Γονέμης Γουλιέλμος

Image

Αυγουστινιανός μοναχός, ένας από τους στενότερους συνεργάτες του Ιακώβου Β' του Νόθου. Ο Γονέμης, που ήταν εξομολόγος του βασιλιά της Κύπρου Ιωάννη Λουζινιανού (1432-1458), πατέρα του Ιακώβου, προσχώρησε στην παράταξη του Ιακώβου ο οποίος ήταν ήδη Λατίνος αρχιεπίσκοπος Κύπρου. Ο Γουλιέλμος Γονέμης συνάντησε τον Ιάκωβο στη Ρόδο, όπου αυτός είχε διαφύγει μετά τον φόνο του τσαμπερλάνου Θωμά από δυο συντρόφους του Σικελούς, στη Λευκωσία. Ο φόνος ακολούθησε τον θάνατο του συζύγου της ετεροθαλούς αδελφής και αντιζήλου του Ιακώβου Καρλόττας*, Ιωάννη ντε Κοΐμπρα (καλοκαίρι 1457). Με φροντίδα του Γονέμη δυο γαλέρες και δυο καραβέλλες εξοπλίστηκαν μυστικά στη Ρόδο ˙ μ' αυτές, ο Γονέμης και ο Ιάκωβος μαζί με σώμα στρατιωτικό, την άνοιξη του 1458 έπλευσαν στην Κύπρο (στην Κερύνεια), απ' όπου την αυγή βρέθηκαν αιφνιδιαστικά μπρος στη Λευκωσία. Μπήκαν από την πύλη Πάφου στην αρμενική συνοικία, σκοτώνοντας τον βισκούντη σιρ Ιάκωβο Γούρρη και λεηλατώντας το σπίτι του και το σπίτι του αδελφού του Θωμά Γούρρη (ο Ιάκωβος θεωρούσε τον Ιάκωβο Γούρρη υπεύθυνο για την αποστέρηση των εσόδων της αρχιεπισκοπής από αυτόν μετά τον φόνο του τσαμπερλάνου).

 

Όταν ο Ιάκωβος, με απόφαση της Υψηλής Αυλής, αποκαταστάθηκε στη θέση του ως Λατίνος αρχιεπίσκοπος Κύπρου, έδειξε αρχικά συμφιλιωτική στάση και αυτοσυγκράτηση. Μετά την ανάρρηση όμως της Καρλόττας στον θρόνο και τη στέψη της στις 15.10.1458 στην Αγία Σοφία Λευκωσίας χωρίς τη δική του συμμετοχή, ο Ιάκωβος με πρωτοσύμβουλο τον Γουλιέλμο Γονέμη έλαβε μέτρα απαλλαγής του από τους εχθρούς του. Ήταν ο Γουλιέλμος που πληροφόρησε τον Ιάκωβο για την προδοσία του προστατευομένου του Πέτρου Τουγκή, ο οποίος κατήγγειλε στον γιατρό της Καρλόττας προετοιμαζόμενη για τον Δεκέμβριο του 1458 επίθεση εναντίον του μεγάρου του σιρ Χιού ντε λα Μπωμ, όπου διέμενε η βασίλισσα μετά τη στέψη της.

 

Όταν στα τέλη Δεκεμβρίου 1458 ο Ιάκωβος αποφάσισε να διαφύγει και πάλι, μετά την πρόσαψη κατηγορίας εναντίον του από την Καρλόττα για απόπειρα κατά της ζωής της, ο Γουλιέλμος Γονέμης ήταν ανάμεσα στους λίγους πιστούς φίλους του που τον ακολούθησαν στη φυγή του από το τείχος κοντά στην αρμενική συνοικία προς την Αγλαντζιά και την Αλυκή, όπου τους παρέλαβε η καραβέλλα του Νικολάου Γαλιμπέρτου* σε συνεννόηση προς τους Βενετούς και τους μετέφερε στην Αίγυπτο. Όταν, μετά τον γάμο της με τον Λουδοβίκο της Σαβοΐας (7/10/1459), η Καρλόττα και ο σύζυγός της έστειλαν πρεσβεία στο Κάιρο για να προσεγγίσουν τον σουλτάνο και να επιτύχουν την εύνοιά του, ο Γουλιέλμος Γονέμης παρακίνησε τον Ιάκωβο να εκμεταλλευθεί την ουσιαστική εξαφάνιση της πρεσβείας —είχαν τα πιο πολλά μέλη της πεθάνει από θανατηφόρο λοιμό που ενέσκηψε τότε στην Αίγυπτο και προκάλεσε τον θάνατο και δυο μελών της ακολουθίας του Ιακώβου— για να προωθήσει τις απαιτήσεις του στον κύκλο του σουλτάνου. Στο μεταξύ νέα πρεσβεία της Καρλόττας υπό τον Πέτρο Ποδοκάταρο έφθασε από την Κύπρο συνοδευόμενη από εκπρόσωπο του μεγάλου μαγίστρου των Ιωαννιτών. Η νέα πρεσβεία πέτυχε σχεδόν την εύνοια του σουλτάνου και την αναγνώριση της Καρλόττας ως βασίλισσας της Κύπρου, με δώρα στους εμίρηδες και υποσχόμενη αύξηση του φόρου υποτελείας της Κύπρου σ' αυτόν από 5 σε 10 χιλιάδες δουκάτα τον χρόνο, ετήσια σύνταξη 10.000 δουκάτων στον Ιάκωβο Νόθο, και 30.000 δουκάτα αποζημίωση στον σουλτάνο για τις δαπάνες του. Τότε πάλι επενέβη ο δαιμόνιος Γουλιέλμος Γονέμης και με την μεταφραστική βοήθεια Μαμελούκου φίλου τους, που τους είχε ακολουθήσει από την Κύπρο, επηρέασε ολονυχτίς τους εμίρηδες υπέρ του Ιακώβου, στον οποίο ανέφερε την αυγή την ευμενή γι' αυτόν τροπή των πραγμάτων και τον κάλεσε να παραστεί σε λίγο στην τελετή της παραδόσεως της συμβολικής βασιλικής στολής προς την πρεσβεία της Καρλόττας. Πράγματι, την ώρα της προσκομιδής της στολής, οι Μαμελούκοι εμίρηδες, όπως είχαν συμφωνήσει με τον Γουλιέλμο Γονέμη, κραύγασαν: Τι; Θα στερηθεί ο αρσενικός την κυριαρχία και θα την πάρει ο θηλυκός; Ξεσκίζοντας την στολή του πρέσβη άρπαξαν τη στολή που θα στελνόταν στη βασίλισσα Καρλόττα και την φόρεσαν στους ώμους του Ιακώβου φωνάζοντας: Ζήτω ο βασιλιάς Ιάκωβος! Όλα τα μέλη της πρεσβείας της Καρλόττας και του Λουδοβίκου συνελήφθησαν από τους Μαμελούκους και παραδόθηκαν στον Ιάκωβο ως αιχμάλωτοί του.

 

Μετά την επιστροφή του Ιακώβου Β' ως βασιλιά στην Κύπρο, ο Γουλιέλμος Γονέμης αμείφθηκε από αυτόν με το αξίωμα του Λατίνου αρχιεπισκόπου Λευκωσίας. Το αξίωμα αυτό το κατείχε πριν ο ίδιος ο βασιλιάς και το εμπιστεύθηκε στον πιο βασικό του σύμβουλο των κρίσιμων και δύσκολων στιγμών. Ο πάπας, δυσαρεστημένος με τον Ιάκωβο, αρνήθηκε να επικυρώσει την εκλογή του Γουλιέλμου και αντ' αυτού θεωρούσε αρχιεπίσκοπο Κύπρου (από 10.5.1456) τον καρδινάλιο Ισίδωρο Κιέβου. Μόλις στα 1467 ο Γουλιέλμος Γονέμης αναγνωρίστηκε από τον πάπα αρχιεπίσκοπος Κύπρου, παραιτήθηκε, όμως, για να ξαναζήσει ως Αυγουστινιανός μοναχός.

 

Στην επιχείρηση επιβολής της κυριαρχίας του Ιακώβου μετά την επιστροφή του από την Αίγυπτο, ο Γουλιέλμος Γονέμης διαδραμάτισε ουσιώδη ρόλο, αναλαμβάνοντας την κατάληψη της Λευκωσίας για τον Ιάκωβο στις 26.9.1460 με σώμα 50 Μαμελούκων και λίγους πεζούς. Την ίδια μέρα μπήκε στη Λευκωσία ο Ιάκωβος, αφού του προετοίμασε το έδαφος ο Γονέμης.

 

Οι Γενουάτες, κάτοχοι της Αμμοχώστου από το 1373, τήρησαν εχθρική στάση έναντι στον Ιάκωβο, ως υποστηριζόμενο από τους Βενετούς, και έκαμαν επιδρομές στην Καρπασία, ανακουφίζοντας έτσι τους πολιορκημένους στην Κερύνεια αντιπάλους του και δυσκολεύοντας τη θέση του Ιακώβου, που είχε χειροτερέψει μετά την αναχώρηση μεγάλου μέρους των Μαμελούκων στην Αίγυπτο, εκτός διακόσιων υπό τον Γιανιμπέγκ αλ Αμπλάκ* που και πάλι με εισήγηση και ενέργειες του Γονέμη είχαν πεισθεί να μείνουν. Για να αντιμετωπίσει τους Γενουάτες ο Ιάκωβος έστειλε στην Καρπασία εναντίον τους στις 20.11.1460 τον ήδη αρχιεπίσκοπο Γουλιέλμο Γονέμη, που με την βοήθεια του βαΐλου της επαρχίας έστησε ενέδρα στους Γενουάτες και σκότωσε 35.

 

Σ' επιστολή της Καρλόττας, γραμμένη μετά τη σφαγή των Μαμελούκων από τους ανθρώπους του Ιακώβου Β' στα μέσα Ιανουαρίου 1464, πληροφορούμαστε ότι ο Γουλιέλμος Γονέμης είχε σταλεί από τον Ιάκωβο στην Αίγυπτο με πολύτιμα δώρα και όλους τους επιζώντες Μαμελούκους, για να ηρεμήσει τον σουλτάνο για τη σφαγή. Η συμφιλίωση σουλτάνου - Ιακώβου που ακολούθησε πρέπει να οφείλεται και στο διπλωματικό δαιμόνιο του αρχιεπισκόπου.

 

Στα τέλη του 1466 ο Γονέμης εστάλη από τον βασιλιά στη Βενετία να διαπραγματευθεί σπουδαία ζητήματα, μεταξύ αυτών και τον γάμο του, που τώρα αποκτούσε σημαντική πολιτική σπουδαιότητα.