Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Σουηδός αρχαιολόγος με σημαντικό ανασκαφικό αλλά και συγγραφικό έργο για την Κύπρο. Ο ΄Έιναρ Γκέρστατ  Γεννήθηκε στο Ορέμπρο της Σουηδίας στις 30 Οκτωβρίου 1897 και πέθανε στις 8 Ιανουαρίου το 1988. Σπούδασε λατινικά και αρχαία ελληνικά, κλασική αρχαιολογία και αρχαία και γενική ιστορία. Διετέλεσε καθηγητής της κλασικής αρχαιολογίας και αρχαίας ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα (1926 - 1935), διευθυντής του Σουηδικού Ινστιτούτου της Ρώμης (1935 -1940), καθηγητής της κλασικής αρχαιολογίας και αρχαίας ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Lund (1940-1957), καθώς και αρχηγός της σουηδικής αρχαιολογικής αποστολής στην Κύπρο (1927 - 1931).

Δημοσίευσε πάρα πολλά άρθρα σχετικά με την αρχαία Κύπρο, αποτελέσματα των ανασκαφικών του δραστηριοτήτων, καθώς και μερικά σημαντικά, για την κυπριακή αρχαιολογία, βιβλία.

Στην Κύπρο ο Γκέρστατ ήλθε για πρώτη φορά στα 1924, οπότε έκανε τις πρώτες δοκιμαστικές ανασκαφικές του έρευνες στην Καλοψίδα, ενώ ταυτόχρονα εμβάθυνε στη μελέτη της προϊστορίας του νησιού. Δυο χρόνια αργότερα, το 1926, δημοσίευσε στην Ουψάλα το αξιόλογο βιβλίο του Studies on Prehistoric Cyprus (Μελέτες για την Προϊστορική Κύπρο), με το οποίο διεύρυνε τη γνώση για τον αρχαίο κυπριακό πολιτισμό και ταυτόχρονα κέντρισε το ενδιαφέρον για εκτενέστερη ανασκαφική έρευνα στο νησί.

Το 1927 ο Γκέρστατ ήλθε ξανά στην Κύπρο επικεφαλής σουηδικής αρχαιολογικής αποστολής και με στόχο την ενδελεχή εξερεύνηση και επιστημονική αξιολόγηση των κυπριακών αρχαιοτήτων. Άρχισε τότε εντατική ανασκαφική έρευνα στην περιοχή της Πέτρας του Λιμνίτη, ενώ παράλληλα προγραμμάτισε αρκετές άλλες ανασκαφές καθώς και εμπεριστατωμένη συστηματική αρχαιολογική επισκόπηση σε διάφορες περιοχές της Κύπρου. Με τον τρόπο αυτό η υπό τον Γκέρστατ σουηδική αρχαιολογική αποστολή εγκαινίασε το μεθοδικό ανασκαφικό έργο των ξένων αποστολών στην Κύπρο και θεμελίωσε την επιστημονική ανασκαφική μέθοδο και την ορθόδοξη αρχαιολογική έρευνα στο νησί. Οι ανασκαφές της σουηδικής αρχαιολογικής αποστολής επεκτάθηκαν στη συνέχεια στους Σόλους, στο Boυvi, στην Αγία Ειρήνη, στην Έγκωμη και σε άλλους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Κύπρου (Βλέπε Βίντεο).

Το τεράστιο ανασκαφικό έργο της σουηδικής αποστολής συμπληρώθηκε με τη δημοσίευση των αρχαιολογικών πορισμάτων της σε μια τετράτομη επιστημονική έκδοση με τίτλο The Swedish Cyprus Expedition - Finds and Results of the Excavation in Cyprus. Μεταξύ άλλων, από τα πορίσματα της σουηδικής αποστολής καθορίστηκε με σχετική ακρίβεια ο χρονολογικός διαχωρισμός των διαδοχικών περιόδων της προϊστορίας και ιστορίας της Κύπρου, έγινε ταυτόχρονα με σαφή και υποδειγματικό τρόπο η μεθοδική ταξινόμηση των κινητών αρχαιοτήτων, διασαφηνίστηκαν οι πολλαπλές πολιτιστικές και εμπορικές σχέσεις της Κύπρου με τις γύρω χώρες και γενικά, χύθηκε φως σ' όλες σχεδόν τις μέχρι τότε σκοτεινές πτυχές του αρχαίου κυπριακού πολιτισμού.

Το τελευταίο βιβλίο που ο Γκέρστατ δημοσίευσε, ασχολείται και πάλι με τις κυπριακές αρχαιότητες και ιδιαίτερα με την εισαγμένη στο νησί από την Ελλάδα αγγειοπλαστική. Το βιβλίο έχει τίτλο Greek Geometric Archaic Pottery imported in Cyprus.

Ο Έιναρ Γκέρστατ, ο οποίος τιμήθηκε στην Κύπρο μετά την ανεξαρτησία του νησιού, πρόσφερε πάρα πολλά στην κυπριακή αρχαιολογία, της οποίας μπορεί να θεωρηθεί ως ένας από τους πιο σημαντικούς θεμελιωτές.

 Ο Βάσος Καραγιώργης στο βιβλίο του Μια ολόκληρη ζωή στην Κυπριακή Αρχαιολογια, γράφει ότι το 1974 μετά την Τουρκική Εισβολή  ο Gjerstad πώλησε το εξοχικό του σπίτι στο Lund της Σουηδίας , την μοναδική περιουσία που κατείχε, και έστειλε τα χρήματα για τη βοήθεια των Ελληνοκυπρίων προσφύγων.

Στη Στοκχόλμη σήμερα λειτουργεί το «Medelhavsmuseet» (Μουσείο Αρχαιοτήτων της Μεσογείου και της Εγγύς Ανατολής) το οποίο στεγάζει τη μεγαλύτερη και σημαντικότερη συλλογή κυπριακών αρχαιοτήτων που βρίσκονται εκτός του νησιού. Στην ουσία, το μουσείο αυτό ιδρύθηκε λόγω των χιλιάδων αρχαιοτήτων που κατέληξαν από την Κύπρο στη Σουηδία, ως αποτέλεσμα των εκτεταμένων ανασκαφικών δραστηριοτήτων της Σουηδικής Αρχαιολογικής Αποστολής, της λεγόμενης «Swedish Cyprus Expedition», η οποία εργάστηκε σε όλο το νησί από το 1927 ως το 1931.

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια