Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ήταν, πιθανόν, ανεψιός του Γουλιέλμου ντε Βιλλαρέ και διάδοχός του στο αξίωμα του μεγάλου μαγίστρου του τάγματος των Ιωαννιτών ιπποτών. Κατά τη διάρκεια της θητείας του τα πιο σημαντικά γεγονότα στη ζωή του τάγματος ήταν: α) Η διάλυση του τάγματος των Ναϊτών, των οποίων η τεράστια περιουσία στην Κύπρο περιήλθε στην ιδιοκτησία του τάγματος των Ιωαννιτών. β) Η κατάληψη της Ρόδου από τους Ιωαννίτες ιππότες που την απέσπασαν από τη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Σκοπός της επιχείρησης αυτής ήταν η απόκτηση ανεξάρτητης βάσης του τάγματος και η απαλλαγή του από την κηδεμονία των Λουζινιανών βασιλιάδων της Κύπρου. Κατά τον Μάιο του 1306 ο Γενουάτης πειρατής Βινιόλο ντε Βινιόλι συνάντησε τον Φουλκ κοντά στη Λεμεσό και συμφώνησε μαζί του σχέδιο κατάληψης νησιών του Αιγαίου, από τα οποία η Ρόδος θα περιερχόταν στο μερίδιο των Ιωαννιτών. Στις 23.6.1306 ξεκίνησε από τη Λεμεσό μικρός στόλος που συνοδευόταν και από δυο γενουατικά πλοία. Όλοι μαζί πολιόρκησαν τη Ρόδο, που άντεξε 2 ως 4 χρόνια. Η πολιορκία έληξε με την παράδοση της Ρόδου στις 15.8.1310.

Ο Φουλκ έλαβε προσωπικά μέρος στην πολιορκία της Ρόδου, από τα τέλη του 1306, οπότε αναχώρησε από την Κύπρο ύστερα από σύνοδο του τάγματος στη Λεμεσό στις 3.11.1306. Γρήγορα όμως έφυγε για τη Δύση, όπου στις 5.9.1307 ο πάπας επικύρωσε την αναμενόμενη κατοχή της Ρόδου από τους Ιωαννίτες ως νόμιμη. Ο Φουλκ επανήλθε στη Ρόδο προ του Ιουλίου του 1310, αλλά δεν επέστρεψε ξανά στην Κύπρο.

Στην έριδα μεταξύ Ερρίκου Β', βασιλιά της Κύπρου, και του αδελφού του Αμωρύ, άρχοντα της Τύρου, που άρχισε στις 26.4.1306, οι Ιωαννίτες υπό τον Φουλκ, όπως και οι Ναΐτες, αρχικά στάθηκαν μεσολαβητές. Αλλά η μεσολάβηση αποδείχθηκε μάταιη όταν οι Ναΐτες τάχθηκαν υπέρ του Αμωρύ, που για να ελκύσει την εύνοια του Φουλκ έστειλε δυο πλοία στη Ρόδο να βοηθήσουν το τάγμα του στην επιχείρηση. Παρόλα αυτά οι Ιωαννίτες τήρησαν διφορούμενη στάση, και μόλις στις αρχές του 1308 υπεστήριξαν τον Αμωρύ, πιέζοντας διά του μεγάλου διοικητή τους Γουΐδου ντε Σεβεράκ, τον Ερρίκο Β' να τον διορίσει κυβερνήτη της Κύπρου (1309). Ακριβώς όμως όταν ο Αμωρύ δοκίμασε διά του Σεβεράκ και του στρατάρχη του τάγματος να πείσει τον αδελφό του να παραιτηθεί, ο Φουλκ πήρε την απόφαση να συνταχθεί το τάγμα οριστικά με τον Ερρίκο, ενώ οι Ναΐτες, αντιμετωπίζοντας την επίθεση του πάπα και του Φιλίππου του Ωραίου της Γαλλίας εναντίον τους (που ο Αμωρύ υποχρεώθηκε να εφαρμόσει με σκληρότητα στην Κύπρο), στράφηκαν τώρα εναντίον του Αμωρύ. Ο Ερρίκος, υπό περιορισμό τότε, απλώς σιώπησε, αν και ήταν όχι φιλικός προς τους Ναΐτες. Ο Αμωρύ έμαθε ότι ο Ερρίκος θα διέφευγε στη Ρόδο με τη σταυροφοριακή δύναμη των Ιωαννιτών που τότε αναμενόταν στην Κύπρο υπό τον Φουλκ ντε Βιλλαρέ. Γι’ αυτό απαγόρευσε την επίσκεψη του στρατάρχη του τάγματος Φρ. Σιμόν ντε Ρατ στον βασιλιά (1309) που είχε σχεδιάσει ο Φουλκ.

Στις αρχές του 1310 υπήρξε φήμη ότι ο Φουλκ είχε στείλει γενουατικό πλοίο να παραλάβει τον Ερρίκο για να τον μεταφέρει στη Ρόδο, γι’ αυτό ο Αμωρύ έστειλε τον αδελφό του στην Αρμενία (Φεβρ. 1310). Όταν στις 5.6.1310 ο Αμωρύ δολοφονήθηκε από τον φρουρό του, οι Ιωαννίτες και πρώτος ο Φουλκ θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για τον φόνο, πολύ περισσότερο που μια ομάδα τους επισκέφθηκε τη μέρα εκείνη τον βασιλιά και τον βρήκε νεκρό. Την ίδια μέρα ο μεγάλος διοικητής των Ιωαννιτών Γουΐδος ντε Σεβεράκ είχε φθάσει από την Αρμενία στην Αμμόχωστο με διαταγή του Ερρίκου Β' που διόριζε τον μεγάλο μάγιστρο των Ιωαννιτών, τον Φουλκ ντε Βιλλαρέ, αντιβασιλιά της Κύπρου.

Η απελευθέρωση του επιληπτικού Ερρίκου από την κράτησή του στην Αρμενία έγινε με σύντονες ενέργειες των Ιωαννιτών και του Φουλκ, που μετέπεισαν τον βασιλιά Όσιν, εχθρικά διατεθειμένο λόγω φημών για κακομεταχείριση ή φόνο της αδελφής του, γυναίκας του Αμωρύ και των παιδιών τους από τους Ιωαννίτες και τους ανθρώπους του Ερρίκου. Σαράντα ένοπλοι Ιωαννίτες από τη Ρόδο (26.6.1310) συνόδευσαν το βασιλιά κατά την επιστροφή του (20.9.1310), και άλλη δύναμη 80 ιπποτών, 20 εφίππων φρουρών και 200 πεζών εστάλησαν έπειτα από τον Φουλκ για να τον ενισχύσουν, στην πραγματικότητα για να τον ελέγχουν. Οι συνεννοήσεις για την επιστροφή του βασιλιά παρά λίγο να κατέληγαν σε αιματηρή σύγκρουση Αμωρικών από την μια και Ιωαννιτών - βασιλοφρόνων από την άλλη, καθώς οι τελευταίοι διόρισαν δυο αντικαταστάτες του μεγάλου μαγίστρου για να ασκούν την αντιβασιλεία μέχρι της επιστροφής του Ερρίκου διότι ο Φουλκ δεν μπορούσε να εγκαταλείψει τη Ρόδο.

Τον ίδιο χρόνο οι Ιωαννίτες μετακίνησαν το αρχηγείο τους από την Κύπρο στη Ρόδο, χωρίς να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους στην πρώτη, όπου ο βασιλιάς τελούσε υπό τη ν προστασία τους. Όταν έληξε η δίκη των Ναϊτών στην Κύπρο με ανάγνωση αποφάσεως του πάπα Κλήμεντος Ε' σε συνέλευση επισκόπων και εκπροσώπων των ταγμάτων στη Λευκωσία στις 7.11.1313 για απογύμνωση των Ναϊτών από τις περιουσίες τους και καθαίρεσή τους, οι πλείστες από τις περιουσίες αυτές στην Κύπρο μεταβιβάστηκαν στους Ιωαννίτες. Τότε ο Φουλκ εξουσιοδότησε μαζί με επτά άλλους αξιωματούχους του τάγματός του το μεγάλο διοικητή του τάγματος του Albert Schwarzburg, που τον ευνοούσε σκανδαλωδώς με πολλές χαριστικές παροχές, να παραλάβει τα κτήματα των Ναϊτών στις διάφορες χώρες περιλαμβανομένης της Κύπρου. Γρήγορα όμως ο Albert βαρέθηκε και γύρισε στη Ρόδο. Η εύνοια προς τον Albert συνεχίστηκε, παρ' όλα αυτά, και στα 1319 του εκχωρήθηκαν τα μισά κτήματα του τάγματος στην Κύπρο, εισοδηματικού ύψους 30.000 βυζαντίων, και αυτό ύστερα από σκανδαλώδη παράλειψή του να καταβάλει άλλες 30.000 βυζάντια που όφειλε για την ενοικίαση ολοκλήρων των κτημάτων στη μισή τιμή τους, παράλειψη που του είχε στοιχίσει την καθαίρεσή του από τον πάπα στις 4.10.1317, που ήρθη με νέα παπική διαταγή στις 1.3.1319 λόγω στρατιωτικής ανδραγαθίας του κατά των απίστων στα 1318. Από αυτήν επωφελήθηκε ο Albert για να επιτύχει την εκχώρηση των μισών κτημάτων τότε. Τα άλλα μισά εκχωρήθηκαν στον Maurice Pagnac, μεγάλο διδάσκαλο του τάγματος στην Αρμενία. Όλα αυτά όμως τα σκάνδαλα στοίχισαν στο Φουλκ ντε Βιλλαρέ την καθαίρεσή του από τον πάπα (1317). Έτσι έληξε μια σταδιοδρομία σημαντική ενός ανθρώπου που υποσχόταν πολλά στα πρώτα χρόνια της θητείας του στον τομέα της σταυροφορίας, που την ετοίμαζε πυρετωδώς στα 1308-1310, αλλά την εγκατέλειψε για να καταλάβει βυζαντινά νησιά όπως τη Ρόδο και να ασχοληθεί με σκανδαλώδεις επιχειρήσεις. Χαρακτηριστικά ο Φουλκ στα 1309 είχε ζητήσει από τον πάπα να απαιτήσει από το τάγμα των Τευτόνων ιπποτών να μετάσχει και αυτό στις ετοιμασίες για σταυροφορία και επίσης του τόνιζε την ανάγκη πλήρους ενημερώσεώς του για την κατάσταση του Ισλάμ που πιο άμεσα απειλούσε την Κύπρο. Απαραίτητη για τη σταυροφορία θεωρούσε τότε (1308- 1310) τη συμμετοχή του βασιλιά της Κύπρου και βασικός στόχος της θα ήταν ο αποκλεισμός της Αιγύπτου από το στόλο των Χριστιανών, ακολουθούμενος από επιδρομές δολιοφθοράς στις πηγές προμηθειών της μετά ένα χρόνο.

Ανάμεσα στις διπλωματικές επιτυχίες του ήταν ο γάμος της Κυπρίας πριγκίπισσας Μαρίας Λουζινιανής με τον Ιάκωβο της Αραγονίας στα 1315 με ενέργειες Καταλανών Ιωαννιτών που απέβλεπαν στην ενδυνάμωση της ναυτικής παρουσίας του τάγματος στην ανατολική Μεσόγειο και στην εξυπηρέτηση καταλανικών δυναστικών και εμπορικών συμφερόντων στην περιοχή. Ωστόσο γρήγορα ο Ιάκωβος εγκατέλειψε τα ανατολικά του σχέδια προτού ακόμη πεθάνει άτεκνη η Μαρία (1322). Παρά τις πολλές επιχειρήσεις του το τάγμα επί Φουλκ ντε Βιλλαρέ ήταν πάντα καταχρεωμένο και η έλλειψη χρημάτων ήταν μια από τις αιτίες της ματαίωσης των σταυροφοριακών του σχεδίων. Η σχεδιαζόμενη στα 1308-1310 σταυροφορία υπήρξε πρόσχημα για τον Βιλλαρέ για να αναδιοργανώσει και ενισχύσει το τάγμα σε βάρος του Βυζαντίου. Στα 1317 τόση ήταν η δυσπραγία των αδελφών στη Ρόδο ώστε ο πάπας ζήτησε από τον Ερρίκο Β' να μη εμποδίσει την εξαγωγή στη Ρόδο προϊόντων των κτημάτων του τάγματος στην Κύπρο.