Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ένας από τους πιο αξιόλογους σύγχρονους Κυπρίους ζωγράφους. Γεννήθηκε στην Αμμόχωστο στις 22 Σεπτεμβρίου 1901 και πέθανε στις 4  Αυγούστου 1972. Ο πατέρας του Πολύβιος Γεωργίου ήταν έμπορος, κι είχε την οικονομική δυνατότητα να στείλει το γιο του στο εξωτερικό για ανώτερες σπουδές, μετά τη συμπλήρωση των γυμνασιακών του σπουδών. Στο Λονδίνο ο Γεωργίου σπούδασε νομικά και επέστρεψε στην Κύπρο το 1933 με σκοπό να εξασκήσει το επάγγελμα του δικηγόρου. Στα 40 του όμως χρόνια άρχισε να ζωγραφίζει, κι από τότε αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στη ζωγραφική, αφού εγκατέλειψε κάθε άλλη απασχόληση κι αποσύρθηκε στο σπίτι του στην Αμμόχωστο (Βλέπε Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείου ΡΙΚ). Ο Άγγλος κριτικός τέχνης Sir John Myres τον κατατάσσει μεταξύ των μεγάλων συγχρόνων καλλιτεχνών.

Ατομικές εκθέσεις έργων του οργάνωσε στην Οξφόρδη (1950), στο Λονδίνο (1953), στο Παρίσι (1955), στο Μιλάνο (1956), στη Βασιλεία της Ελβετίας (1956), στην Ιερουσαλήμ (1959), στην Αθήνα (1960) και στη Λευκωσία (1950, 1953, 1959, 1963). Το 1962 συμμετείχε σε ομαδική έκθεση τέχνης της Κοινοπολιτείας στο Λονδίνο. Το 1982 οργανώθηκε επίσης στη Λευκωσία, από τη Μορφωτική Υπηρεσία του υπουργείου Παιδείας, μεταθανάτια έκθεση έργων του.

Έργα του βρίσκονται μεταξύ άλλων στις συλλογές της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου, της Κρατικής του υπουργείου Παιδείας, στο Αυτοκρατορικό Μουσείο Πολέμου στο Λονδίνο, στην Εθνική Πινακοθήκη της Ρόδου και σε διάφορες ιδιωτικές συλλογές όπως της βασίλισσας της Ολλανδίας, του Γουίνστον Τσέρτσιλ, του σερ Άντριου Ράιτ που διετέλεσε κυβερνήτης της Κύπρου, του Δημήτρη Ζ. Πιερίδη και άλλες (Βλέπε Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείου ΡΙΚ).

Ο Γεώργιος Πολ. Γεωργίου εθεωρείτο «παράξενος» από τους λοιπούς Αμμοχωστιανούς: Δεν εξάσκησε ποτέ το επάγγελμα που σπούδασε, το οποίο ειρωνευόταν κιόλας. Ήταν περισσότερο απομονωμένος στο σπίτι του στην Αμμόχωστο και καθόλου κοινωνικός. Μαζί με την Αυστριακή σύζυγό του Τρούντη (Gertrude Richly) προτιμούσαν ν' αποφεύγουν τις κοσμικότητες, αποζητώντας περισσότερο την απομόνωση στο μεγάλο πετρόκτιστο πατρικό σπίτι του ζωγράφου στην Αμμόχωστο, που ήταν συνήθως ερμητικά κλειστό κι άνοιγε μόνο για πολύ λίγους. Όταν ο ζωγράφος έβγαινε για κάποια εργασία ή για περίπατο, συνήθως απέφευγε ακόμη και να χαιρετήσει τους ανθρώπους που συναντούσε στο δρόμο του. Περισσότερο όμως ο ζωγράφος αρνήθηκε τη δική του τάξη, την τάξη των νεόπλουτων και των αριστοκρατών της Αμμοχώστου. Ήταν γι' αυτούς ειρωνικός και καυστικός. Χωρίς οικονομικά προβλήματα ο ίδιος, και χωρίς ανάγκη να εξασκήσει ένα βιοποριστικό επάγγελμα, κλείστηκε στον δικό του κόσμο κι απαρνήθηκε τον άλλο γύρω του. Ήταν όμως για τους προσεκτικά διαλεγμένους φίλους του πνευματώδης, ευχάριστος και επιβλητικός. Ωστόσο τα πιο πολλά από τα έργα του αποδίδουν τον κόσμο της Κύπρου και εικόνες από την Κύπρο. Όπως αναφέρει ο Λώρενς Ντάρρελ: ... Σχεδόν όλο το θεματικό του υλικό είναι παρμένο από τις πληθωρικές και ποικίλες σκηνές της κυπριακής ζωής. Αυτό το υλικό το επεξεργάζεται σε πίνακες με ασυνήθιστη χάρη και διεισδυτικότητα. Μ' όλο που είναι ένας παραστατικός ζωγράφος, με την έννοια ότι ζωγραφίζει ό, τι βλέπει, η οπτική του γωνία είναι τόσο προσωπική ώστε κάνει κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή καταγραφή. Επεξεργάζεται την πραγματικότητα, την ανακατατάσσει, όπως κάνουν όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες όταν φθάσουν σε πλήρη ωρίμανση: κάθε του πίνακας φέρει την αλάθητη σφραγίδα ενός έντονα προσωπικού οράματος που αποτελεί τόσο μια δήλωση για τη ζωή, όσο και μια ζωγραφιά και έχει πίσω του την πυκνότητα μιας απόλυτα ώριμης φιλοσοφίας ζωής. Το άμεσα εντυπωσιακό στοιχείο της δουλειάς του είναι η αίσθηση της σύνθεσης. Έχει την ικανότητα ν' αναλαμβάνει και να οργανώνει εξαιρετικά πολύπλοκες σκηνές που περιλαμβάνουν ομάδες από ανθρώπινες φιγούρες και αντικείμενα, και να τις δένει σ' ένα ενιαίο και ικανοποιητικό σύνολο ...(...) Ο Γεωργίου, είτε ζωγραφίζει μια Μαντόνα από το Λιοπέτρι, καΐκια, χωρικούς που μιλούν στα ζώα τους, είτε ζωγραφίζει ένα Ευαγγελισμό ασύγκριτα μεγαλύτερου μεγέθους, όπου οι ανθρώπινες μορφές είναι το ένα τρίτο του φυσικού μεγέθους, ποτέ δε χάνει τον καθοριστικό έλεγχο των διαφόρων στοιχείων της εικόνας. Το περιεχόμενο υφαίνεται, εμπεδώνεται και συλλαμβάνεται...

Αίσθηση προκάλεσε το 1958, όταν ζωγράφισε τον πολύ γνωστό πίνακά του που ονόμασε «Τα φυλακισμένα μνήματα» και ταυτόχρονα απηύθυνε μια λιγόλογη έκκληση προς τον τότε Βρετανό κυβερνήτη της Κύπρου σερ Χιου Φουτ να ελευθερώσει τους νεαρούς νεκρούς, δηλαδή τους 10 νεκρούς αγωνιστές της ΕΟΚΑ που τάφηκαν από τους Άγγλους στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας. Ο τίτλος του έργου αυτού του Γεωργίου καθιερώθηκε ως ονομασία για τους τάφους αυτούς στις φυλακές της Λευκωσίας.

Ο Γεωργίου είναι ένας από τους μεγαλύτερους Κυπρίους ζωγράφους αν και, όπως επιγραμματικά ελέχθη, «ευτύχησε» να μην σπουδάσει ζωγραφική (Βλέπε Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείου ΡΙΚ).

Έργα του Γεωργίου σε μεγάλες συλλογές στην Αγγλία

Συχνά, μιλώντας για το διεθνές εκτόπισμα του Πολ Γεωργίου, οι μελετητές του έργου του και όχι μόνο αναφέρονται στον πίνακά του που βρίσκεται στην ιδιωτική συλλογή έργων του Ουίνστον Τσέρτσιλ. Εκείνη την περίοδο ο Γεωργίου (1943) ανέβαινε στα τείχη της Αμμοχώστου και ζωγράφιζε τα πολεμικά πλοία που έβλεπε. Τότε δεν υπήρχαν υλικά ζωγραφικής στην Κύπρο, αλλά του έδωσε το Βρετανικό Συμβούλιο επειδή ήθελαν, όπως του είπαν, ‘‘να γίνεις ζωγράφος του πολέμου’’. Έκανε έτσι μια σειρά έργων για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: Τα ‘‘Πειρατικά του Αιγαίου’’, την ‘‘Επιβίβαση στο Ελ Αλαμέιν’’  και την ‘‘Παράδοση του Ιταλικού στόλου’’. Εκείνον τον καιρό ήρθε μυστικά στην Κύπρο ο Τσώρτσιλ για να δει τι γινόταν στο Ελ Αλαμέιν.  Ένας Εβραίος που πουλούσε διαμάντια στην Ολλανδία, αγόρασε τον πίνακα "Τα πειρατικα του Αιγαίου", για να τον χαρίσει στο Τσέρτσιλ καθώς τον εκτιμούσε πολύ γιατί οι Εγγλέζοι έδιναν προστασία στους Εβραίους. Οι πλούσιοι Εβραίοι έρχονταν στην Κύπρο για να περάσουν στο Ισραήλ που δεν ήταν ακόμη αναγνωρισμένη χώρα. Από αυτό το πέρασμά του, ο έμπορος είδε τον πίνακα του Πολ Γεωργίου και τον αγόρασε για να τον δώσει στον Τσέρτσιλ για να τον ευχαριστήσει. Και ο Τσέρτσιλ, στον οποίο άρεσε πολύ η τέχνη, τον κράτησε. Σήμερα ο πίνακας εκτίθεται στο Μουσείο Chartwell, στο Κεντ. Το συγκεκριμένο κτίριο ήταν η κύρια κατοικία του Ουίνστον Τσέρτσιλ από το 1924 μέχρι τον θάνατό του, το 1964, το οποίο σήμερα μετατράπηκε σε μουσείο. 

Επίσης το έργο ‘‘Η Παράδοση του Ιταλικού Στόλου’’ είναι σήμερα στο Imperial War Museum του Λονδίνου. 

Βlue bungalow

Το blue bungalow ήταν η εξοχική κατοικία του Πολ Γεωργίου, με θέα την παραλία του Βαρωσίου. Τα καλοκαίρια του ο ζωγράφος τα περνούσε στο  σπίτι αυτό, που εφαπτόταν σχεδόν του ξενοδοχείου King George στην παραλία της Αμμοχώστου απέναντι από το νησάκι Καμήλα. Το Blue Bungalow είχε διακοσμηθεί με ιδιαίτερο τρόπο από τον ζωγράφο, ένας φόρος τιμής στην Κύπρο που τόσο αγάπησε: υπέροχες λαϊκές γύψινες σουβάντζες, εντοιχισμένα παραδοσιακά πιάτα αλλά και τοιχογραφίες από τον ίδιο τον Γεωργίου, άγιοι και εκκλησίες και ένα μοναχικός Δον Κιχώτης στον πάνω όροφο. Σήμερα το σπίτι βρίσκεται στην κλειστή περιοχή της Αμμοχώστου, όπως και το σπίτι του στην οδό Ερμού. Βλέπε βίντεο

Ανεύρεση έργων του Γεωργίου μετά από 46 χρόνια

Σαράντα τέσσερα έργα του σπουδαίου ζωγράφου εντοπίστηκαν το 2019 στα κατεχόμενα και παραδόθηκαν στις ελεύθερες περιοχές από τη Δικοινοτική Τεχνική Επιτροπή για τον Πολιτισμό. Τρία από αυτά ανήκουν στη συλλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης Αμμοχώστου και τα υπόλοιπα προέρχονται από την οικία και το εργαστήρι του Αμμοχωστιανού ζωγράφου, στην οδό Ερμού 136.  Ανάμεσα τους το έργο "Κύπρια Έπη",  «Η ξαναγέννηση της Κύπρου» και το έργο «1963. Η συμβολική διαίρεση της Κύπρου». Στον πίνακα εικονίζονται τα 13 σημεία του δοτού συντάγματος και γράφει επίσης «Κάτω η Ζυρίχη».

Βιβλιογραφία

• Γεώργιος Πολ. Γεωργίου, Πολιτιστικές Υπηρεσίες υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού/Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη, Λευκωσία, 1999
• Η Αμμόχωστος της εικαστικής δημιουργίας, Μαρίνα Σχίζα, Σύνδεσμος Αποφοίτων Ελληνικών Γυμνασίων Αμμοχώστου, Λευκωσία, 2008
• Γεώργιος Πολυβίου Γεωργίου, Ν. Λοϊζίδη, Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου, Λευκωσία, 1999
• Ιn culture we trust, Technical Committee on Culture, 2020