Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αυτοκράτορας του Βυζαντίου (867-886 μ.Χ.). ιδρυτής της Μακεδονικής δυναστείας των Βυζαντινών αυτοκρατόρων η οποία κατείχε την εξουσία από το 867 μέχρι και το 1056. Ο Βασίλειος ήταν διάδοχος του δολοφονηθέντος από τον ίδιο αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ'. Καταγόταν από φτωχούς γονείς και γεννήθηκε στην Χαριούπολη της Θράκης περί το 812 ή, κατ’ άλλους, περί το 837. Υποστηρίχθηκε ότι ο Βασίλειος ήταν αρμενικής καταγωγής ή και σλαβικής καταγωγής ή ακόμη, κατά τον Α. Βασίλιεφ και άλλους ιστορικούς αρμενο -σλαβικής, νεότεροι όμως ιστορικοί αποδέχονται την ελληνική καταγωγή του. Το χαρακτηριστικό επίθετο Μακεδών του δόθηκε όχι επειδή καταγόταν από τη Μακεδονία, αλλά επειδή η βορειοδυτική Θράκη, όπου γεννήθηκε, υπαγόταν διοικητικά στο θέμα της Μακεδονίας.

Επί ημερών του Βασιλείου Μακεδόνος ολοκληρώθηκε ο αγώνας του προκατόχου του για αδιαμφισβήτητη βυζαντινή κυριαρχία στη Συρία, ενώ ενισχύθηκε η κυριαρχία του Βυζαντίου και στη νοτιοανατολική Μικρά Ασία και κατοχυρώθηκε με συνθήκη η συμμαχία με την Αρμενία. Η Κύπρος επίσης, θεωρείται ότι κερδήθηκε από τους Άραβες και προσαρτήθηκε στο Βυζαντινό κράτος ως χωριστό, ίσως, θέμα, για 7 περίπου χρόνια, οπότε έπεσε πάλι στα χέρια των Αράβων.

Ειδικά για την Κύπρο, το ζήτημα δεν είναι σαφές ούτε απόλυτα ξεκαθαρισμένο, εξαιτίας της ανεπάρκειας και ασάφειας των σχετικών πηγών. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος, εγγονός του Βασιλείου Μακεδόνος, στο έργο του Περί Θεμάτων, αναφέρει: «Ὁ δέ μακάριος καί περιώνυμος ἐν βασιλεῦσι ὁ ἐμός πάππος Βασίλειος εἰς θέματος τάξιν αὐτήν [την Κύπρο] κατέστησε καί διεπέρασεν ἐν αὐτῇ Ἀλέξιον στρατηγόν, ἐκεῖνον τόν περιβόητον, τό γένος Ἀρμένιον, ὃς καί ἐκράτησεν αὐτῆς χρόνους ἑπτά...»

Το χωρίον αυτό του Πορφυρογέννητου ερμηνεύτηκε από διάφορους ιστορικούς με δυο διαφορετικούς τρόπους:

α) Ότι ο Βασίλειος ο Μακεδών κατέλαβε την Κύπρο (ίσως το 875), κατά παράβαση πιθανώς των παλαιότερων συνθηκών μεταξύ Βυζαντινών και Αράβων που προνοούσαν για καθεστώς ουδετερότητας του νησιού. Ο Βασίλειος κράτησε την Κύπρο για 7 περίπου χρόνια (μέχρι το 881/2), οπότε το νησί ανακατελήφθη από τους Άραβες. Στα 7 αυτά χρόνια, κατά τα οποία η Κύπρος αποτέλεσε θέμα της αυτοκρατορίας, εστάλη διοικητής - στρατηγός ο περίφημος Αλέξιος Αρμένιος ο Μούσερε*.

β) Διαφορετική ερμηνεία δίνεται πάλι από άλλους, που υπενθυμίζουν και επιστολή του Κυπρίου αρχιεπισκόπου Κωνσταντίας Επιφανίου Γ', προς τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιγνάτιο με την ευκαιρία της συνόδου του 869, στην οποία επιστολή ο Επιφάνιος ονομάζει τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες «εὐσεβεῖς καί δικαίους μεγάλους βασιλεῖς ἡμῶν». Κατά τη δεύτερη, λοιπόν, ερμηνεία του χωρίου του Πορφυρογέννητου, θεωρείται ότι η Κύπρος ανήκε νωρίτερα στο Βυζαντινό κράτος κι ότι ο Βασίλειος Μακεδών απλώς την μετέτρεψε σε χωριστό θέμα με πρώτο στρατηγό τον Αλέξιο Αρμένιο ο οποίος υπηρέτησε στο νησί για 7 χρόνια.

Ο Πορφυρογέννητος δεν αναφέρει πότε έπαψε η Κύπρος ν' αποτελεί θέμα της αυτοκρατορίας, αλλά γράφει μόνο ότι «πάλιν ἀφηρέθη ὑπό τῶν Σαρακηνῶν καί ταύτην φορολογοῦσιν ὣσπερ καί πρότερον...» Δεν είναι σαφές κατά πόσο η «αφαίρεση» αυτή της Κύπρου από την αυτοκρατορία συνέβη επί ημερών του Βασιλείου Μακεδόνος. Όμως διάδοχος του Βασιλείου ήταν ο Λέων ο Σοφός (886 - 911), για τον οποίο ο Πορφυρογέννητος αναφέρει σε άλλο έργο του (Πρός τόν ἲδιον υἱόν Ρωμανόν), ότι κι αυτός κατέλαβε και κράτησε την Κύπρο για κάποιο χρονικό διάστημα που δεν καθορίζεται.