Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Γούφες- Goufes. Χωριό στο κατεχόμενο σήμερα τμήμα της επαρχίας Αμμοχώστου, στη γεωγραφική περιφέρεια της Μεσαορίας, 100 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Βρίσκεται 5 χμ. βορειοδυτικά του Λευκονοίκου και σε ίση περίπου απόσταση μεταξύ Λευκωσίας και Αμμοχώστου. Το χωριό διασχίζεται από μικρό χείμαρρο που ξεκινά από τον Πενταδάκτυλο με νότια κατεύθυνση. Στα βόρεια του οικισμού το τοπίο εμφανίζεται με μικρούς λόφους κι είναι αισθητή η κλίση από τις νότιες υπώρειες του Πενταδάκτυλου. Στα νότια του οικισμού η κλίση είναι ανεπαίσθητη και κυριαρχεί ο κάμπος της Μεσαορίας.

Πάνω στα προσχωσιγενή εδάφη και τις ξερορεντζίνες, με μια μέση ετήσια βροχόπτωση 390 περίπου χιλιοστομέτρων, φυτρώνουν κυρίως σιτηρά, αν και υπάρχουν αρκετές ακαλλιέργητες εκτάσεις. Τα εδάφη του χωριού αναπτύχθηκαν πάνω στο φλύσχη της Κυθρέας, της Μειόκαινης περιόδου, στα βόρεια, και τις αλλουβιακές αποθέσεις (πηλούς, άμμους, χαλίκια) της Ολόκαινης περιόδου, στα νότια. Όσον αφορά τη κτηνοτροφία το 1973, ένα χρόνο πριν από την τουρκική εισβολή, εκτρέφονταν 1.088 πρόβατα, 388 κατσίκες και 9 μοσχάρια.

Ο πληθυσμός του χωριού χαρακτηρίζεται από στασιμότητα με σημαντικές αυξομειώσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Από συγκοινωνιακής απόψεως οι Γούφες συνδέονται με σκυρόστρωτους δρόμους τόσο με το Λευκόνοικο στα ΝΑ. και το Ψυλλάτο στα Ν., όσο και με τα Κνώδαρα στα ΝΔ. Εξάλλου με χωμάτινο δρόμο το χωριό συνδέεται με τον  Άγιο Νικόλαο στα Β.

Μεγάλο μέρος της διοικητικής έκτασης του χωριού, στα βόρεια του οικισμού, καταλαμβάνεται από το κρατικό δάσος Τέναγρα.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό μνημονεύεται σε παλαιό χειρόγραφο, της περιόδου της Βενετοκρατίας, συνεπώς υφίστατο κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια, αν και δεν σημειώνεται σε παλαιούς χάρτες. Προφανώς ήταν έκτοτε μικρός κι άσημος οικισμός, με την αρχική ονομασία Βούφες, σύμφωνα προς την ετυμολόγηση της σημερινής ονομασίας του χωριού.

Κατά μια άλλη άποψη, η ονομασία του χωριού προήλθε ίσως από τη γαλλική λέξη gufo (στην ιταλική: guffa =δοχείο, κύπελλο, αλλά και βούφα, δηλαδή αργαλειός, και κοιλότητα).

Οι Τούρκοι κάτοικοι του χωριού το ονόμασαν Qamlica, που σημαίνει περιοχή με πεύκα (υπήρχαν λίγα πεύκα στο χωριό). Την ονομασία αυτή υιοθέτησαν και «επίσημα» το 1975.

Τοπων: Γούφες, από την παλαιότερη Βούφες. Η λέξη βούφα, κυπριακή ονομασία του αργαλειού, σημαίνει κοιλότητα, λάκκος. Το χωριό είναι κτισμένο σε «κάτσιμον», σε κοιλότητα του εδάφους.

Στο χωριό υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου με σημαντικές τοιχογραφίες. Μετά την τουρκιή εισβολή υπέστη σοβαρές ζημιές και σήμερα (2023) συντηρήθηκε από την Τεχνική Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια