Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ένας από τους 12 αποστόλους-μαθητές του Χριστού, γιος του Ιωνά κι αδελφός του Πέτρου. Καταγόταν από τη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας, κι ήταν, όπως κι ο πατέρας κι ο αδελφός του, ψαράς στη δυτική όχθη της Τιβεριάδας. Πιστεύεται πως ο Ανδρέας ήταν ο πρώτος μεταξύ των μαθητών του Χριστού που κλήθηκε ν' αναλάβει αποστολικό έργο, γι' αυτό και είναι γνωστός με το επίθετο Πρωτόκλητος.

Οι πληροφορίες για τον Ανδρέα και το αποστολικό του έργο είναι ελάχιστες στα γνωστά ευαγγέλια. Όμως απόκρυφες παραδόσεις και εκκλησιαστικοί ιστορικοί μιλούν για ευρεία και σημαντική αποστολική δράση του Ανδρέα κατά τις περιοδείες του στη Σινώπη, Αμισό, Τραπεζούντα, Καύκασο, Κασπία Θάλασσα, Σκυθία, Έφεσο, Λαοδίκεια, Νίκαια, Νικομήδεια, Χαλκηδόνα, Θράκη, Μακεδονία, Ήπειρο, Αχαΐα κ.α. Ο απόστολος μαρτύρησε και πέθανε σε σταυρό σχήματος Χ, στην Πάτρα.

Η παράδοση συνδέει τον απόστολο Ανδρέα και με την Κύπρο: Ξεκινώντας ο απόστολος για τη δεύτερη περιοδεία του, επιβιβάστηκε σε καράβι, πιθανότατα φοινικικό, που ξεκίνησε από την Ιόππη για την Αντιόχεια. Ενώ το καράβι παρέπλεε τις ανατολικές ακτές της χερσονήσου της Καρπασίας και πλησίαζε τα νησάκια Κλείδες, ο άνεμος κόπασε, τα πανιά αχρηστεύθηκαν, κι ο καπετάνιος υποχρεώθηκε να σταματήσει σ' ένα μικρό όρμο που σήμερα ονομάζεται λιμανάκι του αποστόλου Ανδρέα, κοντά στο ομώνυμο μοναστήρι. Εκεί το καράβι έμεινε αρκετές μέρες και το πόσιμο νερό εξαντλήθηκε. Τότε ο καπετάνιος και άλλοι ταξιδιώτες βγήκαν στη ξηρά, έψαξαν αλλά δεν βρήκαν νερό εκεί γύρω. Τέλος, αποβιβάστηκε κι ο απόστολος Ανδρέας ο οποίος πλησίασε έναν βράχο κοντά στην ακτή. Γονάτισε και προσευχήθηκε, ύστερα άγγιξε τον βράχο εκείνο, κι αμέσως ξεπήδησε νερό. Ο καπετάνιος και οι λοιποί ταξιδιώτες είδαν το θαύμα και δέχτηκαν το κήρυγμα του αποστόλου. Το νερό που ξεπήδησε από τον βράχο είναι το αγίασμα που τρέχει μέχρι σήμερα στην παλαιά εκκλησία του μοναστηριού του Αποστόλου Ανδρέα. Παραλλαγή της παράδοσης αυτής αναφέρει ότι ο απόστολος Ανδρέας είχε έλθει στην Κύπρο και παρέμεινε στο νησί για ένα διάστημα, προκειμένου να σωθεί από τους διωγμούς που είχαν αρχίσει μετά τη σταύρωση κι ανάσταση του Χριστού, με πρώτο θύμα τον πρωτομάρτυρα Στέφανο. Η παράδοση δεν αναφέρει πού πήγε και τι έκανε ο απόστολος στην Κύπρο, τελικά όμως τον θέλει να καταλήγει σ' έρημη τοποθεσία στην άκρη του ομώνυμου ακρωτηρίου, περιμένοντας να φανεί καράβι για να τον πάρει από το νησί. Μετά από μέρες φάνηκε πραγματικά ένα καράβι που προσέγγισε την ακτή, οπότε ο απόστολος έκανε το θαύμα του νερού από τον βράχο. Αναφέρεται ακόμη ότι ο Ανδρέας θεράπευσε το τυφλό παιδί του καπετάνιου, με αποτέλεσμα να γίνουν Χριστιανοί όλοι οι επιβάτες του καραβιού. Μετά τον θάνατο του αποστόλου Ανδρέα στην Πάτρα, ο καπετάνιος του καραβιού εκείνου επέστρεψε στην Κύπρο και, στην τοποθεσία από την οποία παρέλαβε τον απόστολο, έκτισε ένα εκκλησάκι, εκπληρώνοντας ένα τάμα του για τη θεραπεία του παιδιού του. Η παράδοση θέλει το εκκλησάκι εκείνο να είναι η παλαιά γοτθική εκκλησία του σημερινού μοναστηριού, που είναι του 15ου αιώνα. Η παράδοση αυτή συνδέει τον απόστολο Ανδρέα (που ήταν ψαράς) με τους ναυτικούς.

Στις 6 Οκτωβρίου του 1967 η Τίμια Κάρα του Αποστόλου Ανδρέα μεταφέρθηκε στην Κύπρο από την Πάτρα με την ευκαιρία της εκατονταετηρίδας της εκεί ομώνυμης Εκκλησίας. Την κάρα παρέλαβε ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ' και την μετέφερε στο μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα, όπου έγινε αρχιερατικό συλλείτουργο (Βλέπε Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείου ΡΙΚ).

Ο απόστολος Ανδρέας τιμάται ιδιαίτερα στην Κύπρο, του αποδίδονται δε πάρα πολλά θαύματα. Μέχρι και το 1974, στο μοναστήρι του προσέρχονταν χιλιάδες προσκυνητές απ' όλη την Κύπρο κάθε χρόνο, μεταξύ αυτών μάλιστα και αρκετοί Τουρκοκύπριοι. Σε παλαιότερα χρόνια οι προσκυνητές από τα μακρινά προς το μοναστήρι μέρη της Κύπρου ταξίδευαν με ζώα για μέρες πολλές προκειμένου να επισκεφθούν το μοναστήρι. Ακόμη η παράδοση θέλει την ύπαρξη πιστών και εκτός Κύπρου, οι οποίοι έριχναν στη θάλασσα τα αφιερώματά τους, που το κύμα τα έφερνε στο ακρογιάλι του μοναστηριού.

Η μνήμη του αποστόλου εορτάζεται στις 30 Νοεμβρίου, μέρα κατά την οποία γινόταν μεγάλο πανηγύρι στο μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα ως το 1973. Από το 1974 και για 30 περίπου χρόνια το μοναστήρι παρέμενε απρόσιτο στους Έλληνες εξαιτίας της τουρκικής εισβολής και κατοχής. Όμως, μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων, το μοναστήρι έχει αναστυλωθεί και είναι πλέον προσιτό στους προσκυνητές.