Βάρβαρος ποταμός
Πιθανή αρχαία ονομασία ποταμού της Κύπρου. Η ονομασία αυτή αναφέρεται από τον τραγικό Ευριπίδη στο έργο του Βάκχαι (στίχοι 402-408):
... Ἰκοίμαν ποτί Κύπρον,
νᾶσον τᾶς Ἀφροδίτας,
ἳν' οἱ θελξίφρονες νέμονται
θνατοῖσιν Ἒρωτες,
Πάφον θ' ἂν ἑκατόστομοι,
βαρβάρου ποταμοῦ ῥοαί καρπίζουσιν ἂνομβροι...
Σε μετάφραση:
... Είθε να φτάσω στην Κύπρο το νησί της Αφροδίτης, όπου οι θεραπευτές οι Έρωτες συζούν με τους θνητούς, στην Πάφο που οι εκατόστομες κι άβροχες κοίτες καρπίζουν του Βάρβαρου του ποταμού...
Ο αναφερόμενος από τον Ευριπίδη Βάρβαρος ποταμός απετέλεσε πολυσυζητημένο θέμα και ποικίλες ερμηνείες δόθηκαν, πιθανές αλλά και εντελώς απίθανες. Μερικοί υποστήριξαν πως πρόκειται για τον ποταμό Νείλο (;) της Αιγύπτου, άλλοι υποστήριξαν ότι ο Ευριπίδης εννοούσε τα οφέλη που είχε η Πάφος από το εμπόριο με την Αίγυπτο, μερικοί άλλοι προτίμησαν να διορθώσουν το κείμενο του ποιητή είτε αντικαθιστώντας την Πάφο με άλλες περιοχές, είτε αλλάζοντας το όνομα του ποταμού από Βάρβαρον σε Βώκαρον (ποταμό που με την ονομασία αυτή υπάρχει στο ελληνικό νησί Σαλαμίνα).
Άλλοι μελετητές πιστεύουν, πιο απλά, ότι εφόσον ο Ευριπίδης ομιλεί για ποταμό της Πάφου, αυτός πρέπει να είναι ο σημερινός Διαρίζος ο οποίος κυλά δίπλα από το χωριό Κούκλια (Παλαίπαφος), και που πιθανό κατά την αρχαιότητα να ονομαζόταν Βάρβαρος, ίσως επειδή κατέβαινε ορμητικός και βίαιος. Βάρβαρο ονομάζει τον Διαρίζο και ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός.
Μερικοί άλλοι μελετητές δίνουν την ονομασία Βάρβαρος στον ποταμό Γιαλιά, αν και αυτός δεν είναι ποταμός της Πάφου. Βασίζονται όμως σε αφιερωματική αλφαβητική επιγραφή των Ρωμαϊκών χρόνων που βρέθηκε στη Λουρουτζίνα (χωριό στις όχθες του Γιαλιά). Στην επιγραφή αυτή, που δεν σώθηκε ολόκληρη, αναφέρεται η λέξη Βαρβάρῳ που, αυθαίρετα, συμπληρώθηκε από μερικούς ως Ἀπόλλωνι Βαρβάρῳ και από άλλους ως Ποταμῷ Βαρβάρῳ. Η πρώτη συμπλήρωση είναι περισσότερο απίθανη, γιατί όπως παρατηρεί ο Κ. Χατζηιωάννου (ΑΚΕΠ , Δβ', αρ. 21) θα ήταν απαράδεκτο να δινόταν το επίθετο «Βάρβαρος» στον Απόλλωνα, θεό του φωτός και της μουσικής.
Το ζήτημα της ταύτισης του Βάρβαρου ποταμού με κάποιον σημερινό ποταμό δεν έχει λυθεί ακόμη και εξακολουθεί να συζητείται. Εμείς θεωρούμε περισσότερο πιθανό ότι ο Ευριπίδης δεν είχε υπόψιν κανένα συγκεκριμένο ποταμό αλλά έγραφε απλά για κάποιον βάρβαρο ποταμό. Δηλαδή θεωρούμε ότι η λέξη βάρβαρος δεν είναι κύριο όνομα αλλά χαρακτηριστικό επίθετο ποταμού της Πάφου, ίσως του Διαρίζου.