Αστυνομία Κύπρου

Η Αστυνομία μετά την ανεξαρτησία

Με την υπογραφή των συμφωνιών που προνοούσαν την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και που τερμάτισαν τον αγώνα της ΕΟΚΑ, αποκατεστάθη η ηρεμία στο νησί και η Αστυνομία απέκτησε νέα καθήκοντα και νέες ευθύνες. Οι συμφωνίες προνοούσαν και για την ίδρυση μιας αστυνομικής δύναμης και μιας δύναμης Χωροφυλακής. Η Αστυνομία είχε ευθύνες και καθήκοντα στις περιοχές των δημοτικών ορίων Αμμοχώστου και Βαρωσίων, Κτήματος και Κάτω Πάφου, Κερύνειας, καθώς και στις περιοχές των δημοτικών ορίων και άλλων πρόσθετων περιοχών της Λευκωσίας, της Λεμεσού και της Λάρνακας. Η Χωροφυλακή είχε την ευθύνη για τις υπόλοιπες περιοχές της υπαίθρου, εκτός από τις περιοχές των βρετανικών στρατιωτικών βάσεων.

Η δημιουργία δυο σωμάτων εσωτερικής ασφάλειας απεδείχθη ότι αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα και κυρίως προβλήματα διαίρεσης, καθηκόντων, διοίκησης, κατανομής προσωπικού κ.ά.

Πρόσθετα μεγάλα προβλήματα στα δύο σώματα δημιούργησε η υποχρέωση που προήλθε από τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου για την στελέχωση τους κατ' αναλογία με 70% Ελληνοκυπρίους και 30% Τουρκοκυπρίους, αριθμοί που, βάσει του άρθρου 130 του Συντάγματος, μπορούσαν να κυμανθούν σε 60% και 40% αντιστοίχως, «ἳνα μή ἀπολυθῶσιν οἱ Τοῦρκοι, οἳτινες ὑπηρετοῦν εἰς τό ἀστυνομικόν σῶμα...»

Ακόμη επειδή στην Αστυνομία έπρεπε αναγκαστικά να υπηρετούν Έλληνες και Τούρκοι, προέκυψε και θέμα γλώσσας τόσο στην Αστυνομική Σχολή όσο και για διοικητικούς σκοπούς, υπηρεσιακά έγγραφα κλπ. Υιοθετήθηκε έτσι η αγγλική γλώσσα, όμως και η υιοθέτησή της ήταν ένα πρόβλημα.

Τον Δεκέμβριο του 1963 στο πλαίσιο των Διακοινοτικών ταραχών οι Τουρκοκύπριοι αστυνομικοί και χωροφύλακες εγκατέλειψαν την υπηρεσία τους μαζί με όλους τους Τουρκοκυπρίους δημοσίους υπαλλήλους, κατόπιν εντολής της εξτρεμιστικής ηγεσίας της κοινότητάς τους και μέσα στα πλαίσια της πολιτικής της για διχοτόμηση. Οι Ελληνοκύπριοι αστυνομικοί και χωροφύλακες αντιμετώπισαν τη νέα αυτή ανώμαλη κατάσταση βοηθούμενοι από αρκετούς πολίτες που εθελοντικά υπηρέτησαν ως ειδικοί αστυνομικοί.

Μεταξύ των μέτρων που πήρε η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της αποχώρησης των Τουρκοκυπρίων και των πολλαπλών αστυνομικών και στρατιωτικών προβλημάτων που δημιουργήθηκαν, ήταν και τα ακόλουθα:

α) Συγχώνευση της Αστυνομίας και της Χωροφυλακής σε μια ενιαία διοίκηση, με αποτέλεσμα την αύξηση της επιχειρησιακής ικανότητας του σώματος και εξάλειψη των προβλημάτων της ύπαρξης δυο δυνάμεων. Η νέα αυτή διευθέτηση επικυρώθηκε και με ψήφιση τροποποιητικού νόμου, του Νόμου αρ. 21 του 1964. Η απόφαση που λήφθηκε στις 4 Ιουνίου 1964, προνοούσε ότι η συγχώνευση της Αστυνομικής Δύναμης και της Χωροφυλακής θα δημιουργούσε ένα σώμα την "Αστυνομική Δύναμη Κύπρου" (Εθνική φρουρά και ιστορία τεύχος 43 Ιανουάριος 2019). Όλα τα υφιστάμενα στελέχη διατήρησαν τους βαθμούς τους , συμπεριλαμβανομένων και των αναπληρωματικών διορισμών που ήταν οι 700 έμμισθοι"ειδικοί αστυφύλακες", μερικοί απο τους οποίους είχαν ήδη υπηρετήσει ως εθελοντές και συμπλήρωσαν το κενό που άφησαν οι αποσκιρτήσαντες Τουρκοκύπριοι.

β) Νέες προσλήψεις ανδρών, τον Ιανουάριο και τον Μάρτιο του 1964. Κατά την περίοδο αυτή προσελήφθησαν 700 περίπου νέοι αστυνομικοί κι έτσι ο αριθμός τους ανήλθε στις 2.000.

γ) Ίδρυση Εφεδρικής Μονάδας, που συστάθηκε τον Φεβρουάριο του 1964. Η νέα μονάδα εκπαιδεύθηκε με έκτακτο εκπαιδευτικό πρόγραμμα (που το παρακολούθησαν και πολλά μέλη της Αστυνομίας γιατί οι νέες συνθήκες ανάγκασαν τη δύναμη να ασχοληθεί και με στρατιωτικά και ημιστρατιωτικά καθήκοντα). Η Εφεδρική Μονάδα κατανεμήθηκε για υπηρεσία σε όλες τις επαρχίες.

δ) Ίδρυση Αεροπορίας. Κλάδος Αεροπορίας ιδρύθηκε στην Αστυνομία τον Ιανουάριο του 1964, κι είχε στη διάθεσή του λίγα ελαφρά αεροσκάφη και ελικόπτερα για περιπολίες και παρακολούθηση, με σκοπό την ανακάλυψη παράνομων και φιλοπόλεμων πράξεων κατά της Δημοκρατίας.

ε) Πρόσληψη ειδικών αστυνομικών, με σκοπό την υποβοήθηση της Αστυνομίας σε διάφορα καθήκοντα και κυρίως καθήκοντα ημιστρατιωτικά.

Η ίδρυση της Εθνικής Φρουράς, τον Ιούνιο του 1964, και η σταδιακή επάνδρωση, στελέχωση και εκπαίδευσή της, απάλλαξε την Αστυνομία από πολλά στρατιωτικά καθήκοντα που αναγκάστηκε να επωμισθεί μετά την εκδήλωση της ένοπλης ανταρσίας των Τουρκοκυπρίων, και τα οποία εκτέλεσε με εντατική και συνεχή υπηρεσία, με την ακύρωση αδειών (που δίνονταν μόνο σε πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις) και με θυσίες. Αρκετά ήσαν τα θύματα από τις τάξεις της Αστυνομίας τα οποία έπεσαν κατά τη διάρκεια στρατιωτικών επιχειρήσεων προς αντιμετώπιση της ανταρσίας των Τουρκοκυπρίων.

Εκρηκτικές καταστάσεις, που οφείλονταν σε δράση παρανόμων οργανώσεων στο εσωτερικό, κλήθηκε ν' αντιμετωπίσει η Αστυνομία και αργότερα. Τέτοιες καταστάσεις ήσαν η συνεχιζόμενη ανταρσία των Τουρκοκυπρίων, οι οποίοι κλιμάκωναν τη δράση τους και την ενέτειναν από καιρού εις καιρόν, η δράση του Εθνικού Μετώπου (1969 -1970) που είχε σαν αποκορύφωμα τη μεγάλη επίθεση στη Λεμεσό, την κατάληψη του εκεί αρχηγείου της Αστυνομίας και την κλοπή οπλισμού (Μάιος, 1970), η δολοφονική απόπειρα κατά του προέδρου Μακαρίου (8 Μαρτίου, 1970) και οι άλλες απόπειρες κατά της ζωής του που ακολούθησαν, η δράση της παράνομης οργάνωσης ΕΟΚΑ Β' (1972 - 1974) κ.α. (Βλέπε Μουσείο Αστυνομίας)

Η πιο σοβαρή από τις πιο πάνω περιπτώσεις ήταν η ένοπλη δράση της ΕΟΚΑ Β', για την αντιμετώπιση της οποίας ιδρύθηκε το Εφεδρικό Σώμα.

Η Αστυνομία σήμερα

Εξουσίες

Η Αστυνομία Κύπρου έχει την εξουσία να λειτουργεί σε όλη την Εδαφική Επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας με βάση τους πιο κάτω Νόμους και Κανονισμούς:

Το νομικό πλαίσιο μέσα στο οποίο υφίσταται και λειτουργεί η Αστυνομία καθορίζεται από το Σύνταγμα, τον Περί Αστυνομίας Νόμο 73(1) 2004, καθώς και άλλες νομοθεσίες που της παρέχουν την εξουσία για έρευνα, κράτηση, σύλληψη, ανάκριση και ποινική δίωξη των παραβατών του Νόμου.

Οργάνωση - Διάρθρωση

Η οργάνωση της Αστυνομίας Κύπρου καθορίζεται από την Αστυνομική Διάταξη Αρ. 1/10 και συγκροτείται όπως πιο κάτω:

Αρχηγείο

Το Αρχηγείο της Αστυνομίας Κύπρου χωρίζεται σε διαφορετικά Τμήματα/Διευθύνσεις/Υπηρεσίες και Μονάδες εκ των οποίων η κάθε μία εξειδικεύεται σε διαφορετικό τομέα/ειδικότητα αστυνόμευσης.

Τμήματα

Τμήμα Α' (Διοίκηση)
Τμήμα Β' (Τροχαία, Μεταφορές)
Τμήμα Γ' (Έγκλημα, Εισαγγελία)
Τμήμα Δ' (Επιστημονική και Τεχνική Υποστήριξη)
Τμήμα Μελετών & Ανάπτυξης (Τ.Μ.&Α.)

Διευθύνσεις[

Διεύθυνση Ευρωπαϊκής Ένωσης και Διεθνούς Αστυνομικής Συνεργασίας (Δ.Ε.Ε.-Δ.Α.Σ.)
Διεύθυνση Διαχείρισης Υλικών και Εφοδίων (Δ.Δ.Υ.&Ε.)
Διεύθυνση Ασφάλειας Αεροδρομίων (Δ.ΑΣ.Α.)
Διεύθυνση Οικονομικών
Διεύθυνση Επαγγελματικών Προτύπων (Δ.Ε.Π.)

Υπηρεσίες[

Υπηρεσία Αλλοδαπών & Μετανάστευσης (Υ.Α.&Μ.)
Υπηρεσία Καταπολέμησης Ναρκωτικών (Υ.ΚΑ.Ν.)
Υπηρεσία Εγκληματολογικών Ερευνών (ΥΠ.ΕΓ.Ε.)
Υπηρεσία Επιθεωρήσεως & Ελέγχου (Υ.Ε.&Ε.)
Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών (Κ.Υ.Π.)

Μονάδες

Αστυνομική Ακαδημία Κύπρου (Α.Α.Κ.)

Μηχανοκίνητη Μονάδα Άμεσης Δράσης (Μ.Μ.Α.Δ.)

Μονάδα Προεδρικής Φρουράς (Μ.Π.Φ.)

Λιμενική και Ναυτική Αστυνομία (Λ.&Ν.Α.)

Μονάδα Αεροπορικών Επιχειρήσεων (Μ.Α.ΕΠ) πρώην Α.Π.Α

Αστυνομικές Διευθύνσεις Επαρχιών

Περιοχές αστυνόμευσης Κύπρου

Στην Αστυνομία Κύπρου λειτουργεί μία Αστυνομική Διεύθυνση για κάθε επαρχία της Κύπρου. Κάτω από αυτές τις διευθύνσεις λειτουργούν οι Αστυνομικοί Σταθμοί αλλά επίσης και κλάδοι παρόμοιοι με εκείνους του Αρχηγείου Αστυνομίας, όπως για παράδειγμα ΥΚΑΝ Αρχηγείου ή ΥΚΑΝ Λευκωσίας, Λεμεσού κτλ., ΤΑΕ Αρχηγείου ή ΤΑΕ Λευκωσίας, Λεμεσού κτλ. και Τροχαία Αρχηγείου ή Τροχαία Λευκωσίας, Λεμεσού κτλ. Η διαφορά είναι ότι οι μονάδες/υπηρεσίες του Αρχηγείου δρουν σε όλη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας ενώ οι επαρχιακές μονάδες/υπηρεσίες δρουν ως επί το πλείστον εντός της επαρχίας που εδρεύουν.

Λόγω του ότι η Πυροσβεστική Υπηρεσία Κύπρου υπάγεται στην Αστυνομία Κύπρου, Λειτουργεί ως ξεχωριστή Αστυνομική Διεύθυνση με έδρα της την Λευκωσία και ευθύνη σε όλη την επικράτεια της Δημοκρατίας.

Λευκωσίας
Λεμεσού
Λάρνακας
Αμμοχώστου
Πάφου
Κερύνειας
Μόρφου
Πυροσβεστική Υπηρεσία (Λειτουργεί ως ξεχωριστή Αστυνομική Διεύθυνση με έδρα της την Λευκωσία και ευθύνη σε όλη την επικράτεια της Δημοκρατίας)

Λόγω της Τουρκικής Εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής, οι Αστυνομικές Διευθύνσεις Αμμοχώστου και Μόρφου στεγάζονται προσωρινά στο Παραλίμνι και Ευρύχου αντίστοιχα ενώ η Αστυνομική Διεύθυνση Κερύνειας έχει προσωρινά αναστείλει τη λειτουγία της.

Αναλυτικά οι Αρχηγοί της Αστυνομίας:

1ος Αρχηγός Αστυνομίας της Κυπριακής Δημοκρατίας o Χαράλαμπος Χασάπης

Διετέλεσε Αρχηγός Αστυνομίας από τις 16 Αυγούστου, 1960 μέχρι τις 30 Ιουνίου 1971.

2ος Αρχηγός ο Σάββας Αντωνίου

Ο Σάββας Αντωνίου διετέλεσε αρχηγός Αστυνομίας από την 1η Ιουλίου 1971 μέχρι τις μέχρι τις 30 Μαΐου 1986.

3ος Αρχηγός ο Φρίξος Γιάγκου

Ο Φρίξος Γιάγκου διετέλεσε Αρχηγός Αστυνομίας από την 1η Ιουνίου του 1986 μέχρι τις 13 Ιουνίου 1991.

4ος Αρχηγός ο Ανδρέας Ποταμάρης

Ο Ανδρέας Ποταμάρης διετέλεσε Αρχηγός Αστυνομίας από τις 14 Ιουνίου 1991 μέχρι τις 4 Ιουνίου 1996.

5ος Αρχηγός ο Πανίκος Χ"Λοίζου

Ο Πανίκος Χ"Λοίζου διετέλεσε Αρχηγός Αστυνομίας από τις 5 Ιουνίου 1996 μέχρι τις 30 Ιουνίου 1998.

6oς Αρχηγός ο Ανδρέας Αγγελίδης

Ο Ανδρέας Αγγελίδης διετέλεσε Αρχηγός Αστυνομίας από την 1η Ιουλίου 1997 μέχρι τις 29 Σεπτεμβρίου 2002.

7oς Αρχηγός ο Τάσος Παναγιώτου

Ο Τάσος Παναγιώτου διετέλεσε Αρχηγός Αστυνομίας από τις 30 Σεπτεμβρίου 2002 μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2006.

8ος Αρχηγός Χαράλαμπος Κουλέντης

Ο Χαράλαμπος Κουλέντης διετέλεσε Αρχηγός Αστυνομίας από την 1η Φεβρουαρίου 2006 μέχρι τις 30 Απριλίου 2007.

9ος Αρχηγός ο Ιάκωβος Παπακώστας

Ο Ιάκωβος Παπακώστας διετέλεσε Αρχηγός Αστυνομίας από τις 30 Απριλίου 2007 μέχρι τις 18 Ιουνίου 2009.

10ος Αρχηγός ο Μιχάλης Παπαγεωργίου

Ο Μιχάλης Παπαγεωργίου διετέλεσε Αρχηγός Αστυνομίας από την 1η Ιουλίου 2009 μέχρι τις 27 Μαρτίου 2014.

11ος Αρχηγός ο Ζαχαρίας Χρυσοστόμου

Ο Ζαχαρίας Χρυσοστόμου διετέλεσε Αρχηγός Αστυνομίας από τις 28 Μαρτίου 2017 μέχρι τις 7 Μαΐου 2019

12ος Αρχηγός ο Κύπρος Μιχαηλίδης

Ο Κύπρος Μιχαηλίδης υπηρέτησε ως αρχηγός της Αστυνομίας από τις 8 Μάϊου 2019 έως τις 29 Ιουνίου 2020

13^ος Αρχηγός ο Στέλιος Παπαθεοδώρου

Ο Στέλιος Παπαθεοδώρου υπηρετεί ως αρχηγός της Αστυνομίας από τις 30 Ιουνίου 2020

Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης