Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου, στη γεωγραφική περιφέρεια του Πενταδάκτυλου, κατεχόμενο από το 1974 από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής. Βρίσκεται στη βόρεια ακτή της Κύπρου, βορειοανατολικά του χωριού Φλαμούδι, στη βόρεια πλευρά της κορυφής όπου βρίσκεται το μεσαιωνικό κάστρο της Καντάρας. Απέχει από τη θάλασσα λιγότερο από  1χμ. και είναι κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 70 μ. Συνδέεται με ασφαλτόστρωτο δρόμο με το Φλαμούδι και την Ακανθού στα δυτικά, με την Κώμη Κεπίρ και την Επτακώμη στα ανατολικά και με την Καντάρα στα νότια.

Το υψόμετρο παρουσιάζει αισθητή αύξηση από το βόρειο παράκτιο τμήμα του χωριού προς τα νότια, όπου καθίσταται βουνίσιο. Περί τα τρία χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του οικισμού το υψόμετρο φθάνει τα 630 μέτρα (κορφή Καβαλλαρόπετρα). Πάνω στην Καβαλλαρόπετρα βρίσκεται το ιστορικό κάστρο της Καντάρας. Το τοπίο δεν είναι μόνο επικλινές αλλά και διαμελισμένο από αρκετά μικρά ρυάκια που πηγάζουν από την κορυφογραμμή του Πενταδάκτυλου και χύνονται στη θαλάσσια περιοχή στα βόρεια.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι προσχώσεις των αναβαθμίδων, ο φλύσχης του σχηματισμού Κυθρέας, ο φλύσχης του σχηματισμού Αρδάνων - Καλογραίας, οι αποθέσεις του σχηματισμού Λαπήθου (σειρά πελαγικών κιμωλιών, μαργών και ασβεστόλιθων με παρεμβολές πίλλοου λαβών και ρεολίθων), οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου και οι σκληροί ασβεστόλιθοι του σχηματισμού Καντάρας. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν τέρρα ρόζα και χουμανθρακικά εδάφη (ξερορεντζίνες και ρεντζίνες).

Ο Δαυλός δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 480 χιλιοστόμετρα. Μια μεγάλη έκταση του χωριού είναι επίσης ακαλλιέργητη και καταλαμβάνεται από ποικίλη φυσική βλάστηση. Μέρος του κρατικού δάσους της Καντάρας, στα νότια του Δαυλού, εμπίπτει στα διοικητικά του όρια. Κτηνοτροφία: Το 1973 εκτρέφονταν 500 πρόβατα, 324 κατσίκες 59 βόδια και 2.430 πουλερικά.

Η σχετική απομόνωση του χωριού από τα αστικά κέντρα, καθώς και το έδαφος της περιοχής του, που δεν είναι πολύ εύφορο και στερείται μεγάλων ποσοτήτων νερού, στάθηκαν οι δυο ανασταλτικοί παράγοντες στην εξέλιξή του. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Στον πληθυσμό των απογραφών του 1946 και του 1960 περιλαμβάνονται και οι κάτοικοι του μικρού οικισμού της Καντάρας που βρίσκεται περί τα πέντε χιλιόμετρα νότια του Δαυλού και εμπίπτει στα διοικητικά του όρια.

Ωστόσο το χωριό είναι κτισμένο σε ωραία τοποθεσία, μεταξύ του βουνού και της θάλασσας, όπως και όλα σχεδόν τα χωριά που βρίσκονται στις βόρειες κλιτύες της οροσειράς του Πενταδάκτυλου, ενώ διαθέτει και ιαματικά λουτρά για τα οποία είναι γνωστό. Γι’ αυτό ο Δαυλός είχε κάποια σχετική τουριστική κίνηση, ιδίως τα καλοκαίρια, κι είχε αρχίσει ν’ αναπτύσσεται τουριστικά, με καλές προοπτικές, λίγο πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, που προσφυγοποίησε όλους τους κατοίκους του.

