Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Συνομιλίες που κατά καιρούς διεξάγονταν μεταξύ εκπροσώπων των Ελλήνων Κυπρίων και των Τούρκων Κυπρίων και αφορούσαν την εξεύρεση λύσης στο Κυπριακό πρόβλημα όπως τούτο διαμορφώθηκε μετά την ανταρσία των Τουρκοκυπρίων και τις διακοινοτικές συγκρούσεις και, σε δεύτερο στάδιο, μετά την τουρκική εισβολή του 1974.

Οι πρώτες ενδοκυπριακές συνομιλίες μετά την κρίση του 1963 άρχισαν στο ξενοδοχείο "Φοινίσια" της Βηρυτού στις 2 Ιουνίου 1968. Συνομιλητές ήταν ο Πρόεδρος της Βουλής Γλαύκος Κληρίδης και ο Πρόεδρος της Τουρκικής Κοινοτικής Συνέλευσης Ραούφ Ντενκτάς. Οι συνομιλίες της Βηρυτού ήταν προκαταρκτικές και είχαν ως στόχο να προετοιμάσουν ευρύτερες συνομιλίες στην Κύπρο τις οποίες θα άνοιγε ο ειδικός αντιπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα Οζόριο Ταφάλ αφού θα ενημέρωνε το Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Υστερα από ένα τριήμερο συνομιλιών οι συνομιλητές κατέληξαν σε όλα και ειδοποίησαν στην Κύπρο τον Οζόριο Ταφάλ, ειδικό αντιπρόσωπο του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, ότι συμφώνησαν στην έναρξη του ενδοκυπριακού διαλόγου. Ετσι ο Ταφάλ αναχώρησε για τη Νέα Υόρκη με τον διοικητή της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στρατηγό Μάρτολα. Οι ίδιοι κάλεσαν τους δημοσιογράφους στο ξενοδοχείο τους όπου τους διάβασαν μια κοινή δήλωση: "Κατά την διάρκειαν της παραμονής μας εις Βηρυτόν είχομεν χρήσιμον ανταλλαγήν απόψεων. Αι συνομιλίαι θα επαναρχίσουν εις Λευκωσίαν την 24ην Ιουνίου και ώραν 10 π.μ. εις το ξενοδοχείον Λήδρα Πάλας. Ο κ. Οζόριο Ταφάλ, ειδικός αντιπρόσωπος του Γ.Γ. του ΟΗΕ Ου Θαντ εν Κύπρω θα είναι παρών εις την συνάντησιν. Κατόπιν αι συνομιλίαι θα πραγματοποιούνται εναλλάξ εις τας οικίας μας".

O ουσιαστικός κύκλος των ενδοκυπριακών συνομιλιών μεταξύ του Προέδρου της Βουλής Γλαύκου Κληρίδη και του Προέδρου της Τουρκοκυπριακής Κοινοτικής Συνέλευσης Ραούφ Ντενκτάς άρχισε στις 24 Ιουνίου 1968  υπό την προεδρία του Οζόριο Ταφάλ, Ειδικού Αντιπροσώπου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Ου Θαντ στο ξενοδοχείο Λήδρα Πάλλας.

Η δεύτερη φάση του ενδοκυπριακού διαλόγου άρχισε με συνάντηση στις 29 Αυγούστου 1968, όπως είχε προγραμματισθεί, αλλά στο τέλος της φάσης αυτής και της τρίτης που ακολούθησε μέχρι τις αρχές του 1970,  (Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος -Αρχείο ΡΙΚ) τα πράγματα άρχισαν να δυσκολεύουν μια και οι δυο συνομιλητές Γλαύκος Κληρδης και Ραούφ Ντενκτάς μπήκαν στο ψητό και έπρεπε να προβούν σε συγκεκριμένες ενέργειες και παραχωρήσεις προκειμένου να προωθηθεί η λύση του Κυπριακού.

Κατά την τρίτη φάση τωv εvδoκυπριακώv συvoμιλιώv στις 3 Φεβρουαρίου 1969 Γλαύκoς Κληρίδης και Ραoύφ Ντεvκτάς αvακoιvώvoυv τηv πρώτη συμφωvία για διoρισμό υπεπιτρoπώv για τo voμoθετικό και τoυς Ημικρατικoύς Οργαvισμoύς.

Στο μεσοδιάστημα μεταξύ της δεύτερης και της τρίτης φάσης των ενδοκυπριακών συνομιλιών των οποίων ηγούνταν οι Γλαύκος Κληρίδης και Ραούφ Ντενκτάς ο Πρόεδρος Μακάριος δήλωσε σαν ρωτήθηκε από το Μπι Μπι Σί στις 10 Ιανουαρίου 1969 ότι ήταν συγκρατημένα αισιόδοξος ότι οι συνομιλίες θα είχαν αίσιο τέλος λόγω των δυσκολιών που προέκυψαν από όσα ζητούσαν οι τούρκοι και τα οποία ισοδυναμούσαν με προτάσεις για δημιουργία κράτους εν κράτει.

Η πoρεία της τρίτης φάσης τωv εvδoκυπριακώv συvoμιλιώv μεταξύ Γλαύκoυ Κληρίδη και Ραoύφ Ντεvκτάς oλoκληρώvεται  στις 18 Αυγούστου 1970 με τηv σύvταξη τωv εγγράφωv για τηv Τoπική Διoίκηση, τη Δικαστική Εξoυσία, τη Νoμoθετική, τηv Εκτελεστική Εξoυσία και τηv Αστυvoμία.

Με την σύνταξη των εγγράφων -23 σελίδες για την Τοπική Διοίκηση, 6 για τη Δικαστική, 5 για τη Νομοθετική, 7 για την Εκτελεστική και 8 σελίδες για την Αστυνομία - και την υπογραφή τους στην 56η συνάντηση που έγινε στις 17 Αυγούστου, 1970, έληξε η τρίτη φάση των διακοινοτικών συνομιλιών, με συμφωνία να αρχίσει η τέταρτη φάση στις 21 Σεπτεμβρίου.

Βλέπε λήμμα: Η Επιστολή Γεώργιου Παπαδόπουλου στο Μακάριο

Το 1972 οι συνομιλίες διευρύνθηκαν με τη συμμετοχή ειδικών εμπειρογνωμόνων από την Ελλάδα και την Τουρκία, των Μιχαήλ Δεκλερή και Ορχάν Αλτικαστί, και συνεχίστηκαν μέχρι την άνοιξη του 1974. (Βλέπε και λήμμα Ψυχογραφήματα του Στέιτ Ντιπαρντμεντ στο οποίο σκιαγραφούνται οι χαρακτήριες όλων των κύριων εμπλεκομένων στο Κυπριακό μέχρι το 1974). 

Το 1972 οι συνομιλίες, που διεξάγονταν πάντοτε υπό την προεδρία εκπροσώπου των Ηνωμένων Εθνών, είχαν οδηγηθεί σε σημείο συμφωνίας στα περισσότερα θέματα που συζητούνταν. Το πραξικόπημα και η τουρκική στρατιωτική εισβολή που ακολούθησε, το καλοκαίρι του 1974, όχι μόνο διέκοψαν τις διακοινοτικές συνομιλίες αλλά διαφοροποίησαν εντελώς και τα δεδομένα.

Οι συνομιλίες επαναλήφθηκαν αργότερα στη Βιέννη (Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος -Αρχείο ΡΙΚ) στη Νέα Υόρκη και στη Λευκωσία, χωρίς οποιοδήποτε αποτέλεσμα.

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια