Βουλή
Λόγω της μοναρχικής υφής των πολιτευμάτων των βασιλείων - πόλεων στην κλασσική και προκλασσική Κύπρο, οι δημοκρατικοί θεσμοί της κλασσικής αρχαιότητας δεν είχαν διαμορφωθεί σ’ αυτήν παρά μόνο κατά την Ελληνιστική - Πτολεμαϊκή εποχή, οπότε οι μοναρχικοί θεσμοί των κυπριακών βασιλείων και τα ίδια τα βασίλεια διαβρώθηκαν σταδιακά ή καταργήθηκαν από την εμπλοκή τους στους πολέμους των Διαδόχων και προπάντων από την διοίκηση του νησιού από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή (306-294 π.Χ.) και τους Πτολεμαίους (294-58, 48-30 π.Χ.). Ήδη επί Μεγάλου Αλεξάνδρου η Σαλαμίς έκοπτε χάλκινα νομίσματα εν ονόματι των πολιτών της, όπως συνέβαινε και με άλλες πόλεις της Μικράς Ασίας τότε κατ' εκχώρηση του ιδίου του Μακεδόνος πολεμάρχου. Οι δημοκρατικοί αυτοί θεσμοί αφορούσαν κυρίως περιορισμένη τοπική αυτοδιοίκηση θρησκευτικού, αθλητικού και μορφωτικού-παιδευτικού χαρακτήρα. Οι πόλεις είχαν βουλήν και δῆμον με αξιωματούχους όπως: Ὀνήσανδρος γραμματεύς τῆς Παφίων πόλεως ˙ Κάλλιππος δίς γραμματεύσας τῆς βουλῆς καί τοῦ δήμου καί ἠρχευκώς τῆς πόλεως (ἀρχεύω = άρχω, διοικώ σε θρησκευτικά θέματα) ˙ Ποτάμων τῶν ἐν Πάφῳ γεγυμνασιαρχηκότων καί ἡγητορευκότων σε αφιέρωση του κοινού Κυπρίων των πρώτων Ρωμαϊκών χρόνων (ἁγήτωρ ή ἡγήτωρ - ιερεύς προεδρεύων στις θυσίες της Αφροδίτης στην Κύπρο) ˙ Φανοκλέα Νικολάου πολιτικόν ἀρχιερέα... γυμνασιαρχήσαντα τό ζ' L. ...ἡ βουλή καί ὁ δῆμος [Καρπασέων] τιμῆς χάριν δεδόχθ[αι] [τῇ βουλῇ καί τῷ δήμῳ ἐπαιν]έσαι [τόν δεῖνα τοῦ δεῖνος Πα]ταρέα, τῶν [...ἀρχιτέκτονα τῆς [...)εως κλπ. [L- βασιλεύοντος Πτο]λεμαίου... [Ἒδοξεν Κουριέων τῇ βουλῇ ˙ [οἱ ἂρχοντες εἶπ]αν... Ἐπειδή... (τιμητικό ψήφισμα για έναν φρούραρχο) ἓνεκεν ἀρε[τῆς καί ἀ]νδραγαθίας ... Ακόμη: [Ἐπειδή ὁ δεῖνα, τῶν ἀρχόντων κ]αί ἀρξάντων, ὁ ἱερεύς... καί ἀγορανόμος καί... [δεδόχθαι τῇ βουλῇ τούτοι]ς ἐπαινέσαι τε... Καί Διονύσιον Τιμοστράτου ἱερέα γραμματεύσαντα βουλῆς καί δήμου ν γυμνα[σιαρ]χήσαντος ν Τιμόστρατος [Τιμοκ]ράτου?ν τόν ἴδιον ν υἱόν (Τ.Β. Mitford, The Inscriptions of Kourion, 1971) κλπ.
Η δημόσια εκπαίδευση ανετίθετο από τη βουλή της πόλεως σε γυμνασιάρχους, που συχνά τους ανέθεταν επιγραφές τιμητικές. Η βουλή αναφέρεται και σε αναθηματικές επιγραφές αθλητών στα Παναθήναια.
Κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους οι δημοτικοί θεσμοί συνεχίστηκαν: βουλή, δήμος, γερουσία, όπως γνωρίζουμε από επιγραφές αναθηματικές και/ ή τιμητικές. Πώς εκλεγόταν η βουλή και αν διοριζόταν δεν ξέρουμε με ακρίβεια για όλες τις περιπτώσεις. Αν όμως η περίπτωση των Σόλων όπου εκλεγόταν από τον τιμητήν (censor) μπορεί να θεωρηθεί ενδεικτική του κανόνος, τότε ίσως πρέπει και στις άλλες πόλεις να συνέβαινε το ίδιο. Στη Σαλαμίνα πιθανώς η γερουσία ταυτιζόταν προς τη βουλή, και ο ρόλος της σε μια ειδική περίπτωση, του χρέους των Σαλαμινίων προς τους Βρούτο και Σκάπτιο στα 58-50 π.Χ., υπήρξε δυσάρεστος: επειδή η πόλη καθυστερούσε την πληρωμή, ο Βρούτος φυλάκισε την γερουσίαν (=βουλή) της στο οίκημα της ωσότου πέντε από τα μέλη της πέθαναν από πείνα. Αυτό μαρτυρεί ότι το σώμα αυτό μπορούσε να αναλάβει την εκπροσώπηση της πόλεως ως συνόλου ή ως νομικού προσώπου σε οικονομικά θέματα, που προφανώς σχετίζονταν προς κοινά συμφέροντα όλων των πολιτών — δημοτικές δαπάνες, κοινωφελή έργα κλπ. Σε διάφορα τέτοια θέματα αναφέρεται ότι αναλαμβάνονταν πρωτοβουλίες από την πόλιν ή από την βουλήν (Σαλαμίς, Κίτιον) ή από την βουλήν καί τόν δῆμον μαζί (Σαλαμίς, Πάφος, Λάπηθος), τον δῆμον μόνο ή την γερουσίαν μόνη. Όπως και στην Ελληνιστική εποχή (Πάφος, Κίτιον, Λάρνακας της Λαπήθου, Αμαθούς, Χύτροι) υπήρχαν οι ἀγορανόμοι και πολιτικοί στρατηγοί ή τῆς πόλεως στρατηγοί, δημοτικοί άρχοντες διάφοροι από τον στρατηγόν τῆς νήσου, έτσι και στη Ρωμαϊκή εποχή. Το ίδιο ισχύει και για τους γυμνασιάρχους, υπευθύνους της δημοσίας εκπαιδεύσεως στα γυμνάσια, κατ' εξοχήν αλλά όχι μόνο αθλητικής (Πάφος, Σαλαμίς, Κίτιον, Λάπηθος), με δικές τους δαπάνες. Υπό τους γυμνασιάρχους ήταν οι ἐφήβαρχοι (Λάπηθος, Χύτροι) ειδικά για τους εφήβους, ενώ στους Σόλους υπήρχε βιβλιοφυλάκιον ή δημόσια βιβλιοθήκη υπό την ευθύνη ειδικού αξιωματούχου υπευθύνου, όπως κι όλοι οι πιο πάνω, στην βουλήν της πόλεως. Αντίθετα φαίνεται ότι δεν ήταν υπόλογοι στη βουλή ο λογιστής για τα οικονομικά και ο λιμενάρχης (=επιθεωρητής λιμανιών) που στέλνονταν από τη Ρώμη. Παραδείγματα: Αὐτοκράτωρ Καίσαρ, Θεοῦ Νέρουα υἱός, Νέρουας Τραϊανός... λιθόστρωτον κατεσκεύασεν... τῆς δαπάνης γενομένης ἐκ τῶν βουλευτικῶν διαδομάτων καθώς ἡ Κουριέων βουλή ἐδογμάτισεν καί Κόιντος Σέππιος Κέλ(ε)ρ ἀνθύπατος συνεχώρησεν (Mitford ε.α., σ. 217). Χαρακτηριστική η αναγκαιότης εγκρίσεως του ανθυπάτου για την κατασκευή δρόμου προς πρόπυλον που έφερε στην Παφίαν ὁδόν. [Τιβέρ]ιον Κλαύδιον Νικόπολιν? Ἱππάρ[χου...] Νι... [ἀρχι]ερέα διά βίου τῶν Σεβαστῶν καί τῆς Ἱερᾶς σ[υνόδ]ου Κ[ύπρου]... [γραμ]ματεύσαντα βουλῆς καί δήμου, ἂρχοντα τῆς πόλ[εως]... (ΑΚΕΠ, Δα', σσ. 272-273 αρ. 203). Αὐτοκράτορα... Τραϊανόν Ἀδριανόν... σωτῆρα καί εὐεργέτην [τῆς πόλεως,] Λαπηθίων ἡ βουλή καί ὁ δ[ῆμος).