Η στενή λωρίδα γης μεταξύ του βουνού και της ακτής δεν ήταν πολύ κατάλληλη για καλλιέργειες. Το χωριό παρήγε κυρίως δημητριακά, ελιές και χαρούπια, ενώ οι κάτοικοί του ασχολούνταν και με την κτηνοτροφία και με το ψάρεμα. Στον Δαυλό υπάρχει μικρό ψαρολίμανο. Οι ασχολίες αυτές των κατοίκων του χωριού φαίνεται ότι ήταν οι ίδιες από τα αρχαία χρόνια. Ιδιαίτερα η παραγωγή λαδιού στην περιοχή, μαρτυρείται από την ύπαρξη πολλών ερειπίων και αρχαίων καταλοίπων που ανήκαν σε ελαιοτριβεία. Η ακτή του Δαυλού είναι βραχώδης, με εξαίρεση μια ωραία αμμώδη παραλία στα δυτικά του χωριού. Στα ανατολικά του, υπάρχει ένας όρμος που εχρησιμοποιείτο ως λιμανάκι ή ναυτικό καταφύγιο, πιθανότατα από τα αρχαία χρόνια. Στη βραχώδη περιοχή που περικλείει τον όρμο αυτό υπάρχουν τα ερείπια αρχαίου οικισμού. Πιθανό να υπήρχε εκεί και κάποιο είδος οχυρώσεων που προστάτευαν τον όρμο, γιατί η περιοχή είναι μέχρι σήμερα γνωστή με την ονομασία Πύργος. Σήμερα, δεσπόζει του μικρού αυτού όρμου ένα ξωκκλήσι, κι είναι χαρακτηριστική και, ασφαλώς, όχι τυχαία η αφιέρωσή του στον άγιο Σωζόμενο.

Το όνομα του Δαυλού είναι αρχαίο ελληνικό: η λέξη δαυλός σήμαινε μισοκαμένο ξύλο, καυσόξυλο, αλλά και τοποθεσία καλυμμένη με πυκνό δάσος. Από την αρχαία Ελλάδα μας είναι γνωστή μια πόλη, στο νομό Φωκίδος, που ήταν κτισμένη σε δασώδη περιοχή και ονομαζόταν γι’ αυτό Δαυλίς. Είναι πολύ πιθανό ότι ο Δαυλός είχε το ίδιο όνομα και κατά την αρχαιότητα, που το διατήρησε μέχρι σήμερα. Με το όνομα αυτό, εξάλλου, βρίσκεται το χωριό σημειωμένο και σε μεσαιωνικούς χάρτες, στους οποίους απαντάται ως Davlo. (Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος-Αρχείο ΡΙΚ)

Στην περιοχή του Δαυλού υπάρχουν κατάσπαρτα πολλά αρχαία κατάλοιπα, που αποδεικνύουν ότι είχε κατοικηθεί τουλάχιστον από την Ύστερη εποχή του Χαλκού . Στα νότιά του υψώνεται το μεσαιωνικό κάστρο της Καντάρας και, μεταξύ αυτού και του χωριού, υπήρχε μοναστήρι αφιερωμένο στον άγιο Νικόλαο. Από τα οικοδομήματα του μοναστηριού σώζεται μόνο η εκκλησία του Αγίου Νικολάου.

Μετά την προσφυγοποίηση των κατοίκων του Δαυλού, εξ αιτίας της τουρκικής εισβολής του 1974 και της κατοχής, στο χωριό εγκαταστάθηκαν τόσο Τουρκοκύπριοι όσο και Τούρκοι έποικοι από τη Μικρά Ασία. Το νεκροταφείο του χωριού κατεστράφη εντελώς από τους Τούρκους, ενώ η εκκλησία λεηλατήθηκε.

Οι Τούρκοι, στην προσπάθειά τους να εξαφανίσουν κάθε ελληνικό τοπωνύμιο στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου, μετονόμασαν και τον Δαυλό σε Kaplica, που σημαίνει πηγή με μεταλλικό νερό. Πράγματι υπάρχει μεταλλικό νερό στο χωριό.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια