Ανδρόνικος άγιος
Αναφέρεται μόνο από τον αρχιμανδρίτη Κυπριανό (Ιστορία Χρονολογική..., Βενετία, 1788, σ. 352), ως ένας από τους «ξένους» (μη Κυπρίους) αγίους ὁποῦ ἐκατοίκησαν εἰς τήν Νῆσον. Τούτο ώθησε μερικούς να τον εντάξουν μεταξύ των 300 «Αλαμάνων» αγίων της Κύπρου (λ.χ. Εγκυκλ. Πάπυρος - Λαρούς - Μπριττάνικα, τ. 9, σ. 102), χωρίς επαρκή αιτιολογία. Ο Λεόντιος Μαχαιράς δεν τον αναφέρει στον κατάλογο των «Αλαμάνων». Αναφέρει όμως έναν Ανδρόνικο από την Κώρυκο που οι Σαρακηνοί τον έκαψαν, επί ημερών του βασιλιά Ιανού (1398-1432) επειδή αρνήθηκε ν' αλλάξει την πίστη του, καί ἒσμιξέν τον ἡ ἐκκλησία μέ τούς μάρτυρες... (παρ. 660). Δεν υπάρχει όμως ένδειξη ότι ο μάρτυρας του Λεόντιου Μαχαιρά μπορεί να συσχετιστεί σοβαρά προς τον άγιο Ανδρόνικο.
Δεν είναι γνωστή οποιαδήποτε άλλη πληροφορία για τον άγιο αυτό που υποτίθεται πως έζησε, κατά τον Κυπριανό, στην Κύπρο. Αυτός ίσως θα μπορούσε να ταυτιστεί προς τον γνωστό άγιο Ανδρόνικο ασημοπράτη τον μάρτυρα, σύζυγο της αγίας Αθανασίας, που εορτάζεται στις 9 Οκτωβρίου , εξαιτίας άγνωστης σήμερα παράδοσης, ή προς τον Ανδρόνικο τον Εφέσιο που μαζί με τον Πρόβο και τον Τάραχο μαρτύρησαν στην Ανάζαρβο της Κιλικίας επί Διοκλητιανού (304 μ.Χ.) και που εορτάζονται στις 12 Οκτωβρίου. Ο άγιος Ανδρόνικος πιθανό να εντάχθηκε στον κατάλογο των «Αλαμάνων» στρατιωτικών αγίων αν αυτός μπορεί να ταυτιστεί προς τον άγιο Ανδρόνικο τον Εφέσιο, εξαιτίας της στρατιωτικής ιδιότητας των δυο συντρόφων του τελευταίου.
Ο άγιος Ανδρόνικος τιμάται ωστόσο πολύ στην Κύπρο όπου δυο χωριά φέρουν το όνομά του και πολλές εκκλησίες (πάνω από 30) είναι αφιερωμένες σ’ αυτόν.
Η εικόνα των Αγίων Ανδρονίκου και Αθανασίας
Η προσκυνηματική εικόνα των Αγίων Ανδρονίκου και Αθανασίας (13ος αι.), μετά από ενέργειες του Μητροπολίτη Μόρφου Νεοφύτου βρέθηκε το 2007, μετά την κλοπή της, το 1936. Το άγιο ζεύγος με μοναχικά ενδύματα εποχής απεικονίζεται επάνω σε ανάγλυφο κάμπο που αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των κυπριακών εικόνων.
Επιπλέον ο Άγιος Ανδρόνικος κρατά γυάλινο φιαλίδιο, στοιχείο ιδιαίτερα σπάνιο στην εικονογραφία του και η Αγία Αθανασία σταυρό τύπου Αναστάσεως. Το κάλυμμα της κεφαλής παραπέμπει σε ανάλογα εικονογραφικά παραδείγματα από την Κωνσταντινούπολη και το Σινά.
Η εικόνα αυτή είχε δημοσιευτεί το 1935 από τον καθηγητή Γεώργιο Σωτηρίου και το 1937 από τον David Talbot Rice στο βιβλίο του "The icons of Cyprus".