Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ο Γεώργιος Γρίβας - Διγενής, Κύπριος αξιωματικός του ελληνικού στρατού, είναι μια από τις πιο σημαντικές φυσιογνωμίες της νεότερης κυπριακής ιστορίας, με όχι μόνο αξιόλογο αλλά και καθοριστικό ρόλο. Η πιο σημαντική από τις δραστηριότητές του, τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα, ήταν η διεξαγωγή του τετράχρονου απελευθερωτικού αγώνα των Κυπρίων (1955 - 1959) που   άρχισε και διεξήχθη υπό την αρχηγία του.

Η σταδιοδρομία του:  Ο Γεώργιος Θεοδώρου Γρίβας  γεννήθηκε στη Λευκωσία στις 6 Ιουνίου 1897, σύμφωνα με την ληξιαρχική πράξη της γεννήσεώς του (αν και στα χαρτιά του υπάρχουν ημερομηνίες γέννησης τον Ιανουάριο και τον Μάιο 1898) και πέθανε στη Λεμεσό στις 27 Ιανουαρίου 1974. Στο πλαίσιο μιας έρευνας την οποία διενήργησε ο συγγραφέας της βιογραφίας του Λεωνίδας Φ. Λεωνίδου, ο οποίος παρέθεσε σχετικές μαρτυρίες και έγγραφα, προκύπτει ότι ο στρατηγός, αν και καταγόταν από το Τρίκωμο (το οποίο και ο ίδιος θεωρούσε ως γενέτειρά του), ωστόσο είχε γεννηθεί στη Λευκωσία στις 6 Ιουνίου 1897. (Με το νέο ημερολόγιο, η ημερομηνία αυτή αντιστοιχεί προς την 24η Μαϊου, ωστόσο υπάρχει ένα ολόκληρο έτος διαφοράς από το έτος που και ο ίδιος ο στρατηγός θεωρούσε ως έτος γέννησής του, δηλαδή το 1898). Και μάλιστα σε συγγενικό του αρχοντικό, στην οδό Αξιοθέας αρ. 10 (συνοικία Χρυσαλινιώτισσας). Το σπίτι αυτό, που λόγω της πολύ ενδιαφέρουσας παραδοσιακής του αρχιτεκτονικής έχει κηρυχθεί ως διατηρητέο μνημείο, συντηρήθηκε κατά τα τελευταία χρόνια και αναπαλαιώθηκε από το Τμήμα Αρχαιοτήτων (αρχοντικό Τουφεξή). Ο Λεωνίδας Φ. Λεωνίδου έχει ήδη κυκλοφορήσει τον πρώτο από τέσσερις τόμους μιας πλήρους βιογραφίας του στρατηγού Γρίβα, ο οποίος και καλύπτει την περίοδο από την γέννησή του (το 1897) μέχρι και το 1950 (δες Λεωνίδα Φ. Λεωνίδου, «Γεώργιος Γρίβας - Διγενής - Βιογραφία», τόμος πρώτος, Λευκωσία, 1995).

Στο χωριό του διδάχτηκε τα πρώτα γράμματα και την αγάπη προς την Ελλάδα, η οποία τον οδήγησε να φύγει για την Αθήνα με σκοπό ν' ακολουθήσει τη στρατιωτική σταδιοδρομία. Ενεγράφη στη Σχολή Ευελπίδων το 1916 και αποφοίτησε το 1919 με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού Πεζικού. Με το βαθμό αυτό συμμετείχε στη μεγάλη Μικρασιατική εκστρατεία που κατέληξε στη Μικρασιατική καταστροφή. Το 1923 προήχθη σε υπολοχαγό, το 1926 σε λοχαγό, το 1938 σε ταγματάρχη και το 1941 σε αντισυνταγματάρχη. Στο μεταξύ τελειοποίησε τις στρατιωτικές του σπουδές με φοίτηση στη Σχολή Εφαρμογής Πεζικού των Βερσαλλιών, στη Σχολή Βολής Châlai - Sur - Marne και στις Ανώτερες Σχολές Πολέμου της Ελλάδας και της Γαλλίας. Κατά τον δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο υπηρέτησε στις τάξεις του ελληνικού στρατού στην Αλβανία, αρχικά στο γραφείο επιχειρήσεων του Γενικού Στρατηγείου και κατόπιν (1940 - 41) ως επιτελάρχης της 2ας μεραρχίας πεζικού.

Μετά τη γερμανική προέλαση και την ήττα της Ελλάδας, ο Γρίβας ίδρυσε τη μυστική οργάνωση «Χ», της οποίας ήταν και ο αρχηγός. Δεν μπόρεσε όμως να επιτύχει την αναγνώριση της μυστικής του οργάνωσης εκ μέρους του συμμαχικού στρατηγείου του Καΐρου (στο οποίο υπάγονταν διοικητικά οι μαχόμενες μυστικά στην κατεχόμενη Ελλάδα δυνάμεις) και δεν έτυχε υλικής ή ηθικής βοήθειας από τους συμμάχους, γιατί οι τελευταίοι θεώρησαν την «Χ» ύποπτη οργάνωση.

Ο Γρίβας κατηύθυνε την οργάνωσή του σε αντικομμουνιστικό αγώνα, έναν αγώνα που τον συνέχισε και κατά την πρώτη περίοδο αμέσως μετά την γερμανική κατοχή. Τη μεγαλύτερη μάχη τους εναντίον των Ελλήνων μαχητών του ΕΛΑΣ, οι άνδρες του Γρίβα, οι λεγόμενοι «Χίτες», την έδωσαν τον Δεκέμβριο του 1944, υπερασπιζόμενοι μέρος της κεντρικής Αθήνας.

Το 1945, ύστερα από δική του αίτηση, αποστρατεύθηκε με το βαθμό του συνταγματάρχη. Ίδρυσε τότε πολιτικό κόμμα, το Κόμμα των Χιτών, που πήρε μέρος στις πρώτες δυο μεταπολεμικές εκλογές. Στις βουλευτικές εκλογές στις 31 Μαρτίου του 1946 το «Κόμμα Χιτών Εθνικής Αντιστάσεως» συγκέντρωσε ποσοστό μόνο 0,17%. Στις εκλογές αυτές επικεφαλής του κόμματος των Χιτών είχε κατέλθει στενός συνεργάτης του Γρίβα, ο Κ. Ευσταθόπουλος. Ο ίδιος ο Γρίβας ηγήθηκε του συνδυασμού του κόμματός του στις δεύτερες βουλευτικές εκλογές που έγιναν στις 5 Μαρτίου του 1950. Το κόμμα του, που μετονομάστηκε σε «Εθνικόν Αγροτικόν Κόμμα Χιτών», εξασφάλισε ποσοστό μόνο 0,84%.

Μετά τις δυο αποτυχίες του στην πολιτική, ο Γρίβας την εγκατέλειψε και αφιέρωσε τις δυνάμεις του στην προπαρασκευή του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου.  Μαζί με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ίδρυσαν την ΕΟΚΑ και ο Γρίβας ηγήθηκε του στρατιωτικού της σκέλους μέχρι και το 1959 όταν οι συμφωνίες Ζυρίχης -Λονδίνου επέβαλαν την κατάπαυση του πυρός.

Ο Γρίβας εφάρμοσε στον αγώνα κατά των Άγγλων τακτικές ανταρτοπολέμου επιφέροντας σοβαρές απώλειες στις βρετανικές υποδομές στην Κύπρο. Κατεύθυνε τον αγώνα έχοντας το στρατηγείο του σε διάφορες περιοχές του Τρόοδους. Προς το τέλος του αγώνα είχε τη βάση του κυρίως στη Λεμεσό.  

