Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Είναι πολιτικός όρος που καθιερώθηκε στη διπλωματική γλώσσα το 1822, κατά τη διάρκεια των συζητήσεων στη Βερόνα της Ιταλίας, σχετικών με την ελληνική επανάσταση. Ο όρος ανατολικό ζήτημα χαρακτηρίζει το μακροχρόνιο και περίπλοκο πρόβλημα της πολιτικής κυριαρχίας στην ανατολική Μεσόγειο και στην νοτιοανατολική Ευρώπη, από την εποχή των πρώτων τουρκικών κατακτήσεων κατά τον 11ο αιώνα, μέχρι και το πρώτο τρίτο του 20ου αιώνα. Ουσιαστικά το ανατολικό ζήτημα υποδηλώνει τα περίπλοκα πολιτικοοικονομικά προβλήματα που δημιουργήθηκαν με την εξάπλωση των Οθωμανών στα Βαλκάνια και στη Μέση Ανατολή καθώς και στην ανατολική Μεσόγειο (με την κατάκτηση της Κύπρου στα 1570-71) καθώς και με την σταδιακή υποχώρησή τους και συρρίκνωσή τους στη Μικρά Ασία.

Η Κύπρος, που απετέλεσε κατακτημένο τμήμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας από το 1570-71 και που περιήλθε στην κατοχή της Μεγάλης Βρεττανίας ύστερα από 307 χρόνια, απετέλεσε μέρος του ανατολικού ζητήματος στο οποίο βρέθηκαν αναμεμειγμένες πολλές χώρες για πολλά χρόνια, με κυριότερες την Τουρκία, την Ελλάδα, τον Λίβανο, την Αρμενία, τη Σερβία, την Ρουμανία, την Βουλγαρία, και φυσικά τις μεγάλες δυνάμεις Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία κ.ά. Όπως είναι φυσικό, όλες σχεδόν οι χώρες της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και ακόμη και της Βόρειας Αφρικής, βρέθηκαν κατά καιρούς αναμεμειγμένες στο ανατολικό ζήτημα, ενώ κατά την μακρόχρονη διάρκεια της ύπαρξής του πολλά κράτη διαλύθηκαν και άλλα δημιουργήθηκαν.

Αρκετοί πόλεμοι εντάσσονται στα πλαίσια του όρου ανατολικό ζήτημα, όπως η ελληνική επανάσταση του 1821, ο πόλεμος της Κριμαίας του 1853 - 1856, το ζήτημα του Λιβάνου του 1860-61, ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897, ο ιταλοτουρκικός πόλεμος του 1911-12, οι βαλκανικοί πόλεμοι του 1912-13, ο αρμενοτουρκικός πόλεμος του 1920, ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1919-22 κ.ά. Επίσης, αρκετές διμερείς ή πολυμερείς συμφωνίες και συνθήκες υπεγράφησαν κατά καιρούς. Η βασικότερη απ' αυτές σε σχέση προς την Κύπρο, ήταν η σύμβαση μεταξύ Αγγλίας και Τουρκίας το 1878 (που ανακοινώθηκε στο συνέδριο του Βερολίνου), βάσει της οποίας η Κύπρος εκχωρείτο από την δεύτερη στην πρώτη, «ίνα κατέχεται και διοικείται υπ' αυτής». Μια άλλη σημαντική για την Κύπρο συνθήκη ήταν εκείνη της Λωζάνης του 1923, βάσει της οποίας η Τουρκία επαραιτείτο όλων των επί της Κύπρου δικαιωμάτων της.