Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η Αφροδίτη, θεά με ξένη προέλευση, ανήκε στη δωδεκάδα των κυριοτέρων θεοτήτων των Ελλήνων και εξουσίαζε την ομορφιά, τον έρωτα, τη γονιμότητα, τη βλάστηση, τη φύση και τα στοιχεία της. Οι ιδιότητες της θεάς αποδεικνύουν την ομοιότητά της με διάφορες ανατολικές (σημιτικές) θεότητες, όπως η συριακή Ashera, η βαβυλωνιακή Ishtar και η φοινικική Ashtarte.

Η ιδέα για την ύπαρξη μιας θεότητας με τέτοιες ιδιότητες υπολογίζεται ότι γεννήθηκε γύρω στην 4η χιλιετία π.Χ., πρώτα στους Σουμερίους με την Inanna και μετά σε άλλους λαούς της Ανατολής, όπου πήρε και τα γενικά της χαρακτηριστικά ως θεά του έρωτα και της γονιμότητας. Με αυτή τη μορφή μεταδόθηκε σε άλλους πολιτισμούς όπου, εξαιτίας των διαφόρων σημαντικών θρησκευτικών αναγκών, ενώθηκε με άλλες θεότητες, κυρίως της φύσης και της βλάστησης. Έτσι, υπολογίζεται ότι γεννήθηκε και η Αφροδίτη, την 2η χιλιετία π.Χ. Όσον αφορά τον τόπο της γέννησής της (πέρα από τον μύθο), σύγχρονοι ερευνητές θεωρούν πιθανή τη Μικρά Ασία (Μ. P. Nilsson), και ακόμη πιο πιθανή την Κύπρο (Ch. Blinhenberg), εξαιτίας της γεωγραφικής κυρίως θέσης της τελευταίας και της ύπαρξης σ' αυτήν πολλών ελληνικών θεοτήτων. Στην Ελλάδα η λατρεία της Αφροδίτης μετεφέρθη από την Κύπρο, και εκεί πήρε από τους Έλληνες την τελική μορφή και υπόστασή της.

Στην Κύπρο η εξελληνισμένη μορφή της Αφροδίτης αντικατέστησε, ή ορθότερα προσωποποίησε και συγκεκριμενοποίησε, περίπου από τον 12ο π.Χ. αιώνα και ύστερα, δηλαδή με τον μαζικό ελληνικό εποικισμό του νησιού, την προγενέστερη αρχέγονη λατρεία μίας θεάς της Γονιμότητας, μίας μεγάλης θεάς – Μητέρας. Εκείνης, της οποίας έχουν βρεθεί πολλές παραστάσεις από λίθινα και πήλινα ειδώλια.

Ονομασία: Παρόλο ότι η αρχαία παράδοση συνδέει την ονομασία της Αφροδίτης με τη γέννησή  της από τον αφρό της θάλασσας, οι σύγχρονες γλωσσολογικές μελέτες απορρίπτουν την εξήγηση αυτή και θεωρούν ότι η ρίζα του ονόματος της θεάς δεν προέρχεται από καμιά ινδοευρωπαϊκή ή σημιτική γλώσσα. Δυο από τις πολλές υποθέσεις που έχουν γίνει, θεωρούνται σαν οι πιο πιθανές: Η πρώτη υποστηρίζει ότι το όνομα της Αφροδίτης προέρχεται από τις διαλέκτους των προϊστορικών αυτοχθόνων κατοίκων της Κύπρου (των λεγομένων Ετεοκυπρίων), των οποίων όμως η προέλευση και η γλώσσα είναι στοιχεία άγνωστα. Η δεύτερη, του Μ.P. Nilsson, θεωρεί το όνομα Αφροδίτη σαν ελληνική μετάφραση ή μετατροπή του σημιτικού Ashtoret. Με τη δεύτερη υπόθεση συμφωνεί και ο Dugand, ενώ αρκετοί άλλοι μελετητές υποστηρίζουν την πρώτη υπόθεση ή απλά αναφέρουν ότι το όνομα της θεάς είναι προελληνικό. Μερικές ετυμολογήσεις αρχαίων συγγραφέων, όπως λ.χ. του Ευριπίδη που αποδίδει την καταγωγή του ονόματος της θεάς στην αφροσύνη, θεωρούνται απλά λογοπαίγνια.

Πάντως η άποψη ότι η λατρεία της Αφροδίτης στην Κύπρο, ακόμη και το όνομά της, θα πρέπει να είχε πηγή την Ανατολή, αμφισβητείται από νεότερους μελετητές, που θεωρούν το ίδιο πιθανό να είχε συμβεί το αντίθετο, ότι δηλαδή η Ανατολή επηρεάστηκε από τον ελληνικό κόσμο μέσω Κύπρου, και όχι το αντίθετο. Επί του προκειμένου, σε σχετική περί την Αφροδίτη μελέτη του, ο Άντρος Παυλίδης εισηγείται την καθαρά ελληνική ονομασία της θεάς, από το προφανές: Όχι λόγω γέννησης από τον αφρό, πράγμα που δίνει επίθετα της θεάς (Αφρογένεια, Αφρογενής), αλλά από τις λέξεις αφρός και οδίτης (= πεζοπόρος). Η ονομασία, δηλαδή της θεάς δεν σημαίνει τη γεννημένη από τον αφρό αλλά εκείνην που όδευε, που περπατούσε πάνω στον αφρό.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια