Αμπελίτης

Τοποθεσία στην επαρχία Πάφου, 4,5 περίπου χμ. στα νότια της Παναγιάς, όπου μετακινήθηκαν τα χωριά Στατός και Άγιος Φώτιος. Στα δυο αυτά χωριά σημειώθηκαν σοβαρές κατολισθήσεις, πράγμα που ανάγκασε την κυβέρνηση να προβεί στην οικοδόμηση ενός σύγχρονου αγροτικού οικισμού στην τοποθεσία Αμπελίτης. Με διοικητική πράξη που δημοσιεύτηκε το 1976 (αρ. εφημ. 1312, 19.11.76, αριθμός πράξης 234), το καινούργιο χωριό ονομάστηκε Στατός - Άγιος Φώτιος. Η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου βασίστηκε στον περί χωριτικών αρχών Νόμο.

 

Τα αρχικά χωριά Στατός και Άγιος Φώτιος, βρίσκονται ΒΔ. και ΝΔ. αντιστοίχως του καινούργιου οικισμού και σε μικρή απόσταση απ' αυτόν.

 

Οι άργιλλοι, ιδιαίτερα του σχηματισμού των Μαμωνιών, ευνοούν τις κατολισθήσεις. Τα δυο χωριά ήσαν αρχικά κτισμένα πάνω στα πετρώματα αυτά ή για την ακρίβεια πάνω σε λεπτό στρώμα κρητίδας (σχηματισμού Λευκάρων), επικαθήμενου πάνω στους αργίλλους των Μαμωνιών. Συνήθως οι κατολισθήσεις προκαλούνται από σεισμούς ή από βροχές. Τόσο ο Στατός όσο και ο Άγιος Φώτιος επηρεάστηκαν από τους σεισμούς του 1953, όμως δεν υπέστησαν σοβαρές ζημιές ώστε η μετακίνησή τους να θεωρηθεί απαραίτητη. Όμως οι βροχές μεταξύ 1953 και 1969, ιδιαίτερα οι άφθονες βροχές του 1961, 1962, 1966, 1967, 1968 και 1969 προκάλεσαν σοβαρές κατολισθήσεις στα χωριά. Οι άργιλλοι της περιοχής, η βροχόπτωση και η κλίση του εδάφους υπήρξαν οι κύριες αιτίες των κατολισθήσεων.

 

Ο Αμπελίτης (Στατός - Άγιος Φώτιος) στα βόρεια συνδέεται με την Παναγιά, και στα νότια, μέσω Αμαργέτης, συνδέεται με την πεδιάδα Πάφου. Στα ανατολικά συνδέεται με την Κοιλίνια και μέσω χωματόδρομου συνδέεται με την περιοχή νότια του δάσους Πάφου. Στα δυτικά μέσω του παλαιού οικισμού του Αγίου Φωτίου συνδέεται (με χωματόδρομο) με τη Χούλου και από εκεί, μέσω Τσάδας, με την Πάφο.