Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Πολλά των θρησκευτικών ταγμάτων της Δυτικής Εκκλησίας αντιπροσωπεύονταν στην Κύπρο καθ' όλη την περίοδο της Φραγκοκρατίας . Ιδιαίτερα σημαντικά   ήταν τα μεγάλα στρατιωτικά τάγματα των Ιωαννιτών και των Ναϊτών και το μικρότερο στρατιωτικό τάγμα του Αγίου Θωμά του Μάρτυρος. Ωστόσο το κακόφημο τάγμα των Ναϊτών διαλύθηκε κι εξολοθρεύθηκε, στις αρχές του 14ου αιώνα, με τη σύμφωνη γνώμη του βασιλιά της Γαλλίας και του πάπα, κι όλη του η περιουσία στην Κύπρο μεταβιβάστηκε στο τάγμα των Ιωαννιτών.

Τα Λατινικά θρησκευτικά τάγματα άρχισαν να εγκαθίστανται στην Κύπρο από την αρχή της Φραγκοκρατίας    και στη συνέχεια πλήθυναν. Ιδίως μετά την πλήρη απώλεια της φράγκικης Συρίας και Παλαιστίνης, που επισφραγίστηκε με τη πτώση της Άκρας (Πτολεμαΐδος) στα χέρια των Μουσουλμάνων το 1291, πλήθος φυγάδων μοναχών κι άλλων από τους Αγίους Τόπους πέρασε κι εγκαταστάθηκε στην Κύπρο, ενισχύοντας σημαντικά τα μέλη της Λατινικής Εκκλησίας στο νησί.

Σύμφωνα προς τις μαρτυρίες, στην Κύπρο είχαν εγκατασταθεί κλιμάκια που αντιπροσώπευαν τα ακόλουθα τάγματα:

1. Αυγουστινιανών
2. Βενεδικτίνων
3. Καρμηλιτών
4. Καρθουσιανών
5. Κιστερκιανών
6. Σταυροφόρων
7. Δομινικανών
8. Φραγκισκανών
9. Οψερβαντίων
10. Πρεμονστραντησίων
11. Ναϊτών
12. Ιωαννιτών (Νοσοκόμων)
13. Αγίου Θωμά του Μάρτυρος

Αρκετά από τα πιο πάνω τάγματα, αλλ' όχι τα τρία τελευταία που   ήταν στρατιωτικά, είχαν και γυναικεία παραρτήματα που επίσης αντιπροσωπεύονταν στην Κύπρο. Για τα πιο πάνω τάγματα βλέπε χωριστά για το καθένα λήμματα, όπου και διάφορες πληροφορίες.

Το τάγμα των Καρμηλιτών αναφέρεται ότι ήταν το πρώτο που εγκαταστάθηκε στην Κύπρο, μάλιστα πριν ακόμη από την ίδρυση του κυπριακού μεσαιωνικού βασιλείου, κατά τον Estienne de Lusignan, γι’ αυτό είχε και την προηγεσία επί όλων των άλλων ταγμάτων. Από το όνομα του τάγματος πιστεύεται ότι πήρε την ονομασία του το χωριό Κάρμι που μάλλον ανήκε στους Καρμηλίτες. Εκτάσεις κατείχε το τάγμα και κοντά στη Λεμεσό (Πολεμίδια, όπου σώζεται κι εκκλησία του τάγματος), ενώ το κύριο μοναστήρι του ήταν στη Λευκωσία.

Ακολούθησε η εγκατάσταση στην Κύπρο των Βενεδικτίνων, των Κιστερκιανών και των Καρθουσιανών, ενώ επί της βασιλείας του Ερρίκου Α' (1218-1253) εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο οι Φραγκισκανοί, οι Αυγουστινιανοί και οι Δομινικανοί. Οι Πρεμονστραντήσιοι βρίσκονταν στην Κύπρο τουλάχιστον από το 1232, ενώ περίπου τότε θα ήρθαν και οι Σταυροφόροι.

Μεταξύ των μη στρατιωτικών ταγμάτων, πλουσιότερο ήταν εκείνο των Δομινικανών. Το μοναστήρι του τάγματος αυτού στη Λευκωσία (που δεν σώζεται) αποτελούσε, μεταξύ άλλων, τον χώρο ταφής των βασιλιάδων της Κύπρου και μελών των οικογενειών τους. Στην πρωτεύουσα Λευκωσία είχαν μοναστήρια (ανδρικά και γυναικεία) και τα λοιπά μη στρατιωτικά τάγματα. Το γνωστότατο σήμερα (λόγω της λαμπρής γοτθικής του αρχιτεκτονικής) μνημείο στο χωριό Πέλλα-Παϊς, το ομώνυμο αββαείο, ανήκε στους Αυγουστινιανούς αρχικά κι αργότερα στους Πρεμονστραντησίους.

Ιδιαίτερα αυξημένος ήταν ο ρόλος των στρατιωτικών θρησκευτικών ταγμάτων και βασικά του τάγματος των Ιωαννιτών ιπποτών που διέθετε στο νησί τρεις Κομμανταρίες (=διοικήσεις) και κατείχε τεράστιες εκτάσεις γης που περιελάμβαναν και πάνω από 60 χωριά (βλέπε και λήμμα Κομμανταρία, εκτός από το λήμμα Ιωαννίτες ιππότες). Το τάγμα αυτό, εκτός του πολιτικού και κοινωνικού ρόλου που είχε διαδραματίσει, ενίσχυε και στρατιωτικά τις δυνάμεις του κυπριακού βασιλείου. Αρκετές δε φορές το τάγμα (μέ έδρα τη Ρόδο) έδρασε ως μεσολαβητής για διευθέτηση σοβαρών διαφορών τόσο στην ίδια την Κύπρο όσο και μεταξύ του βασιλείου της Κύπρου και δυτικών ευρωπαϊκών δυνάμεων.