Η Πολιτική Άμυνα είναι οργανωμένο σώμα πολιτών που υπηρετούν και εξυπηρετούν ορισμένους σκοπούς, κάτω από την κρατική εποπτεία και διοίκηση. Διεθνώς η Πολιτική Άμυνα συνεστήθη κι οργανώθηκε πάνω στις βάσεις στις οποίες σήμερα στηρίζεται και υφίσταται, στα χρόνια του Β' Παγκοσμίου πολέμου οπότε απεδείχθη τόσο η μεγάλη της χρησιμότητα όσο και η αποτελεσματικότητά της.
Στην Κύπρο η Πολιτική Άμυνα ιδρύθηκε στα 1964, με τη ψήφιση σχετικού νόμου που προβλέπει τη σύσταση και διέπει τη λειτουργία της. Όμως ήδη από το 1934 προϋπήρχε ένας νόμος που είχε θεσπιστεί από την τότε αποικιοκρατική κυβέρνηση και βάσει του οποίου είχε ιδρυθεί ένα σώμα πολιτών που ονομάστηκε Παθητική Αεράμυνα. Βασικός τότε σκοπός της Παθητικής Αεράμυνας ήταν η αποτελεσματική αντιμετώπιση των συνεπειών του Β' Παγκοσμίου πολέμου που ξέσπασε λίγο αργότερα. Ο νόμος του 1934 πρόβλεπε την εθελοντική συμμετοχή των πολιτών στην Αεράμυνα και την κινητοποίησή της μόνο σε περίπτωση πολεμικών κινδύνων.
Αντίθετα, ο νόμος που ισχύει στην Κύπρο για την Πολιτική Άμυνα προνοεί την υπηρεσία σ' αυτήν πολιτών και των δυο φύλων καθώς και τη συνεχή ενεργοποίηση των δυνάμεων της για προσφορά υπηρεσιών τόσο σε καιρό πολέμου όσο και σε καιρό ειρήνης. Συνεπώς η Πολιτική Άμυνα είναι σε θέση να παρέχει ποικίλες πληροφορίες για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε συμφοράς, είτε αυτή είναι αποτέλεσμα πολεμικών επιχειρήσεων είτε είναι αποτέλεσμα φυσικών αιτίων (σεισμοί, πλημμύρες, θεομηνίες κ.λ.π).
Κύριος σκοπός της Πολιτικής Άμυνας είναι βασικά η προστασία των πολιτών και των περιουσιών τους. Για την εξυπηρέτηση αυτού του σκοπού η Πολιτική Άμυνα εργάζεται προς τρεις παράλληλες κατευθύνσεις:
Η Πολιτική Άμυνα υφίσταται σήμερα σε όλες τις επαρχίες της ελεύθερης Κύπρου. Για την επιτέλεση του έργου της, τόσο σε καιρό ειρήνης όσο και σε καιρό πολέμου, συνεργάζεται στενά με διάφορες κρατικές υπηρεσίες όπως νοσοκομεία, πυροσβεστική υπηρεσία και, βέβαια, με την αστυνομία και με το στρατό. Ουσιαστικά η Πολιτική Άμυνα είναι το δεύτερο σκέλος της εθνικής άμυνας του κράτους, με πρώτο σκέλος τις ένοπλες δυνάμεις.
Η περί Πολιτικής Άμυνας νομοθεσία του 1964 τροποποιήθηκε και ενοποιήθηκε το 1996 και ακολούθως εισήχθησαν νέοι κανονισμοί, το 1997, προς ενίσχυση και αναδιοργάνωση του όλου συστήματος πολιτικής προστασίας της Δημοκρατίας. Η Πολιτική Άμυνα στελεχώνεται σήμερα (2007) με 32 μόνιμα στελέχη από το σύνολο των 39 προβλεπομένων (διοικητής, πέντε ανώτεροι λειτουργοί, πέντε λειτουργοί και 21 βοηθοί λειτουργοί). Από τον Ιούνιο του 2002 λειτουργεί επί 24ώρου βάσεως το Κέντρο Ελέγχου Επιχειρήσεων που, μεταξύ άλλων, είναι και συνδεδεμένο με το Κέντρο Συντονισμού και Παρακολούθησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εδρεύει στις Βρυξέλλες, εφόσον μάλιστα η κυπριακή Πολιτική Άμυνα μετέχει στον σχετικό μηχανισμό συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Κέντρο συντονίζει όλα τα κλιμάκια της Πολιτικής Άμυνας σε περιόδους επιχειρήσεων.
Σε όλες τις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου λειτουργούν 40 σταθμοί Πολιτικής Άμυνας και 12 υποσταθμοί, που στελεχώνονται τόσο με όσους υπηρετούν θητεία όσο και με εθελοντές. Η στενή συνεργασία της Πολιτικής Άμυνας με τα κοινοτικά συμβούλια, την βοήθησε στο να επεκταθεί σε όλα τα χωριά. Σε κάθε επαρχία λειτουργούν πέντε τμήματα:
Το 2004 η κυπριακή Πολιτική Άμυνα τιμήθηκε για την όλη της δραστηριότητα με το χρυσό μετάλλιο του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Άμυνας.