Γιατροσόφια
Είναι οι λαϊκές συνταγές, τόσο οι προφορικές όσο και οι γραπτές, για τη θεραπεία διαφόρων ασθενειών. Γιατροσόφια λέγονται επίσης τα λαϊκά χειρόγραφα και τα βιβλία που περιέχουν συλλογές τέτοιων συνταγών. Οι προφορικές συνταγές έχουν, σε πολλές περιπτώσεις, ως πηγή τους παλαιότερες γραπτές παραδόσεις. Άλλοτε πάλι βασίζονται στη μακρά πείρα του λαού γύρω από κάποια αρρώστια και τους τρόπους θεραπείας της. Ακόμη, πολλές από τις λαϊκές συνταγές που περιέχονται στα γιατροσόφια στηρίζονται στη χρησιμοποίηση διαφόρων βοτανιών και φυτών που έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες. Άλλα βασίζονται στη μαγεία και στα ξόρκια, ενώ άλλα συνδυάζουν τη χρήση βοτανιών με διάφορες μαγικές πράξεις.
Βλέπε λήμματα: Βότανον και Ξόρκια
Τα γραπτά γιατροσόφια, οι σολωμονικές και άλλα βιβλία, που περιέχουν σκόρπιες ειδήσεις για τη λαϊκή ιατρική, είναι συνήθως αντίγραφα συνταγολογίων που έχουν γραφτεί κυρίως από μοναχούς σε παλαιότερες εποχές κι έχουν ως βάση κείμενα του Διοσκουρίδη, του Γαληνού, του Παύλου Αιγινήτου και άλλων. Μερικά βιβλία - γιατροσόφια περιέχουν και μαγικά συνθήματα ή και άλλες συμβουλές τεχνικής φύσεως, βροντολόγια κλπ.
Οι προφορικές πηγές οι σχετικές με τα γιατροσόφια είναι οι διάφορες γητειές, οι σχετικές παραδόσεις, παροιμίες, κατάρες κλπ.
Τα γνωστότερα κυπριακά γιατροσόφια που έχουν εκδοθεί, είναι:
1. Το Κυπριανάριον, αντίγραφο αρχαίου κυπριακού χειρογράφου που έχει εκδώσει ο Κ. Βελεφάντης το 1913.
2. Το Ιατροσοφικόν του Μητροφάνους, σκευοφύλακος του μοναστηριού του Μαχαιρά που το έχει εκδώσει ο Φιλάρετος το 1924.
3. Το Γιατροσόφιν του παπά της Πέτρας, τμήμα του οποίου έχει εκδώσει ο Γ. Σπανόπουλος μαζί με διάφορα άλλα που αφορούν τη λαϊκή ιατρική.
4. Ένα κυπριακό γιατροσόφι του Μελή Κιμωνίδη από τη Λευκωσία, που δημοσίευσε ο Κύπρος Χρυσάνθης στις Κυπριακές Σπουδές το 1952.
Για διάφορες εκδομένες συλλογές βλέπε γητειές.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια