Dierona. Ο Φλώριος περιλαμβάνει το χωριό μεταξύ εκείνων των φέουδων της Κύπρου που ανήκαν στο Τάγμα των Ναϊτών ιπποτών και που μετά τη διάλυσή του, το 1313, περιήλθαν στην κατοχή του Τάγματος των Ιωαννιτών ιπποτών.

Το παλιό γεφύρι

Το  γεφύρι της Διερώνας χτίστηκε τον 17ο αιώνα και βοηθούσε στο πέρασμα του ποταμού από το Μύλο όπου οι κάτοικοι του χωριού πήγαιναν για να αλέσουν το σιτάρι. Βρίσκεται βόρεια του χωριού Διερώνα, στις όχθες του ποταμού Άμαθου. Ο παλιός νερόμυλος του χωριού δεσπόζει στην όχθη του ποταμού και λειτουργούσε μέχρι και το 1950.

Τοπων: Διερώνα, χωριό που απαντάται και με τις παλαιότερες ονομασίες Γερώνα, Ιερώνα. Δεν είναι βέβαιο από πού προήλθε η ονομασία του χωριού. Μερικοί υποθέτουν ότι σχετιζόταν με αρχαίο ιερό χώρο που πιθανό να υφίστατο στην περιοχή, όμως τούτο δεν αποδεικνύεται. Μια δεύτερη εκδοχή θέλει την ονομασία να προέρχεται από το φυτό λυγαριά (γνωστό ως αγνιά ή μυριτζ'ιά), οπότε Λυγερώνας σημαίνει τοποθεσία με πολλές λυγαριές. Στην περίπτωση αυτή η ορθή γραφή της ονομασίας του χωριού θα ήταν Δυερώνα (η αλλαγή του Λ σε Δ δεν θεωρείται παράδοξη κατά τη Φραγκοκρατία). Πιθανότερη όμως θεωρείται η εκδοχή ότι η ονομασία έχει ιταλική προέλευση ή και γαλλική∙ εξάλλου το χωριό ήταν φέουδο κατά τη Φραγκοκρατία.   Ίσως από το ιταλικό επώνυμο Ντί Βερόνα ή το γαλλικό Ντιντερόν .

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια