Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Φιλολογικό ψευδώνυμο της ποιήτριας Πίτσας Μόρτη - Σωτηρίου. Γεννήθηκε στο Παλαιχώρι το 1940 αλλά έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στη Λεμεσό. Βαφτίστηκε Καλλιόπη. Πατέρας ήταν  ο Ευάγγελος Μόρτης και  μητέρα της η Μαρίτσα Δρουσιώτου. Πέθανε στις 15 Φεβρουαρίου 2023.

Μετά την αποφοίτησή της από το Αθηναΐδειο Γυμνάσιο της Λεμεσού, το 1959, πήγε στην Αθήνα όπου σπούδασε πολιτικές και κοινωνικές επιστήμες στην Πάντειο Σχολή, ενώ στην ίδια σχολή παρακολούθησε και μαθήματα δικαίου και δημοσίων σχέσεων. Η Πίτσα Γαλάζη ήταν μέλος της ΕΟΚΑ και μάλιστα για τη δράση της συνελήφθη ενώ ήταν μαθήτρια στη Λεμεσό. 

Γαλάζη

Πώς πήρε το ψευδώνυμο Γαλάζη; Η ίδια διηγείται σε συνέντευξη της στο Φιλελεύθερο (12 Μαρτίου 2019) ανέφερε:

"Σε κάποιο διαγωνισμό της Παντείου, το 1959, όπου ήθελα να συμμετάσχω -αν και δειλή- φοιτήτρια πρωτοετής στην Αθήνα, στις πολιτικές επιστήμες και στην κοινωνιολογία, ήθελαν ψευδώνυμο και στο φακελάκι το πραγματικό όνομα. Εγώ έψαχνα να βρω κάποιο ανεπιτυχώς, για μέρες. Είχαμε, θυμάμαι, άσκηση κοινωνικής βιολογίας μία μέρα, φορούσα ένα γαλάζιο φουστάνι και καθόμουν προς την κορυφή του αμφιθεάτρου. Οπότε άκουσα τη φωνή του καθηγητή μου, του Γιάννη Παπαζαχαρία, να φωνάζει: «Δεσποινίς γαλάζια, το γραπτό σας παρακαλώ, γιατί ο πίσω αντιγράφει ασύστολα». Έτσι δημιουργήθηκε το «Γαλάζη» με το οποίο υπεγραφε τα έργα της.

Η ποίηση όπως ανέφερε σε συνεντεύξεις της ήταν στο επίκεντρο της ζωής της. Με την ποίηση μπόρεσε να ξεπεράσει όλες τις δυσκολίες που της έτυχαν. Η ίδια έγραψε:

… Επειδή η ποίηση
είναι παρουσία και απουσία,

ρίζα στο χώμα βαθιά και ψηλή κορφή.
Τ’ ουρανού ραφή
και πληγή που χαίνει κι ανανεώνεται,
θάλασσα που βουλιαγμένο το πρόσωπο κρατεί
και μυστικά το ταξιδεύει.
Για τούτο υπάρχω
γράφοντας ποιήματα,
σε μια εποχή
που Ιφιγένειες πλήθος ανώνυμες θυσιάζονται,
που με καρφιά γύφτικα σταυρώνονται οι λέξεις
κι οι πρωτομάστορες χτίζουν αδιάκοπα
τις γυναίκες σε γεφύρια αστέριωτα…».
(Από την ποιητική συλλογή της Π.Γ «Υπνοπαίδεια»-1978)

Στην Κύπρο

Μεταξύ 1966 και 1969 εργάστηκε στο Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου όπου είχε την ευθύνη διαφόρων πολιτιστικού περιεχομένου ραδιοφωνικών προγραμμάτων. 

Αργότερα εργάστηκε ως δημοσιογράφος. Συνεργάστηκε με εφημερίδες και περιοδικά, κυρίως σε θέματα φιλολογικά. Από το 1970 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη γενέτειρά της. Διετέλεσε μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής γραμμάτων του υπουργείου Παιδείας της Κύπρου, μεταξύ 1971 και 1973. Υπήρξε  μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Κύπρου, καθώς και αντιστοίχων οργανώσεων της Ελλάδας. Με διακεκριμένα μέλη της πνευματικής ζωής της Ελλάδας διατηρούσε  στενές σχέσεις.

Εργο: 

Στα κυπριακά γράμματα εμφανίστηκε ενώ ήταν ακόμη μαθήτρια γυμνασίου. Φοιτήτρια στην Αθήνα, εξέδωσε εκεί την πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο Στιγμές Εφηβείας (Αθήνα, 1963), εμπνευσμένη από τον κυπριακό απελευθερωτικό αγώνα του 1955 - 59. Ακολούθησαν άλλες ποιητικές συλλογές:

1. Στιγμές Εφηβείας (Αθήνα, 1963),
2. Στα περιθώρια των καιρών (Αθήνα, 1968)
3. Άσπρη Πολιτεία (Αθήνα, 1969)
4. Δέντρα και Θάλασσα (Αθήνα, 1969)
5. Ψηφιδωτό (Αθήνα, 1973)
6. Η Αδελφή του Αλέξανδρου (Αθήνα, 1973)
7. Υπνοπαιδεία (Αθήνα, 1978)
8. Σηματωροί (Αθήνα, 1984)
9. Τα πουλιά του Ευστόλιου και ο Έγκλειστος (Αθήνα, 1997)
10. Τα έψιλον της Ελένης (Αθήνα, 1998)
11. Οδός Αιμιλίου Χουρμουζίου (Αθήνα, 2005)

Για την ποιητική της συλλογή Σηματωροί τιμήθηκε με κρατικό βραβείο από το υπουργείο Παιδείας της Κύπρου, το οποίο όμως δεν απεδέχθη. Με κρατικό βραβείο ποίησης τιμήθηκε και η ποιητική της συλλογή Δέντρα και Θάλασσα.

Συνεργασίες της Πίτσας Γαλάζη βρίσκονται δημοσιευμένες στα κυριότερα κυπριακά και ελλαδικά λογοτεχνικά περιοδικά. Ποίησή της μεταφράστηκε σε ξένες γλώσσες και ανθολογήθηκε σε αρκετές Ανθολογίες.

Η Πίτσα Γαλάζη κατείχε μια από τις πρώτες θέσεις μεταξύ των συγχρόνων Κυπρίων ποιητριών. Στους στίχους της, που διακρίνονται για τη μουσικότητα και τον παλμό τους, αγρυπνά η ελληνική της συνείδηση. Ο σύγχρονος άνθρωπος και τα αδιέξοδά του περιλαμβάνονται επίσης στους προβληματισμούς της. Η ποιητική της ευαισθησία είναι πολυσύνθετη και στη λυρικότητά της επιτυγχάνει την αισθητική καταξίωση. Αυθεντική και με δικό της προσωπικό ύφος, συνδέει την τέχνη της με τα ιστορικά δρώμενα της κυπριακής πολιτικοκοινωνικής πραγματικότητας.

Πηγές:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
2. Συνέντευξη στο Φιλελεύθερο: «Γερνάω αλλά έχω βρέφη όνειρα»