Μετά τη λήξη του, επέστρεψε ξανά στην Αθήνα στις 17 Μαρτίου 1959, όπου του επιφυλάχθηκε αποθεωτική υποδοχή. Του απονεμήθηκε, μεταξύ άλλων, αναδρομικά ο βαθμός του αντιστράτηγου, η δε Βουλή των Ελλήνων τον τίμησε για τη διεξαγωγή του αγώνα των Κυπρίων ανακηρύσσοντάς τον «άξιον της Πατρίδος» στις 18 Μαρτίου του 1959. Επίσης, ο αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ' τον τίμησε με το παράσημο του Αποστόλου Βαρνάβα. Τον επόμενο χρόνο, στις 8 Οκτωβρίου 1960, αναμείχθηκε ξανά στην πολιτική και ανέλαβε την ηγεσία της Κ.Ε.Α. (Κίνησις Εθνικής Αναδημιουργίας). Παραιτήθηκε όμως τον Σεπτέμβριο του 1961 και απεσύρθη από την πολιτική.

Μετά την ανταρσία των Τουρκοκυπρίων (Δεκέμβριος του 1963 κ.ε.), ο Γρίβας ήλθε ξανά στην Κύπρο στις 9 Ιουνίου 1964 και ανέλαβε την αρχηγία των κυπριακών ενόπλων δυνάμεων. (Βλέπε Διάγγελμα Γρίβα) 

Στις 28 Ιουνίου 1964 ειχε συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Από τη θέση αυτή αναγκάστηκε ν' αποχωρήσει το 1967 μετά την κρίση στην Κοφίνου και να επιστρέψει στην Ελλάδα. (Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος -Αρχείο ΡΙΚ)

Για τρίτη φορά ήλθε μυστικά στην Κύπρο τον Σεπτέμβριο του 1971, όπου ίδρυσε την μυστική οργάνωση ΕΟΚΑ Β' με σκοπό τη συνέχιση του αγώνα υπό καθεστώς παρανομίας για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.  Εξαιτίας αυτής της ενέργειας βρέθηκε σε ολοκληρωτική ρήξη με τον Πρόεδρο και Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, ενέργεια που δίχασε τον Κυπριακό Λαό σε Μακαριακούς και Γριβικούς.

Παρέμεινε στην Κύπρο μέχρι το τέλος της ζωής του ζώντας κρυβόμενος σε διάφορα κρυσφήγετα κυρίως στην περιοχή Λεμεσού. Πέθανε στην οικία της ΄Ελλης Χριστοδουλίδου, όπου διατηρούσε το τελευταίο του κρυσφήγετο, από ανακοπή καρδιάς. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος κήρυξε τριήμερο πένθος και έδωσε αμνηστία σε όλα τα στελέχη της ΕΟΚΑ Β'.  Στο χώρο της ταφής του στον Άγιο Νικόλαο Λεμεσού ανεγέρθηκε μνημείο προς τιμή του. (Βλέπε Βίντεο)

Ο θάνατος του Γρίβα άφησε ακέφαλη την ΕΟΚΑ Β' και έρμαιο στα χέρια της Χούντας των Αθηνών, κάτι που επέτρεψε τη διενέργεια του Πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 1974 που οδήγησε στη συνέχεια στην Τουρκική Εισβολή στις 20 Ιουλίου 1974.  

Μεταξύ των παρασήμων που του απενεμήθησαν κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του σταδιοδρομίας περιλαμβάνονται: Το Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας, ο Μεγαλόσταυρος του Γεωργίου Α΄, το Μετάλλιον Εξαιρέτων Πράξεων, ο Ταξιάρχης του Τάγματος του Φοίνικος. Επίσης, τιμήθηκε με το Χρυσό Μετάλλιο της πόλης των Αθηνών, με τιμητική διάκριση της Ακαδημίας Αθηνών κ.ά.

Ο Γρίβας εξέδωσε και τα ακόλουθα βιβλία:

1. Πολιτικαί Προβλέψεις, Αθήνα, 1947 (άρθρα και μελέτες που δημοσίευσε πιο πριν στην «Ἐφημερίδα τῶν Χιτῶν».
2.  Ἀπομνημονεύματα ἀγῶνος ΕΟΚΑ, 1955 – 59, Ἀθήνα, 1961.
3.  Ἀγών ΕΟΚΑ καί ἀνταρτοπόλεμος - πολιτικοστρατιωτική μελέτη, Αθήνα, 1962.
4. Χρονικόν Ἀγῶνος ΕΟΚΑ, 1955 - 59. Λευκωσία, 1972.

Α. ΠΑΥΛΙΔΗΣ