Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Γεωργία θεωρείται η ασχολία με τη γη, είναι η καλλιέργεια της γης με σκοπό την παραγωγή γεωργικών προϊόντων. Είναι η τέχνη για την ετοιμασία των χωραφιών για σπορά/ φύτευση φυτειών, περιποίηση και συγκομιδή τους. Με την ευρεία έννοια η λέξη καλύπτει τόσο τη φυτική, όσο και τη ζωική παραγωγή.O γεωργικός τομέας στην Κύπρο αποτελεί ένα από τους κύριους τομείς οικονομικής δραστηριότητας και είναι για την κυπριακή οικονομία ένας σπουδαίος παραγωγικός τομέας. Αμέσως μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου, στα αναπτυξιακά σχέδια η γεωργία αποκαλείτο η σπονδυλική στήλη της κυπριακής οικονομίας.

 

Σε σύγκριση με άλλους τομείς η γεωργία αποτελεί τομέα ψηλής προστιθέμενης αξίας και παρέχει άμεση ή έμμεση απασχόληση και εισόδημα σε ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού. Παράλληλα, ο γεωργικός τομέας συμβάλλει σημαντικά στο εξαγωγικό εμπόριο και στην εξασφάλιση ξένου συναλλάγματος. Η συμβολή του γεωργικού τομέα τόσο στο εθνικό εισόδημα όσο και στην απασχόληση και τις εξαγωγές είναι ακόμη μεγαλύτερη αν ληφθεί υπ' όψη ότι αυτός ο τομέας εφοδιάζει με βασικές πρώτες ύλες τις βιομηχανίες μεταποίησης γεωργικών προϊόντων. Ο ρόλος του γεωργικού τομέα στην παραγωγή τροφίμων και στην υποκατάσταση των εισαγωγών προϊόντων γεωργικής προέλευσης παραμένει αναμφισβήτητα μεγάλος.

 

Στον πίνακα υπ' αριθμόν 1, παρουσιάζεται η συνεισφορά του γεωργικού τομέα στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, στις εξαγωγές και στην απασχόληση.

 

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

Συνεισφορά του γεωργικού τομέα στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, στις εξαγωγές και στην απασχόληση (1972-1982)

 

Έτος	Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε τρέχουσες τιμές (£εκ.)	Συνεισφορά γεωργικού τομέα στο ΑΕΠ (£εκ.)	%	Ολικές εγχώριες εξαγωγές (£εκ.)	Συνεισφορά των γεωργικών εξαγωγών στις εγχώριες εξαγωγές		Απασχόληση στη γεωργία (% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού)
					(£εκ.)	%
1960	93,1	15,5	16,6	16,7	6,8	40,7	40,3
1972	274,0	49,2	18,0	44,7	32,4	72,5	34,8
1973*	310,9	41,1	13,2	51,3	36,6	71,3	33,4
1974	285,9	50,5	17,7	46,7	29,4	63,0	28,2
1975**	240,5	40,4	16,8	48,8	23,9	49,0	21,2
1976	320,6	53,6	16,7	85,2	42;1	49,4	22,3
1977	401,8	56,4	14,0	109,5	51,1	46,7	22,7
1978	476,8	56,2	11,8	103,6	42,0	40,5	22,0
1979	589,8	65,7	11,1	127,6	50,2	39,3	21,7
1980	717,6	74,3	10,3	148,5	50,8	34,2	19,8
1981	840,3	81,9	9,7	193,3	61,6	31,9	19,2
1982	962,2	96,8	10,1	196,5	75,6	38,5	18,7

α/ Περιλαμβανομένων και των επεξεργασμένων γεωργικών προϊόντων.

* Έτος μεγάλης ανομβρίας.
** Μετά την εισβολή τα στοιχεία αναφέρονται στην ελεύθερη Κύπρο.

 

 

Α. ΦΥΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

 

Πατάτες: Οι πατάτες αποτελούν σήμερα το πιο σημαντικό προϊόν της κυπριακής γεωργίας. Τούτο μπορεί να φανεί από τους πίνακες 4 και 9.

 

Η εμπορία τους γίνεται από το Συμβούλιο Εμπορίας Κυπριακών Πατατών που ιδρύθηκε με βάση το Νόμο 59 του 1964, με πολύ καλά αποτελέσματα. Το Συμβούλιο Εμπορίας Κυπριακών Πατατών είναι ημικρατικός οργανισμός. Σ' αυτό αντιπροσωπεύονται τόσο οι παραγωγοί και οι έμποροι όσο και οι διάφορες υπηρεσίες όπως τα υπουργεία Εμπορίου και Γεωργίας και το Συνεργατικό κίνημα. Κατά τη διάθεση της παραγωγής στο εξωτερικό λαμβάνεται από το Συμβούλιο πρόνοια να παραμείνουν ικανοποιητικές ποσότητες πατατών για να καλύψουν τις ανάγκες της ντόπιας αγοράς. Υπολογίζεται ότι περίπου 85% της ολικής παραγωγής εξάγεται στο εξωτερικό. Η μεγαλύτερη αγορά είναι η αγγλική. Ακολουθούν οι αγορές της Γερμανίας, του Βελγίου και των Σκανδιναβικών χωρών.

 

Στα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του το Συμβούλιο πωλούσε τις πατάτες για εξαγωγή μέσω των Κυπρίων εμπόρων με προσφορές. Ακολούθως, το Συμβούλιο, προκειμένου για την αγγλική αγορά, εξουσιοδοτήθηκε από την κυβέρνηση να διαθέτει τις κυπριακές πατάτες απ' ευθείας.

 

Εσπεριδοειδή: Τα εσπεριδοειδή που στα προ της εισβολής χρόνια αποτελούσαν το πιο βασικό εξαγόμενο γεωργικό προϊόν του τόπου μας, παρά την κατοχή πέραν του 75% της εκτάσεως των εσπεριδοκήπων, εξακολουθούν και σήμερα να παρέχουν αρκετό ξένο συνάλλαγμα στην οικονομία της Κύπρου. Οι ποσότητες που εξάγονται κάθε χρόνο αποτελούν περίπου το 75% της ολικής παραγωγής. Οι υπόλοιπες ποσότητες χρησιμοποιούνται για την ντόπια κατανάλωση και για τις ανάγκες των βιομηχανιών μεταποιήσεως (χυμοποιεία - κονσερβοποιεία). Οι εξαγωγές των εσπεριδοειδών γίνονται  κυρίως από το Συνεργατικό κίνημα (ΣΕΔΙΓΕΠ) και τα μεγάλα αγροκτήματα (που εξάγουν την παραγωγή τους απευθείας) και κατά δεύτερο λόγο από τους διαφόρους εμπόρους.

 

Σιτηρά: Η συγκέντρωση και διάθεση των σιτηρών γίνεται από ειδική επιτροπή, την Επιτροπή Σιτηρών η οποία συστάθηκε το 1954. Η Επιτροπή Σιτηρών που υπάγεται στη δικαιοδοσία του υπουργείου Οικονομικών (ενώ τα άλλα συμβούλια και οργανισμοί εμπορίας υπάγονται στη δικαιοδοσία του υπουργείου Εμπορίου και Βιομηχανίας), αναλαμβάνει με τη βοήθεια του Συνεργατικού κινήματος τη συγκέντρωση, αποθήκευση και διανομή των σιτηρών, τόσο εκείνων που παράγονται επιτόπια όσο κι εκείνων που εισάγονται. Στην Επιτροπή αντιπροσωπεύονται τα υπουργεία Οικονομικών, Γεωργίας, Εμπορίου και Εσωτερικών.

 

Οι τιμές των σιτηρών καθορίζονται από το Υπουργικό Συμβούλιο συνήθως πριν από τη συγκομιδή.

 

Σταφύλια: Τα σταφύλια αποτελούν το σπουδαιότερο γεωργικό προϊόν των επαρχιών Λεμεσού και Πάφου. Για το θέμα ελέγχου της παραγωγής υπεύθυνο σώμα είναι το Συμβούλιο Αμπελουργικών Προϊόντων που ιδρύθηκε με βάση τους Νόμους 32/65 και 33/66.

 

Η σημασία των σταφυλιών στο εξαγωγικό εμπόριο της Κύπρου φαίνεται στον πίνακα 9.

 

Προβλήματα στη διάθεσή τους αντιμετωπίζουν κυρίως τα οινοποιήσιμα σταφύλια. Η διάθεση των επιτραπέζιων σταφυλιών στις αγορές του εξωτερικού, που γίνεται κυρίως από το Συνεργατικό κίνημα, τα μεγάλα αγροκτήματα και τους εμπόρους, ήταν τα τελευταία χρόνια πολύ επιτυχής.

 

Ελιές: Η εμπορία των ελιών και του ελαιολάδου που αποτελούν βασική τροφή των Κυπρίων, διεξάγεται από το Συμβούλιο Ελαιοκομικών Προϊόντων που ιδρύθηκε με βάση το Νόμο 24/68.

 

Το Συμβούλιο ρυθμίζει την προσφορά του ελαιολάδου με την αποθήκευση των πλεονασμάτων των καλών χρονιών και την εισαγωγή ελαιολάδου από το εξωτερικό κατά τις κακές, από απόψεως παραγωγής, χρονιές.

 

Για αντιμετώπιση του ελλείμματος που παρατηρείται μερικά χρόνια μεταξύ της παραγωγής και της καταναλώσεως στον τόπο μας δίδεται μεγάλη ώθηση στην επέκταση τόσο των ελαιοποιησίμων όσο και των επιτραπέζιων ποικιλιών ελιάς σε χαμηλά (θαμνώδη) σχήματα.

 

Χαρούπια: Η σημασία των χαρουπιών στο γεωργικό εισόδημα τα τελευταία χρόνια είναι σημαντική. Η διάθεσή τους γίνεται κυρίως από το Συνεργατικό κίνημα και δευτερευόντως από εμπόρους.

                            

Καρότα: Η διάθεση των καρότων στο εξωτερικό γίνεται από το Συμβούλιο Εμπορίας Κυπριακών Καρότων. Από το 1983 το Συμβούλιο έχει διευρυνθεί και καλύπτει και τα τεύτλα.

 

Φρούτα και λαχανικά: Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της εμπορίας των κυπριακών φρούτων και λαχανικών είναι οι μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές τους στις διάφορες εποχές και από χρόνο σε χρόνο.

 

Οι σπουδαιότεροι λόγοι που προκαλούν αυτές τις διακυμάνσεις είναι οι εξής:

α) Οι μεγάλες διακυμάνσεις στην παραγωγή (εποχιακές και ετήσιες).

β) Η μικρή αγορά στην οποία πωλούνται (περισσότερο στην κυπριακή).

γ) Η μεγάλη τους φθαρτότητα που δεν τους επιτρέπει κλιμακωτή διάθεση για απάμβλυνση των επιπτώσεων από μεγάλες διακυμάνσεις στην παραγωγή.

 

Οι διακυμάνσεις των τιμών των γιγαρτοκάρπων (μήλα, αχλάδια) έχουν μειωθεί επειδή οι παραγωγοί οργανωμένοι σε συνεταιρισμούς χρησιμοποιούν αποθήκες - ψυγεία που επιτρέπουν σταδιακή προώθηση των φρούτων στην αγορά. Καλύτερη τυποποίηση και άλλες μορφές επεξεργασίας θα βοηθήσουν στην ευκολότερη διάθεση της παραγωγής που διαρκώς αυξάνεται (αύξηση καρποφορίας νέων φυτειών).

 

Η αποθήκευση σε ψυγεία των πυρηνοκάρπων (δαμασκηνοειδή, κεράσια, ροδάκινα) για μεγάλο διάστημα δεν είναι δυνατή. Μπορεί όμως να γίνει κλιμάκωση της παραγωγής (όταν έχουμε νέες ποικιλίες), αύξηση της ποσότητας που στέλνεται στα κονσερβοποιεία και τα εργοστάσια, κατασκευή μαρμελάδων, τυποποίηση των προϊόντων ώστε τα καλύτερα να στέλνονται στις μεγαλύτερες αστικές αγορές κλπ.

 

Στη διακίνηση των φρούτων των φυλλοβόλων οπωροφόρων δένδρων σημαντικός είναι ο ρόλος των διαφόρων συνεταιρισμών των γεωργών και γενικά του Συνεργατικού κινήματος.

 

Φαίνεται ότι τα περιθώρια επεκτάσεως ορισμένων ειδών όπως τα μήλα και τα αχλάδια είναι πάρα πολύ περιορισμένα. Περιθώρια υπάρχουν για επέκταση ορισμένων ποικιλιών κερασιάς, χρυσομηλιάς, ροδακινιάς και συκιάς.

 

Όσον αφορά τα λαχανικά — για την επέκταση των οποίων καταβλήθηκαν και καταβάλλονται μεγάλες προσπάθειες τα τελευταία χρόνια — οι προοπτικές για επέκτασή τους είναι πολύ μεγάλες, εάν βέβαια κατορθωθεί η επίλυση ορισμένων προβλημάτων τα οποία αντιμετωπίζει η εμπορία τους.

 

Στο πλαίσιο της ενθαρρύνσεως των εξαγωγών λαχανικών μέσω του σχεδίου φρούτων και λαχανικών, έχει εγκαθιδρυθεί ειδική συντονιστική συμβουλευτική επιτροπή, στην οποία αντιπροσωπεύονται, εκτός από τα υπουργεία Εμπορίου, Γεωργίας και Συγκοινωνιών, το Γραφείο Προγραμματισμού, οι αγροτικές οργανώσεις και οι εξαγωγείς.

 

Σημαντικό ρόλο στην προώθηση των εξαγωγών των διαφόρων λαχανικών διαδραμάτισε και διαδραματίζει το Συνεργατικό κίνημα.

 

Β. ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ:

Η κατάσταση στην εμπορία των κτηνοτροφικών προϊόντων είναι πολύ διαφορετική από εκείνη των φυτικών προϊόντων. Ενώ η αύξηση της παραγωγής των πιο πολλών φυτικών προϊόντων προωθείται με σκοπό, εκτός από την κάλυψη των αναγκών της εσωτερικής αγοράς, την αύξηση των εξαγωγών, η παραγωγή των κτηνοτροφικών προϊόντων ενθαρρύνεται με ειδικό αντικειμενικό σκοπό να υποκατασταθούν οι εισαγόμενες ποσότητες των προϊόντων αυτών.

 

Όσον αφορά την εμπορία των κτηνοτροφικών προϊόντων, οργανωμένο σύστημα υπάρχει μόνο για τη διάθεση του γάλακτος, κυρίως του αγελαδινού, μέσω του Οργανισμού Γαλακτοκομικής Βιομηχανίας που ιδρύθηκε με βάση το Νόμο 4/1969.

 

Η αξία και όγκος των εξαγωγών των κυριοτέρων γεωργοκτηνοτροφικών προϊόντων την τριετία 1981 - 83 φαίνονται στον πίνακα 9.

 

Π. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ

Α. ΠΑΥΛΙΔΗΣ