Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τούρκος πολιτικός, υπουργός των Εξωτερικών της Τουρκίας κατά το 1974, οπότε πραγματοποιήθηκε η στρατιωτική εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο. Γεννήθηκε  το 1921  και πέθανε στις 9 Απριλίου 1982. Το όνομα της κόρης του Αϊσέ Τουράν ( Η Αϊσέ πάει διακοπές)  έδωσε τον κωδικό για την έναρξη της Δεύτερης φάσης της Τουρκικής Εισβολής στις 14 Αυγούστου 1974. Στις συνομιλίες της Γενεύης είχε προτείνει λύση καντονιών στην Κύπρο, η οποία δεν έγινε αποδεκτή από τον Γλαύκο Κληρίδη  που εκπροσωπούσε την Ε/κ πλευρά.

Σπουδές

Ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στο Γυμνάσιο Γαλατασαράι στην Κωνσταντινούπολη. Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης (IUHF) το 1945. Ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στη Γαλλία στη Νομική Σχολή του Παρισιού. Έγινε βοηθός στην έδρα του Συνταγματικού Δικαίου της IUHF το 1951 και αναπληρωτής καθηγητής το 1954. Το 1947 έγινε ένας από τους ιδρυτές της οργάνωσης του Δημοκρατικού Κόμματος Kandira και εισήλθε στην πολιτική, ενώ το 1954 εξελέγη βουλευτής.

Ο Güneş εξελέγη εκπρόσωπος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (6 Ιανουαρίου 1961 - 25 Οκτωβρίου 1961) στη Συντακτική Συνέλευση μετά το πραξικόπημα της 27ης Μαΐου 1960. Όταν δεν μπόρεσε να μπει στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας στις εκλογές του 1961, επέστρεψε στη θέση του καθηγητή. Το 1965 έγινε καθηγητής διοικητικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας SBF. Μετά το 1965 ήταν μεταξύ των ηγετών της αριστεράς στο κίνημα του κέντρου που αναπτύχθηκε εντός του CHP.

Υπουργός Εξωτερικών

Το 1974 διορίστηκε υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση συνασπισμού που σχηματίστηκε υπό την προεδρία του Μπουλέντ Ετζεβίτ (26 Ιανουαρίου 1974 - 17 Νοεμβρίου 1974).

Διετέλεσε υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας επί πρωθυπουργίας Μπουλέντ Ετσεβίτ κατά τη διάρκεια της Τουρκικής Εισβολής στην Κύπρο.

Κατά το ολιγοήμερο διάστημα μεταξύ του πραξικοπήματος της ελληνικής χούντας στην Κύπρο στις 15 Ιουλίου 1974 και της εισβολής της Τουρκίας στο νησί στις 20 Ιουλίου 1974, ο Τουράν Γκιουνές εργάστηκε εντατικά για να προετοιμάσει, μαζί με τον πρωθυπουργό Μπουλέντ Ετζεβίτ και ολόκληρη τη διπλωματική υπηρεσία της Τουρκίας, το πολιτικό κλίμα για τη στρατιωτική εισβολή της χώρας του στην Κύπρο.

Στις 15 Ιουλίου 1974, οπότε εκδηλώθηκε στην Κύπρο το πραξικόπημα, ο Γκιουνές απουσίαζε με αποστολή εκτός Τουρκίας, την οποία διέκοψε κι επέστρεψε εσπευσμένα στη χώρα του. Μεταξύ της πρώτης εισβολής (20 - 23 Ιουλίου 1974) και της δεύτερης εισβολής της Τουρκίας (14 - 17 Αυγούστου 1974), διεξήχθησαν στη Γενεύη της Ελβετίας δραματικές περί την Κύπρο συνομιλίες, όπου ο Γκιουνές εκπροσώπησε την Τουρκία και υπέβαλε εκ μέρους της χώρας του τελεσιγραφικές αξιώσεις που δεν έγιναν αποδεκτές από τους εκπροσώπους της Ελλάδας Γεώργιο Μαύρο και των Ελληνοκυπρίων Γλαύκο Κληρίδη. Ο Γκιουνές υπέβαλε στη Γενεύη σχέδιο για λύση του Κυπριακού ζητήματος σύμφωνα προς τις τότε επιδιώξεις της Τουρκίας, που είναι γνωστό και ως «σχέδιο Γκιουνές». (Βλέπε και λήμμα Γενεύης συνομιλίες).

Το σχέδιο Γκιουνές

Σε γενικές γραμμές ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Τουράν Γκιουνές, πρότεινε τη δημιουργία δύο αυτόνομων περιοχών, αλλά η τουρκοκυπριακή θα ήταν συγκροτημένη σε καντόνια λαμβάνοντας υπόψη τους Τουρκοκυπριακούς θύλακες του 1964, οπότε δεν θα είχε πλήρη γεωγραφική συνέχεια. Και οι δύο προτάσεις προέβλεπαν ότι οι Τουρκοκύπριοι θα ήλεγχαν το 34% του εδάφους της Δημοκρατίας. Ο Ραούφ Ντενκτάς πρότεινε λύση ομοσπονδίας μέσω της δημιουργίας δύο κρατών στην Κύπρο.

Η ελληνοκυπριακή πλευρά απέρριψε τη λύση της ομοσπονδίας με το επιχείρημα ότι δεν θα ήταν λειτουργική και βιώσιμη στα κυπριακά δεδομένα, ενώ θα αποτελούσε και αναγνώριση των αποτελεσμάτων της τουρκικής εισβολής.

Δύο θέματα που έχουν απασχολήσει πολλούς μελετητές είναι τα ακόλουθα: Πρώτον, πώς συγκρίνονται τα Σχέδια Ντενκτάς και Γκιουνές; Δεύτερον, έπρεπε το Σχέδιο Γκιουνές (που είχε παρουσιαστεί από την τουρκική πλευρά ως σχέδιο «καντονίων») να γίνει αποδεκτό έστω ως θέμα αρχής; Πολλοί πιστεύουν, ακόμη και σήμερα, ότι το Σχέδιο Γκιουνές ήταν κατά πολύ καλύτερο και ότι έπρεπε να γίνει αποδεκτό ως θέμα αρχής από την ελληνοκυπριακή πλευρά. Από την άλλη είχε μια τεράστια αδυναμία αφού σε κάθε καντόνιο θα υπήρχε τουρκικός στρατός. Υπ αυτή τη συνθήκη ήταν χειρότερο από το σχέδιο Ντενκτάς.

Πηγές:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
2. Καθημερινή: Κυπριακό η διάσκεψη της Γενεύης