Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Άγιος Θεόδωρος- Agios Theodoros. Χωριό της επαρχίας Λευκωσίας στην κοιλάδα του Ατσά, στη γεωγραφική περιφέρεια της Σολιάς. Είναι χτισμένο σ' ένα υψόμετρο 460 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, στα ανατολικά της Ευρύχου. Απέχει 2 περίπου χμ. από τον κύριο δρόμο Λευκωσίας - Αστρομερίτη - Ευρύχου.

Βλέπε λήμμα: Σολέα

Το χωριό αυτό υπήρχε κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια. Μνημονεύεται σε παλαιό χειρόγραφο ως χωριό της Λευκωσίας και πρόκειται, μάλλον, γι’ αυτό. Σε παλαιούς χάρτες βρίσκεται, εξάλλου, σημειωμένο. Στον χάρτη του Α. Ortelius (1573) σημειώνεται ως S. Todori ενώ σε άλλους χάρτες ως S. Todoro.

Το χωριό είναι συχνά γνωστό ως Άγιος Θεόδωρος της Ευρύχου (από το γειτονικό Κεφαλοχώρι) ή Άγιος Θεόδωρος της Σολιάς (από τη γεωγραφική περιφέρεια στα δυτικά). Ο ποταμός Ατσάς που κυλά ανατολικά και παράλληλα προς τον Καρκώτη, αν και ανεξάρτητος, συχνά θεωρείται ως αναπόσπαστο τμήμα της Σολιάς. Έτσι τα δυο χωριά της κοιλάδας του Ατσά, ο Άγιος Θεόδωρος και η Πέτρα, περιλαμβάνονται στην ευρύτερη περιφέρεια της Σολιάς.

Βλέπε λήμμα: Ατσάς ποταμός

Το υψόμετρο στην περιοχή του αυξάνεται γενικά από τα βόρεια προς τα νότια όπου γίνεται βουνίσιο. Στα βόρειά του σύνορα είναι 350 μέτρα, φθάνει τα 460 μέτρα στον οικισμό και στα 1.100 μέτρα στα νότιά του σύνορα. Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι διαβάσες, οι γάββροι και οι πλαγιογρανίτες του Οφιολιθικού Συμπλέγματος του Τροόδους. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν πυριτιούχα εδάφη.

Ο Άγιος Θεόδωρος είναι τοποθετημένος πάνω στους σκληρούς και ανθεκτικούς διαβάσες και περιστοιχίζεται από δασική ή θαμνώδη βλάστηση και δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 380 χιλιοστόμετρα.

Οι καλλιέργειες είναι εντοπισμένες κυρίως κατά μήκος της στενής κοιλάδας του Ατσά, εκτός από λίγα αμπέλια που καλλιεργούνται στις πλαγιές. Εκτός από τα αμπέλια, στο χωριό καλλιεργούνται οπωροφόρα (κυρίως μηλιές, αχλαδιές, δαμασκηνιές) λίγα σιτηρά, όσπρια, πατάτες, λαχανικά, ελιές και αμυγδαλιές. Η κτηνοτροφία διεξάγεται σε οικιακη βάση.

Από συγκοινωνιακής πλευράς, το χωριό στα βόρεια βρίσκεται κοντά στον κύριο δρόμο Λευκωσίας— Ευρύχου — Τροόδους. Στα νότια, υπάρχει ένας μόνο χωμάτινος δρόμος, κατά μήκος του Ατσά, που συνδέει το χωριό με τα Σπήλια. Περί τα 5 χιλιόμετρα νότια του Αγίου Θεοδώρου και μέσα στα διοικητικά του όρια βρίσκεται ο εγκαταλειμμένος σήμερα οικισμός Καρτερούνι.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Όπως όλα σχεδόν τα χωριά της Σολιάς, έτσι και ο Άγιος Θεόδωρος δέχτηκε μετά την εισβολή σημαντικό αριθμό προσφύγων, σε σημείο που, εκείνη την περίοδο, ο πληθυσμός του χωριού έφτασε στους 258 κατοίκους.

Βλέπε λήμματα: Πρόσφυγες και Σκουριώτισσας μεταλλείο

Το μεταλλείο της Σκουριώτισσας βοήθησε, πριν από την εισβολή, στην εργοδότηση αρκετού πληθυσμού. Σήμερα ένα μικρό μέρος του πληθυσμού διακινείται στη Λευκωσία για εργοδότηση, όπως συμβαίνει και με άλλα χωριά της Σολιάς.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια