Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονος της Αχεράς βρίσκεται κτισμένο σε χαμηλό λόφο, 2 περίπου χμ. βορειοδυτικά του χωριού Αγροκηπιά. Δεν είναι γνωστό πότε κτίστηκε. Ο Ρώσος μοναχός Βασίλι Μπάρσκυ που το επεσκέφθη το 1735, αναφέρει ότι είχε ιδρυθεί πρόσφατα. Τότε είχε ηγούμενο και δυο μοναχούς. Ο ναός του μοναστηριού ήταν ξυλόστεγος και πιθανότατα δεν είχε τοιχογραφίες, αφού ο Μπάρσκυ δεν αναφέρει τίποτε σχετικό. Η εκκλησία του αντικαταστάθηκε το 1770 με τον καμαροσκέπαστο ναό που υφίσταται και σήμερα, από τον έξαρχο της αρχιεπισκοπής Χρύσανθο, επί ημερών του αρχιεπισκόπου Χρυσάνθου. Το γεγονός μαρτυρεί επιγραφή πάνω σε πλάκα, που βρίσκεται πάνω από τη δυτική είσοδο του ναού. Ο νέος ναός εφοδιάστηκε και με γυναικωνίτη, πράγμα περίεργο για μοναστηριακό ναό, αν και όχι χωρίς παράλληλα παραδείγματα (λ. χ. ο ναός του μοναστηριού Αγίου Μηνά). Τα εγκαίνια του ναού έγιναν το 1772 από τον αρχιεπίσκοπο Χρύσανθο,   όπως αναφέρει επιγραφή στον βόρειο τοίχο του.

Το 1774 χρυσώθηκε το εικονοστάσιο του ναού και έγιναν οι εικόνες του Χριστού, της Παναγίας, του αγίου Παντελεήμονος και του αγίου Νικολάου, με δαπάνη του εξάρχου Χρυσάνθου, από τον ζωγράφο Μιχαήλ Θετταλό (ή Θεσσαλονικέα) και με βοηθό του τον Κύπριο ζωγράφο Μιχαήλ που αργότερα σαν Μιχαήλ Προσκυνητής θα συνεχίσει να ζωγραφίζει εικόνες σε διάφορες εκκλησίες της Κύπρου μέχρι την ηλικία των 98 χρόνων (ἑκατόν παρά δύο ἐτῶν, όπως αναφέρει σε μια επιγραφή).

Το 1792 καλύφθηκε με αργυρεπίχρυση εσθήτα η παλαιότερη εικόνα του αγίου Παντελεήμονος, με δαπάνη του αρχιεπισκόπου Χρυσάνθου στη μνήμη του εξάρχου Χρυσάνθου που είχε στο μεταξύ πεθάνει. Παλαιότερες είναι οι τέσσερις εικόνες των ευαγγελιστών στον άμβωνα της εκκλησίας. Οι εικόνες αυτές ζωγραφίστηκαν το 1771 από τον ζωγράφο Λεόντιο, τότε διάκονο του μοναστηριού του Αγίου Ηρακλειδίου. Η πιο παλαιά όμως εικόνα του μοναστηριού του Αγίου Παντελεήμονος είναι η εικόνα του αγίου Γεωργίου που ζωγραφίστηκε από τον Ιωαννίκιο το 1684.

Το μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονος της Αχεράς αποτελείται από τον ναό, στη νότια πλευρά, κι ένα γαμματόσχημο μοναστηριακό οίκημα που καταλαμβάνει τη βόρεια και μικρό μέρος της ανατολικής πλευράς. Το κτίριο αυτό προς την πλευρά του ναού (εσωτερική αυλή) είναι ισόγειο, ενώ προς την εξωτερική πλευρά είναι διώροφο. Κάτω από το συνοδικό, που καταλαμβάνει το βόρειο άκρο της ανατολικής πλευράς του μοναστηριού, βρίσκεται ο ελιόμυλος. Το μοναστήρι περιβάλλεται από μανδρότοιχο.

Το μοναστήρι ανακαινίστηκε μεταξύ των ετών 1968 - 1970 με τη συνδρομή του αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ και επαναλειτούργησε στη συνέχεια ως γυναικείο. Σήμερα (2007) λειτουργεί με οκτώ μοναχές και με επικεφαλής την ηγουμένη Καλλίστη.