Γυμνασίαρχος
Κατά την αρχαιότητα πολύ σημαντικός σε κάθε πόλη ήταν ο θεσμός του γυμνασιάρχου. Το αξίωμα ήταν όχι μόνο υψηλό αλλά και πολύ τιμητικό, ώστε οι άρχοντες δαπανούσαν ακόμη και μεγάλα χρηματικά ποσά προκειμένου να το αποκτήσουν ή να το διατηρήσουν.
Ο γυμνασίαρχος ήταν ένας από τους ανώτατους άρχοντες της πόλης και καθήκον είχε την επίβλεψη της εκπαίδευσης των νέων στα γυμνάσια. Η τιμή που συνεπαγόταν ο τίτλος του γυμνασιάρχου στην Κύπρο κατά τα Ελληνιστικά χρόνια, φανερώνει τη μεγάλη σημασία που έδιναν οι πόλεις στο όλο θέμα της αγωγής και εκπαίδευσης των νέων. Ταυτόχρονα, η αναφορά σε επιγραφές ονομάτων αρχόντων, με τη διευκρίνηση ότι είχαν χρηματίσει και γυμνασίαρχοι, δείχνει πόσο τιμητικό ήταν το αξίωμα.
Από τέτοιες επιγραφικές μαρτυρίες, μας είναι γνωστοί διάφοροι Κύπριοι γυμνασίαρχοι: Ο Αριστίων Αντήνορος, κυβερνήτης της Κύπρου και γυμνασίαρχος (επιγραφή από την Αμαθούντα), ο Χαρίνος Χαρίνου, κυβερνήτης και γυμνασίαρχος (Αμαθούς), ο Διαγόρας Τεύκρου (Σαλαμίς), ο Δημοφών Πνυτοκράτους (Σαλαμίς), ο Θεμίας Αρισταγόρου (Σαλαμίς), ο Ιάσων Αριστοκρέοντος (Χύτροι), ο Κάλλιππος Καλλίππου (Παλαίπαφος) και άλλοι.
Ο θεσμός του γυμνασιάρχου διατηρήθηκε στην Κύπρο και κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο που ακολούθησε. Από την περίοδο αυτή μας είναι επίσης γνωστοί από επιγραφές διάφοροι γυμνασίαρχοι, όπως ο Άδραστος Αδράστου (Λάπηθος), ο Αντίπατρος Χρυσίππου (Κίτιον), ο Γάιος Τηρητίνας Ουμμίδιος Πάνταυχος (Πάφος), ο Διοκλής Ζήνωνος (Κίτιον), ο Ηρακλείδης Ερμοδάμαντος (Κίτιον), ο Ηρακλείδης Ύλλου (Σαλαμίς), ο Τιβέριος Κλαύδιος (Κίτιον), ο Φανοκλής Νικολάου (Καρπασία) και άλλοι.
Το ότι οι κάτοχοι του υψηλού αυτού αξιώματος πολλές φορές δαπανούσαν δικά τους χρήματα προκειμένου να είναι γυμνασίαρχοι, αποδεικνύεται επίσης από επιγραφικές μαρτυρίες, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του Τιβερίου Κλαυδίου όπου στη σχετική επιγραφή δεν παραλείπεται ν’ αναφερθεί: γυμνασιαρχήσαντα ἐκ τῶν ἰδίων (=με δικά του έξοδα.)
Σε επιγραφές αναφέρεται επίσης ο θεσμός του υπογυμνασιάρχου και του εκτελούντος καθήκοντα γυμνασιάρχου.