Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αυστριακός πολιτικός, τέταρτος γενικός γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Γεννήθηκε το 1918 και πέθανε στις 14 Ιουνίου 2007 από έμφραγμα του μυοκαρδίου. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης απ' όπου απεφοίτησε το 1944. Τον επόμενο χρόνο εισήλθε στη διπλωματική υπηρεσία της Αυστρίας. Το 1955 ηγείτο της αντιπροσωπείας της χώρας του στα Ηνωμένα Έθνη. Μεταξύ 1956 και 1960 υπηρέτησε ως επιτετραμμένος αρχικά και ως πρεσβευτής αργότερα της Αυστρίας στον Καναδά. Υπηρέτησε επίσης ως πρεσβευτής της Αυστρίας στα Ηνωμένα Έθνη δυο φορές, το 1964-1968 και το 1970-1971. Το 1965 ήταν πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του ΟΗΕ. Διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας από το 1968 μέχρι το 1970, ενώ το 1971 διεκδίκησε το προεδρικό αξίωμα στη χώρα του αλλά απέτυχε να εκλεγεί. Στις 21 Δεκεμβρίου 1971 εξελέγη γενικός γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και ανέλαβε τα καθήκοντά του την 1η Ιανουαρίου 1972, αντικαθιστώντας τον Ου Θάντ. Στη θέση αυτή υπηρέτησε για δυο συνεχείς πενταετείς θητείες κι ενώ επεδίωξε επανεκλογή του και για τρίτη θητεία, απέτυχε να εκλεγεί. Διάδοχός του στην ηγεσία του ΟΗΕ εξελέγη ο Χαβιέ Πέρεζ ντε Κουεγιάρ, ύστερα από αρκετή καθυστέρηση και διαβουλεύσεις.

Ο Κουρτ Βάλντχαιμ υπήρξε ο γενικός γραμματέας επί των ημερών του οποίου πραγματοποιήθηκε η Τουρκική Εισβολή το 1974 και ο πρώτος ηγέτης του ΟΗΕ στον οποίο απευθύνθηκε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος για συνδρομή μετά την τουρκική εισβολή (Βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος -Αρχείο ΡΙΚ) στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου 1974. (Βλέπε βίντεο Ψηφιακός Ηρόδοτος-Αρχείο ΡΙΚ) 

Συμφωνία Υψηλού επιπέδου

Στην παρουσία του Κουρτ Βαλντχαιμ συνομολογήθηκε η Συμφωνία Μακαρίου-Ντενκτάς ή Συμφωνία υψηλού επιπέδου 1977. Επρόκειτο για μία δικοινοτική συμφωνία μεταξύ του  προέδρου Μακαρίου και του Ραούφ Ντενκτάς που πραγματοποιήθηκε στη Βιέννη στις 12 Φεβρουαρίου 1977. Στη συμφωνία αυτή η Ελληνοκυπριακή πλευρά έκανε την ιστορική υποχώρηση υπό το βάρος της Εισβολής και της Κατοχής να αποδεχθεί λύση δικοινοτικής ομοσπονδίας στην Κύπρο. Ποια ηταν τα κύρια σημεία αυτής της συμφωνίας; 

1. Επιζητούμε μια ανεξάρτητη, αδέσμευτη δικοινοτική ομόσπονδη Δημοκρατία.
2. Το έδαφος υπό τη διοίκηση της κάθε κοινότητας πρέπει να συζητηθεί υπό το φως της οικονομικής βιωσιμότητας ή παραγωγικότητας και της ιδιοκτησίας γης.
3. Θέματα αρχών όπως η ελευθερία διακίνησης, ελευθερία εγκατάστασης, το δικαίωμα περιουσίας και άλλα εξειδικευμένα ζητήματα, είναι ανοικτά για συζήτηση, λαμβάνοντας υπόψη τη θεμελιώδη βάση ενός δικοινοτικού ομοσπονδιακού συστήματος και ορισμένες πρακτικές δυσκολίες, οι οποίες μπορεί να προκύψουν για την τουρκοκυπριακή κοινότητα.
4. Οι εξουσίες και αρμοδιότητες της κεντρικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης θα είναι τέτοιες, ώστε να διασφαλίζουν την ενότητα της χώρας λαμβανομένου υπόψη και του δικοινοτικού χαρακτήρα του κράτους.

