Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αναλιόντας- Analiontas. Χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, 380 περίπου μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και 20 περίπου χμ. στα νότια της Λευκωσίας. Ο Αναλιόντας είναι τοποθετημένος πάνω στις λάβες, που περιστοιχίζουν τον ορεινό όγκο του Τροόδους και χαρακτηρίζεται από ήπιους αποστρογγυλωμένους λόφους, που μόλις φθάνουν το ύψος των 436 μ. στα ανατολικά και το ύψος των 473 μ. στα δυτικά. Οι κρητίδες του σχηματισμού Λαπήθου εκτείνονται στα βόρεια του οικισμού. Η μορφολογία είναι διαμελισμένη από τους παραποτάμους του Αλυκού (ο ίδιος ο Αλυκός είναι παραπόταμος του Γιαλιά) και τα εδάφη που αναπτύχθηκαν στην περιοχή του χωριού είναι τα ασβεστούχα και τα φαιοχώματα.

Στον Αναλιόντα, που δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 425 χιλιοστόμετρα, υπάρχουν αρκετές άγονες και ακαλλιέργητες εκτάσεις. Καλλιεργούνται κυρίως τα σιτηρά, τα όσπρια, τα νομευτικά φυτά, λίγα λαχανικά, λίγα εσπεριδοειδή, λίγα οπωροφόρα, αμυγδαλιές και ελιές. Η κτηνοτροφία είναι περιορισμένη.

Κοντά στο χωριό βρίσκεται το μοναστήρι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, που κατά τα τελευταία χρόνια επαναλειτούργησε ως μοναστήρι καλογριών.

Ο Αναλιόντας γνώρισε μια σταθερή πληθυσμιακή άνοδο από το 1881 ως το 2001. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ο οικισμός του Αναλιόντα διακρίνεται για μερικά γραφικά σπίτια κτισμένα με λάβες και πλιθάρι, λίγα παραδοσιακά ανώγια, ένα στενό γεφύρι κάπου στο μέσο του οικισμού πάνω σε ένα ποταμάκι, παραδοσιακά ξωπόρτια και καμάρες και χολετρωτά κεραμίδια στις στέγες. Στην περιφέρεια του οικισμού κυριαρχούν οι σύγχρονες οικοδομές.

Βλέπε λήμμα: Αρχάγγελος

Ο Αναλιόντας συνδέεται μέσω Τσερίου με τη Λευκωσία στα βόρεια, μέσω Μαθιάτη με τον Λυθροδόντα στα νότια, και μέσω Καμπιών με τον Μαχαιρά στα νοτιοδυτικά. Στα νοτιοδυτικά του χωριού, πάνω σ' ένα ξερό και άδεντρο λόφο με τρεις σχεδόν κάθετες πλευρές, ορθώνεται το μοναστήρι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.

Ιστορικά στοιχεία

Κατά τον Γκάννις, στον Αναλιόντα πρέπει να υπήρξε κάποιος σημαντικός ρωμαϊκός συνοικισμός αν κρίνει ένας από τους αναρίθμητους τάφους της περιόδου αυτής που αποκαλύφθηκαν στην περιοχή (R. Gunnis, Historic Cyprus, σ. 162). Εκτός από τους τάφους των Ρωμαϊκών κυρίως χρόνων, που βρέθηκαν στην περιοχή κι αποδεικνύουν αρχαία κατοίκηση του χώρου, υπάρχουν ενδείξεις ότι στη διοικητική έκταση του χωριού υφίσταντο και συνοικισμοί των Προϊστορικών χρόνων. Σύμφωνα δε προς τις ενδείξεις, ίσως να υπήρχε και συνοικισμός αρχαιότερος της ως σήμερα γνωστής Νεολιθικής εποχής της προϊστορικής Κύπρου. Αναμένονται στο μέλλον συστηματικές ανασκαφές. Πολλές από τις άφθονες επιγραφές που βρέθηκαν στην περιοχή, χρησιμοποιήθηκαν στην οικοδόμηση  σπιτιών του χωριού.

Ο Ν. Κληρίδης αναφέρει πως στά χρόνια τῆς Φραγκοκρατίας καί στά Βυζαντινά ἦταν ξακουσμένο χωριό γιά τά πολλά θαύματα τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, τοῦ ὁποίου ἡ θαυματουργή εἰκόνα βρίσκεται στήν ἐκκλησία τοῦ χωρίου (Ν. Κληρίδης, Χωριά και Πολιτείες της Κύπρου, σσ. 41-42).

Κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια το χωριό ήταν φέουδο. Εκτός από το ότι ανευρίσκεται σε παλαιούς χάρτες ως Anolinda, σημειώνεται κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας και ως Aiolinda ενώ σε χειρόγραφο της ίδιας περιόδου μνημονεύεται ως Analinda.

Παλαιά ελαιόδεντρα στην περιοχή είναι γνωστά ως «ελιές τους Φράγκους» ή και «φράντζ'ισσες» ή και «φραγκοελιές», κι ασφαλώς παραπέμπουν στα Μεσαιωνικά χρόνια.

Κατά την Αρχαιότητα η περιοχή του χωριού θα πρέπει να περιλαμβανόταν στην έκταση του βασιλείου της Ταμασσού.

Τοπων: Αναλιόντας, δηλαδή Άνω Λέοντας, κατά τον J.C. Goodwin (A Toponymy of Cyprus). Αντίθετα, ο Κάτω Λέοντας έδωσε την ονομασία του χωριού Καταλιόντας. Μια δεύτερη, και πιθανότερη, εκδοχή για το όνομα του χωριού, είναι ότι τούτο προήλθε από τις λέξεις Άνω Ελαιών, όπως κι οι λέξεις Κάτω Ελαιών έδωσαν το όνομα στο χωριό Καταλιόντας.

Πηγή:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια