Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ένα μεγάλο τμήμα από τη σημερινή κωμόπολη στο Ιδάλιο  είναι κτισμένο πάνω στα κατάλοιπα της αρχαίας πόλης του Ιδαλίου, που επεκτείνονται μέχρι τη νότια όχθη του γειτονικού ποταμού Γιαλιά και καταλαμβάνουν μια έκταση μεγαλύτερη των 2 τετραγωνικών χμ.

Βλέπε λήμμα: Ιδάλιον

Το Ιδάλιον είναι το μυθικό κτίσμα του ήρωα του Τρωικού πολέμου Χαλκάνορος κι ένα από τα έντεκα αρχαία κυπριακά βασίλεια, το οποίο όμως, σύμφωνα με τη σημαντική επιγραφική μαρτυρία σε κυπροσυλλαβική γραφή στην περίφημη χάλκινη πινακίδα, που προέρχεται από τον αρχαιολογικό του χώρο και που σήμερα βρίσκεται στην εθνική βιβλιοθήκη του Παρισιού, πολιορκήθηκε και υποτάχθηκε στο βασίλειο του Κιτίου με τη βοήθεια των Μήδων γύρω στο 470 π.Χ.

Βλέπε λήμμα: Γραφή- Κυπροσυλλαβική

Ωστόσο και μετά την υποταγή της στο Κίτιον η πόλη του Ιδαλίου συνέχισε την οικονομική ακμή και την πολιτιστική της παράδοση, κάτω από ειδικό δημοκρατικό καθεστώς, σ’ ολόκληρη τη διάρκεια των Κυπροκλασσικών, Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων μέχρι το 400 περίπου μ.Χ. Παράλληλα με την παράδοση για την ίδρυση της πόλης του Ιδαλίου, άλλες μυθολογικές μαρτυρίες αναφέρουν ότι στους δυο λόφους, που δεσπόζουν στα ανατολικά σύνορα της σημερινής κωμόπολης και που κάποτε αποτελούσαν την ανατολική και δυτική ακρόπολη του Ιδαλίου, καθώς και σε διάφορα άλλα σημεία του υπόλοιπου αρχαιολογικού του χώρου, υπήρχαν 14 συνολικά αρχαίοι ναοί αφιερωμένοι στην Αφροδίτη Ιδαλία, στον Απόλλωνα, στην Αθηνά και σ’ άλλους αρχαίους ελληνικούς θεούς. Στη δυτική ακρόπολη, που σήμερα είναι γνωστή με την επωνυμία Αμπελερή, κυριαρχούσε ο ναός του Απόλλωνος και στην ανατολική ο ναός της Αφροδίτης Ιδαλίας. Οι ίδιες μυθολογικές μαρτυρίες συνδέουν το Ιδάλιον με τον παθολογικό έρωτα της Αφροδίτης και του Άδωνι και αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι ο Άρης μεταμφιεσμένος σε αγριόκαπρο σκότωσε τον αντίζηλό του  Άδωνι ενώ κυνηγούσε σε γειτονικό δάσος και από τα αδιάκοπα και πικρά δάκρυα της Αφροδίτης, που ακολούθησαν απαρηγόρητα, βλάστησαν χιλιάδες κόκκινες ανεμώνες στα χωράφια γύρω από την πόλη.

Η πρώτη, ερασιτεχνική και επιπόλαια, έρευνα του αρχαιολογικού χώρου και ειδικά των νεκροταφείων του, που βρίσκονται σε διάφορα σημεία απέναντι από τη νότια και νοτιοδυτική όχθη του ποταμού, έγινε από τον L. P. Cesnola, του Αμερικανό αρμοστή στην Κύπρο από το 1865 μέχρι το 1876. Όπως ο ίδιος ισχυρίζεται στο βιβλίο του Κύπρος έσκαψε γύρω στις δέκα χιλιάδες τάφους και μέσα σ' αυτούς βρήκε αναρίθμητα αγγεία και διάφορα άλλα αντικείμενα, από τα οποία τα περισσότερα βρίσκονται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης.

Το 1971 αρχίζουν συστηματικές ανασκαφές: Αρχαιολογικές έρευνες σε μικρή κλίμακα συνεχίστηκαν αργότερα από τον Γερμανό αρχαιολόγο Max Ohnefalsch - Richter και τη σουηδική αποστολή υπό τη διεύθυνση του Einar Gjerstad. Οι συστηματικές ανασκαφές άρχισαν το 1971 και συνεχίστηκαν μέχρι το 1981 από την αμερικανική αρχαιολογική αποστολή υπό την αιγίδα των αμερικανικών πανεπιστημίων για ανατολικές έρευνες. Οι μαρτυρίες από τις ανασκαφές αυτές έχουν αποδείξει ότι το Ιδάλιον ήταν κατοικημένο αδιάλειπτα από τον 12ο αιώνα π.Χ. Πριν από τον 12ο   αιώνα οι περιοχές, που βρίσκονται απέναντι από τη βόρεια και βορειοδυτική όχθη του ποταμού, ήταν καλυμμένες από πυκνούς συνοικισμούς της Ύστερης εποχής του Χαλκού (1650 -1050 π.Χ.). Μετά το 1200π.Χ. οι συνοικισμοί εκείνοι εγκαταλείφθηκαν και ο χώρος του Ιδαλίου επεκτάθηκε και σ' αυτές τις περιοχές. Το αρχαιότερο τείχος του Ιδαλίου, απ' ό,τι φαίνεται από ένα τμήμα του, που έχει ανασκαφεί, κτίστηκε κατά τη διάρκεια του 7ου   και του 6ου   αιώνα π.Χ. Η περιοχή που βρισκόταν μέσα από το τείχος της πόλης μαζί με το χώρο της δυτικής ακρόπολης υπολογίζεται ότι κάλυπτε μια έκταση 100 στρεμμάτων.

Μέσα στο χώρο αυτό έχουν αποκαλυφθεί αρκετά κτιριακά κατάλοιπα, που χρονολογούνται από την Αρχαϊκή περίοδο μέχρι το τέλος των Ρωμαϊκών χρόνων. Οι τάφοι που ανοίχθηκαν από τον Cesnola και αυτοί που έχουν ανασκαφεί τελευταία από τον Κλάδο Αρχαιολογικής Επισκοπήσεως του Τμήματος Αρχαιοτήτων, χρονολογούνται από τον 11ο αιώνα π.Χ. μέχρι το τέλος των Ρωμαϊκών χρόνων. Ανάμεσα σ' αυτούς υπάρχουν και μερικοί μνημειακοί τάφοι κτισμένοι ολότελα με περίτεχνους πελεκητούς ασβεστόλιθους.

Από το μεγάλο πλήθος των πήλινων αγγείων και των άλλων κινητών ευρημάτων, που προέρχονται κυρίως από τα εκτενή νεκροταφεία και τον αρχαιολογικό χώρο του Ιδαλίου, τα περισσότερα και σημαντικότερα κοσμούν τις αίθουσες του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης, αρκετά βρίσκονται σε διάφορα άλλα αρχαιολογικά μουσεία και ιδιωτικές συλλογές του εξωτερικού και μερικά στο Κυπριακό Μουσείο. Στο Κυπριακό Μουσείο βρίσκεται και το αντίγραφο της χάλκινης πινακίδας με την αδιάσειστη επιγραφική μαρτυρία σε κυπροσυλλαβική γραφή για την πολιορκία και υποταγή του Ιδαλίου στο Κίτιον το 470 περίπου π.Χ.

Βλέπε λήμματα: Αρχαιολογικό Μουσείο Ιδαλίου

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια