Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αυγολίδα- Avgolida. Χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου, στα δυτικά της Καρπασίας, 5 χμ. στα βορειοανατολικά του Μπογαζιού. Τοποθετημένο κυρίως πάνω στο φλύσχη της Κυθρέας, της Μέσης Μειόκαινης γεωλογικής περιόδου, και τις λίγες αποθέσεις της Ολόκαινης περιόδου, η Αυγολίδα δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 425 χιλιοστόμετρα. Τα κυριότερα εδάφη του χωριού είναι κυρίως ξερορεντζίνες και λίγες καφκάλλες.

Το χωριό, που το υψόμετρο στον οικισμό είναι γύρω στα 75 μ., χαρακτηρίζεται από ήπιες διακυμάνσεις του εδάφους που κυρίως οφείλονται στη διαφορετική διάβρωση των σχετικά σκληρών και μαλακών πετρωμάτων. Στα ανατολικά ο Φραγκόλακκος και στα δυτικά ο Οκνιάρης έχουν κάπως διαμελίσει το τοπίο.

Τα κυριότερα προϊόντα του χωριού είναι τα σιτηρά, λίγα όσπρια, νομευτικά φυτά, ελιές και χαρουπιές. Σχετικά ανεπτυγμένη ήταν πριν από την τουρκική εισβολή του 1974 η κτηνοτροφία. Στο χωριό εκτρέφονταν 793 αιγοπρόβατα, 296 κατσίκες, 18 μοσχάρια και 19 γαλακτοφόρες αγελάδες.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Η Αυγολίδα μαζί με πέντε άλλα γειτονικά τουρκοκυπριακά χωριά (Όβγορος, Κρίδια, Άγιος Ευστάθιος, Γαλάτεια, Πλατανισσός) αποτέλεσαν τουρκοκυπριακό θύλακα μεταξύ 1963-1973 με κέντρο «προσωρινής διοίκησης» τη Γαλάτεια.

Βλέπε λήμμα: Θύλακες Τουρκοκυπρίων

Η   Αυγολίδα   συνδέεται   με   σκυρόστρωτο δρόμο με τα Κρίδια στα ΒΑ., το Όβγορος στα ΒΔ., τον Άγιο Ηλία στα ΝΔ. και το Μπογάζι στα Ν. Με χωμάτινο δρόμο συνδέεται με το Πατρίκι στα Α.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό εμφανίζεται στους βενετικούς χάρτες με την ονομασία Engalido. Εξάλλου, ο Τζέφρυ μνημονεύει την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας στο χωριό. Η Αυγολίδα με το σημερινό της όνομα, αν και δεν εμφανίζεται στον κατάλογο λουζινιανο-βενετικών φέουδων ή βασιλικών κτημάτων του ντε Μας Λατρί, υπήρξε οπωσδήποτε οικισμός της Φραγκοκρατίας.

Εκτός από το ότι το χωριό εμφανίζεται σε χάρτες της περιόδου της Βενετοκρατίας ως Engalido, μνημονεύεται και σε χειρόγραφο της ίδιας περιόδου. Εξάλλου τοπωνύμια του χωριού, όπως «Φραγκόλακκος», «Κάστρος» κ.τ.τ. παραπέμπουν στα χρόνια της Φραγκοκρατίας. Προφανώς, και κρίνοντας κι από την ελληνική του ονομασία (αυγολίδα = μεγάλο αρδευτικό αυλάκι, που σήμερα λέγεται στην Κύπρο αυκολιά, από το ρήμα εκβάλλω), το χωριό είχε ιδρυθεί κατά τα Βυζαντινά χρόνια. Ήταν μεταξύ εκείνων που τουρκοποιήθηκαν κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Οι Τούρκοι, στην προσπάθειά τους να εξαφανίσουν κάθε ελληνικό τοπωνύμιο στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, μετονόμασαν το χωριό σε Kurtulus, που μπορεί να μεταφραστεί ως απελευθέρωση ή και σωτηρία.

Τοπων: Αυγολίδα ή Αβγολίδα, όνομα που προήλθε μάλλον από την ύπαρξη στην περιοχή του χωριού μεγάλου αρδευτικού αυλακιού. Σε παλαιότερα χρόνια τα χωμάτινα αυτά αρδευτικά έργα ονομάζονταν αυγολίδες και σήμερα, στο κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα, λέγονται αυκολιές  ή αβκολιές. Η λ. αβκολιά προέρχεται από το ρήμα εκβάλλω. Η άποψη του Goodwin, ότι η ονομασία του χωριού σχετίζεται με τα αυγά, δεν φαίνεται επαρκής.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια