Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αρμένιος μουσικός, με σημαντική προσφορά στον τομέα της μουσικής στην Κύπρο. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1882 και πέθανε το 1965. Ανάμεσα στους μαθητές του ήσαν ο μουσουργός Σόλων Μιχαηλίδης και ο μουσικός Βαχάν Μπετελιάν. Στα δημιουργήματά του περιλαμβάνονται οκτώ συλλογές με έργα για βιολί και πιάνο.

Στη Βουλγαρία

Πολύ νέος αναγκάστηκε από τις ταραχές που ξέσπασαν στη γενέτειρα του, να βρει καταφύγιο στη γειτονική Βουλγαρία για να συνεχίσει τα μαθήματα μουσικής που πήρε προκαταρκτικά από τον πατέρα του. Στη Βουλγαρία παντρεύτηκε αλλά δεν έμεινε για πολύ καιρό. Μαζί με τους γονείς και τη σύζυγο του, ταξίδεψαν στην Αίγυπτο, όπου με τον πατέρα του εξάσκησαν το επάγγελμα του μουσικού. Εκεί, όμως, έχασε από αρρώστιες τα δύο παιδιά που απέκτησε στο μεταξύ από το γάμο του. Για να σώσει το τρίτο παιδί του, την Isabella, παίρνει την οικογένειά του και την πάει στην Κύπρο, ενώ οι γονείς του επιστρέφουν πίσω στην Κωνσταντινούπολη.

Στην Κύπρο, ο Vahram απέκτησε άλλα δύο παιδιά, αλλά το πάθος του για τη μουσική παιδεία δεν τον άφησαν να ησυχάσει. Πήρε πάλι τη γυναίκα του και τα παιδιά του και τα πήγε στην Κωνσταντινούπολη, κοντά στους γονείς του, ενώ ο ίδιος αναχωρεί παραμονές του πολέμου 1914 στο Παρίσι για να τελειοποιήσει τις σπουδές του στο βιολί και να αποκτήσει Δίπλωμα Ανώτερης Μουσικής Σχολής. Ο πόλεμος όμως τον πρόλαβε και έτσι γύρισε βιαστικά στην Κύπρο με σκοπό να φέρει μόλις μπορέσει και την οικογένειά του για μεγαλύτερη ασφάλεια. Δεν τα κατάφερε. Όλες οι συγκοινωνίες σταμάτησαν και έμεινε αποκλεισμένος και μακριά από όλη του την οικογένεια, στην Κύπρο, για 4 ολόκληρα χρόνια, όσο κράτησε και ο πόλεμος. Ευτυχώς, τα χρόνια αυτά δεν πήγαν καθόλου χαμένα. Στρώθηκε στη μελέτη και στη δημιουργική εργασία. Μελέτησε μόνος του Αρμονία, Αντίστιξη και Ενορχήστρωση. Κατάφερε να επιβληθεί και να αναγνωριστεί ως Καθηγητής Μουσικής με μεγάλη φήμη. Για να επιβιώσει, αρχίζει μια ζωή μουσικής περιπλάνησης σε όλες τις πόλεις του νησιού (1914 – 1918). Με τους μαθητές του διοργανώνει συχνά συναυλίες και καταρτίζει χορωδίες. Ακριβώς τότε ήταν που άρχισε να συνθέτει και να παρουσιάζει τα έργα του στο κοινό.

Μετά το τέλος του πολέμου, πραγματοποιεί επιτέλους το ανεκπλήρωτο μέχρι τότε όνειρο του. Πηγαίνει στο Παρίσι και το 1920 παίρνει το Δίπλωμα Σύνθεσης και Δεξιοτεχνίας Βιολιού από την «Ecole Normale De Musique» με ζηλευτό σχόλιο «έξοχου βιολιστή». Προτού γυρίσει πίσω στην Κύπρο και εγκατασταθεί στο νησί για πάντα, πάει με την οικογένεια του από το Παρίσι στην Ελλάδα, όπου παίρνει μαθήματα από τον διάσημο μουσουργό Δημήτρη Μητρόπουλο.

Με την εγκατάσταση του στην Κύπρο (1924), αρχίζει για τον Vahram μια πλατιά δραστηριότητα σε όλους τους μουσικούς τομείς. Δύο από τους λαμπρούς μαθητές του ήταν ο αείμνηστος Σόλων Μιχαηλίδης και ο εξαίρετος μουσικός Vahan Betelian. Από τους συνεργάτες του μουσικούς αναφέρουμε τους: Καρασίκ, Ελένη Αθανασιάδου-Μαξούτη, Δευκαλίωνα Ιακωβίδη κ.ά.

Φύση καλλιτεχνική με άκρως ευαίσθητη ψυχή, φαινόταν πάντα ανήσυχος μέχρι σημείου εκκεντρικότητας. Η πολυτάραχη εποχή του, η αγωνία και η αβεβαιότητα, αποτυπώθηκαν βαθιά μέσα του δημιουργώντας ένα χαρακτήρα ιδιότυπο που κάποτε κατέφευγε σε πράξεις παράξενες ίσως για τρίτους, αλλά πολύ δικαιολογημένες και υποχρεωτικές για εκείνον. Για παράδειγμα, στην επικείμενη αναμέτρηση των Δυνάμεων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, κατάκλυζε με μακροσκελή τηλεγραφήματα τους Αρχηγούς των Κρατών αυτών και τα Παγκόσμια Συνέδρια της Γενεύης με σκοπό να προλάβει το κακό. Πραγματικά υπέφερε και αγωνιούσε γι’ αυτό και έμοιαζε πάντα ανάστατος και αγχώδης. Είναι χαρακτηριστικό πως πρώτος έκανε στο σπίτι του αντιαεροπορικό καταφύγιο.

Σε αυτό το σπίτι που ήταν πάντα γεμάτο πιάνα, δικά του και ξένα. Πιάνα που έπαιζε δημιουργώντας τις συνθέσεις του, που δίδασκε και ασκούσε τους μαθητές του, πιάνα που κούρδιζε ακόμα…

Μέσα από αυτό τον ηχόκοσμο, βγήκαν κάπου 300 συνθέσεις, μουσικά κείμενα και Μελέτες.

Η εργασία του συνοψίζεται στα πιο κάτω:

1. Θεωρία Μουσικής και Εγκυκλοπαίδεια από την πείρα ενός Καθηγητή. (στα Γαλλικά)
2. Μια συλλογή από Αρμένικα Τραγούδια.
3. Οκτώ συλλογές με ποικίλα μουσικά έργα για Βιολί και Πιάνο.
4. Εμπειρίες από τη ζωή για την επόμενη γενιά. (στα Γαλλικά)
5. Βιογραφία. (στα Αρμένικα)

Το 1965 ο Vahram Yenovkian πέθανε. Το έργο του όμως συνεχίστηκε από τα παιδιά του Isabella, Vergine, Elisa, Siroun, Levon που έγιναν όλοι μουσικοί πολύ γνωστοί στο Κυπριακό κοινό και όχι μόνο…

Τα εγγόνια του, η μαέστρος και πιανίστα Βιολέτα Κακομανώλη, ο πιανίστας David Yenovkian και η δισέγγονη του βιολοντσελίστα Μαριλίζα Παπαδούρη, κρατούν άσβεστη τη μουσική φλόγα της οικογενειακής παράδοσης.

Vahram Yenovkian (Compositions)
Συνθέσεις:

• “March Funebre” pur  piano seul
  Op. 66 ( 1917 )
• “Tango Romantique” pour  piano seul
  Op. 115 ( Nicosia, Chypre)
• “2eme Album de Dances pour piano”
  Par V.H.Yenovk ( 1906-1917 )
• “Album de diff. Compositions pour Violon”
  Par V.H.Yenovk ( 1909-1950 )
• “Album de Chants  Armenien”
  Par V.H. Yenovk ( 1911-1941 )
• “Album de diff. Compositions pour piano”
  Par V.H.Yenovk ( 1917 )
• “Dance et chant de Berger, Caprice de Concert, Theme Varie”
  pour V.H.Yenovk, op. 71 ( 1933, Larnaca-Chypre )
• “Album de Dances etc” pour piano”
  Par V.H.Yenovk ( 1937, Chypre )
• Grand Potpourri Bohemien” arrangè, composè et harmonisè pour violon et piano
  Par V.H.Yenovk, op. 77 ( 1924, Athene )

Πηγές:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
2. Πνευματικός Όμιλος Λεμεσού: Βαχράμ Γενοβκιάν