Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Χωριό της επαρχίας Πάφου, 12 περίπου χμ. στα ΝΑ. της Πάφου, με υψόμετρο 105 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Το μεγαλύτερο μέρος του χωριού είναι τοποθετημένο πάνω σε κρητίδες, μάργες και μαργαϊκές κρητίδες του σχηματισμού Πάχνας. Το ανάγλυφο, που είναι συνέχεια της θαλάσσιας αναβαθμίδας στα ΝΔ., αρχίζει να ανεβαίνει στα βόρεια, όπου το υψόμετρο φθάνει τα 254 μ. Στην περιοχή του χωριού αναπτύχθηκαν ασβεστούχα εδάφη, ξερορεντζίνες και εδάφη του σχηματισμού των Μαμωνιών.

Στην Αναρίτα, που δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 475 χιλιοστόμετρα, καλλιεργούνται τα αμπέλια (οινοποιήσιμες και επιτραπέζιες ποικιλίες), οι αμυγδαλιές, τα σιτηρά, λίγα φυστίκια, νομευτικά φυτά και λίγα λαχανικά. Δεν απουσιάζουν οι λίγες πατάτες, τα εσπεριδοειδή και οι ελιές. Καλλιεργούνται επίσης τα όσπρια, οι χαρουπιές και το σησάμι. Η Αναρίτα έχει ευεργετηθεί από το αρδευτικό έργο της Πάφου με την άρδευση αρκετής έκτασης γης στα πλαίσια του έργου.

Η Αναρίτα είναι ένα από τα μεγάλα κτηνοτροφικά χωριά της Πάφου. Ακόμη το χωριό φημίζεται για τα χαλλούμια και τη μυζήθρα του. Οι καφκάλλες στα βορειοανατολικά του χωριού με το θυμάρι, τα ασφοδέλια και τα άλλα άγρια φυτά που τις καλύπτουν, προσφέρουν χώρο για τη βόσκηση των ζώων. Κατά τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκαν στην περιοχή μερικές σύγχρονες κτηνοτροφικές μονάδες.

Πολύ κοντά στην Αναρίτα δημιουργήθηκε μικρό δάσος με κυρίαρχα δέντρα τις αγριελιές, τις αγριοχαρουπιές, τις περνιές και ιδιαίτερα τις ακακίες. Διασχίζοντας το δάσος από τον κύριο δρόμο προς την Αμαργέτη, ιδιαίτερα τους ανοιξιάτικους μήνες, η πληθωρική ακακία με τα κίτρινα άνθη της προσφέρει μια εικόνα μεγάλης ομορφιάς.

Ο πληθυσμός της Αναρίτας παρουσίασε μια σταθερή αύξηση από το 1881 ως το 1960. Όμως, παρά τη μικρή απόσταση του χωριού από την Πάφο, ο πληθυσμός μειώθηκε αισθητά κατά τα επόμενα χρόνια. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Το χωριό βρίσκεται πολύ κοντά στον κύριο δρόμο Πάφου - Λεμεσού (1,5 περίπου χμ.) και συνδέεται με το τουρκοκυπριακό χωριό Φοίνικας, καθώς και με την Αμαργέτη, την Πενταλιά και την Παναγιά με ασφαλτόστρωτο δρόμο. Η Αναρίτα, όπως όλη η παράκτια Πάφος από την Πέτρα του Ρωμιού μέχρι τον Πωμό και πάρα πέρα (σύνορα Λευκωσίας - Πάφου) καλύπτεται από πολεοδομικές ζώνες.

Το χωριό περιλαμβάνεται στον κατάλογο μεσαιωνικών φέουδων του de Mas Latrie (L. de Mas Latrie, L'ile de Chypre, sa Situation Presente et ses Souvenirs du Moyen-Age, σ. 404). Ο Mas Latrie χρησιμοποιεί την ονομασία Anarista αντί Αναρίτα στη σελίδα 256 του τρίτου τόμου του Histoire de l'ile de Chypre και την ονομασία Anarrida στη σελίδα 512 του ίδιου τόμου. Σε παλαιούς χάρτες το χωριό είναι σημειωμένο ως Anarit και αναφέρεται από τον ντε Μας Λατρί ως φέουδο κατά τον Μεσαίωνα. Επίσης, απαντάται και σε παλαιό χειρόγραφο, των χρόνων της Βενετοκρατίας, μεταξύ των χωριών του Q. Μ. Janutio Salviati.

Ο Περικλής Μιχαηλίδης (1887) αναφέρει πως η Αναρίτα διέθετε σχολείο, όταν άλλα σχετικά μεγάλα χωριά της Πάφου με περισσότερο πληθυσμό (Κονιά, Λετύμπου, κλπ.) δεν είχαν σχολείο. Ο Τζέφρυ (1918) εγκωμιάζει τα «μικρά τυριά» της Αναρίτας καθώς και τις εκκλησίες της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Ονουφρίου. Ο Γκάννις αναφέρεται στο ερειπωμένο μοναστήρι του Αγίου Ονησιφόρου που βρίσκεται κοντά στο χωριό. Σύμφωνα με την παράδοση ο άγιος Ονησίφορος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη κι όταν μεγάλωσε έγινε αρχηγός του στόλου της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Έλαβε μέρος σε πολλούς πολέμους, όμως στο τέλος βαρέθηκε την πολεμική ζωή, εγκατέλειψε τη θέση του και απομονώθηκε στην Αναρίτα, όπου έζησε ως ασκητής. Εκεί πέθανε και τάφηκε. Μετά το θάνατό του ανακηρύχθηκε άγιος. Στο μέρος όπου έζησε κτίστηκε μοναστήρι.

Οι εκκλησίες του χωριού είναι αφιερωμένες στην αγία Μαρίνα, στον άγιο Ονησίφορο και στον άγιο Στέφανο.

Τοπων: Αναρίτα, όνομα άγνωστης προέλευσης. Ο J.C. Goodwin (A Toponymy of Cyprus), το συσχετίζει προς την αναρή, το κυπριακό αυτό είδος τυριού, αν και η εύκολη αυτή εξήγηση δεν είναι γενικά αποδεκτή.