Δευτερη συμφωνία Κυπριανού - Ντενκτάς

Ουσιαστικά η συμφωνία αυτή καθόριζε την επανέναρξη των διακοινοτικών συνομιλιών για τις 15 Ιουνίου του 1979, επειδή μετά τον θάνατο του Μακαρίου, (στις 3 Αυγούστου 1977), η συμφωνία Μακαρίου -Ντενκτάς είχε καταστεί ανενεργή.  Η Συμφωνία Κυπριανού-Ντενκτάς συνομολογήθηκε πάνω στις "κατευθυντήριες γραμμές" της παραπάνω προηγούμενης συμφωνίας περιλαμβάνοντας 10 σημεία, εξ ου και αποκαλείται επίσης "συμφωνία των 10 σημείων". Το κείμενο της συμφωνίας αυτής των 10 σημείων έχει ως εξής:

1. Συνομολογείται η επανέναρξη των διακοινοτικών συνομιλιών για τις 15 Ιουνίου του 1979.
2. Βάση συνομιλιών θα είναι οι κατευθυντήριες γραμμές της από 12 Φεβρουαρίου 1977 Συμφωνίας Μακαρίου-Ντενκτάς, καθώς και οι σχετικές προς το Κυπριακόν αποφάσεις του ΟΗΕ.
3. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι θεμελιώδεις ελευθερίες όλων των πολιτών της Δημοκρατίας θα πρέπει να τυγχάνουν σεβασμού.
4. Οι συνομιλίες θα καλύψουν όλες τις εδαφικές και συνταγματικές πτυχές.
5. Θα δοθεί προτεραιότητα στην επίτευξη συμφωνίας για την επανεγκατάσταση στα Βαρώσια Ελληνοκυπρίων προσφύγων, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, αμέσως με την έναρξη της υπό των συνομιλητών εξέτασης των συνταγματικών και εδαφικών πτυχών επί μιας συνολικής συμφωνίας. Ειδικότερα μετά την επίτευξη συμφωνίας για τα Βαρώσια θα εφαρμοστεί αυτή χωρίς ν΄ αναμένεται το αποτέλεσμα των συζητήσεων και επί των άλλων πτυχών του Κυπριακού προβλήματος.
6. Συνομολογήθηκε επίσης η αποφυγή οποιασδήποτε ενέργειας που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την έκβαση των συνομιλιών ενώ ιδιαίτερη σημασία θα δοθεί υπό αμφοτέρων των πλευρών σε αρχικά πρακτικά μέτρα για την προαγωγή καλής θέλησης, αμοιβαίας εμπιστοσύνης και της επανόδου σε συνθήκες ομαλότητας.
7. Σκοπείται η αποστρατικοποίηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και θέματα σχετικά προς αυτήν θα συζητηθούν.
8. Η ανεξαρτησία, κυριαρχία, η εδαφική ακεραιότης και το αδέσμευτο της Δημοκρατίας πρέπει να τύχουν επαρκών εγγυήσεων εναντίον ένωσης ολικής ή μερικής, με οποιανδήποτε άλλη χώρα και εναντίον οποιασδήποτε μορφής διαμελισμού ή απόσχισης.
9. Οι διακοινοτικές συνομιλίες θα διεξαχθούν κατά τρόπο συνεχή και αδιάκοπο, αποφεύγοντας οποιαδήποτε καθυστέρηση.
10. Οι διακοινοτικές συνομιλίες θα γίνουν στη Λευκωσία.

Μερικές μέρες μετά την υπογραφή της συμφωνίας  ο Σπυρος Κυπριανού υπαναχώρησε απορρίπτοντάς την. Μάλιστα στην υπαναχώρηση αυτή φέρεται να συμφώνησε και ο Ντενκτάς αλλά με ιδιαίτερη (έκδηλη) ανακούφιση, αποσύροντας την πρότασή του για τον εποικισμό των Βαρωσίων με 40.000 Ελληνοκυπρίους πρόσφυγες.

Η απόρριψη αυτή κρίθηκε ιδιαίτερα επιπόλαιη από την ελληνοκυπριακή πλευρά, θεωρώντας πως ίσως ο Κυπριανού έπραξε έτσι προκειμένου ν΄ αποφύγει μακροπρόθεσμες ευθύνες. Έτσι οι προβλεπόμενες συνομιλίες για τις 15 Ιουνίου 1979 δεν πραγματοποιήθηκαν.

Για την ιστορία και όλες οι επόμενες συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν υπό την πίεση του ΟΗΕ στην εξεύρεση λύσης, παρότι είχε αλλάξει το δόγμα της Ελλάδας μετά την ανάληψη της κυβέρνησης του Α. Παπανδρέου, απορρίφθηκαν "αγέρωχα" (όπως σημειώνει ο Κ. Παναγιωτάκος) από τον Σπ. Κυπριανού αφού ο Σπύρος Κυπριανού υιοθέτησε τη λεγόμενη πολιτική της πρόταξης. Συγκεκριμένα απορρίφθηκαν:

• Το 1981, η λεγόμενη "αξιολόγηση των ιδεών Βαλντχάιμ. όπου το σχετικό κείμενο δημοσίευσε η εφημερίδα το ΒΗΜΑ φ. 8-11-1981.
• Το 1983, οι λεγόμενοι "Δείκτες του Ντε Γκουεγιάρ, που είχε αναλάβει Γ.Γ. του ΟΗΕ. Η δε αντίδραση τότε του Ντενκτάς μετά την άρνηση του Κυπριανού υπήρξε αρκετά έντονη. ΄Μετά την επιμονή και αυτής της απόρριψης εκ μέρους του Κυπριανού, ο Ντενκτάς κεφαλαιοποιώντας τον ανενδοτισμό του συνομιλητή του με παράλληλη καταγγελία στον ΟΗΕ, προχώρησε πλέον αδίστακτα στην ανακήρυξη της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου.
• Το 1984, του τελευταίου παραπάνω γεγονότος ακολούθησαν οι λεγόμενες "εκ του σύνεγγυς συνομιλίες" στην έδρα του ΟΗΕ (τον Δεκέμβριο του 1984),
• Το 1985, των παραπάνω ακολούθησε η θνησιγενής "Διάσκεψη κορυφής Κυπριανού-Ντενκτάς" (τον Ιανουάριο του 1985), η οποία και αυτή ναυάγησε μετά την υπαναχώρηση του Κυπριανού την τελευταία στιγμή. Σημειώνεται ότι σ΄ όλες αυτές τις υπαναχωρήσεις και απορρίψεις ο Α. Παπανδρέου παρείχε πλήρη υποστήριξη στον Κυπριανού.

Αμαυρωμένη μνήμη 

Ο Κουρτ Βάλντχαιμ πέθανε σε ηλικία 88 ετών. Η φήμη του  αμαυρώθηκε από αποκαλύψεις για το ναζιστικό παρελθόν του, οι οποίες τον κατέστησαν persona nograta για πολλές δυτικές χώρες, κατά την προεδρία του. Ανάμεσα στις κατηγορίες που του αποδίδονται είναι ότι ως νεαρός αξιωματικός της Βέρμαχτ, στα Βαλκάνια, κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, γνώριζε για τον μαζικό εκτοπισμό των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Αν και ο ίδιος δεν αρνήθηκε την ένταξή του στις χιτλερικές ένοπλες δυνάμεις, εντούτοις αρνείτο μέχρι τέλους ότι γνώριζε το παραμικρό για τις θηριωδίες των ναζί.